# #

6 Ιουν 2015

Πως ο Τσόρτσιλ και ο Στάλιν μοίρασαν τα Βαλκάνια...

Τι ισχυρίζεται ο Τσόρτσιλ

Στις 9 Οκτωβρίου 1944 ο Τσόρτσιλ συναντιόταν με τον Στάλιν στην Μόσχα, όπου μοιράσανε τα Βαλκάνια σε ένα κομμάτι χαρτί. Η Ελλάδα έπεσε στο «μερτικό» της Αγγλίας. Περιγράφοντας ωμά την συνάντηση εκείνη ο Ουίνστον Τσόρτσιλ αποκαλύπτει τα ακόλουθα («Απομνημονεύματα», τόμος 6ος, βιβλίο 1, σελίδες 202‐203. Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας!):
«Δήλωσα: Ας τακτοποιήσουμε τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Τα στρατεύματά σας βρίσκονται στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία. Έχουμε στις χώρες αυτές συμφέροντα, αποστολές, πράκτορες. Ας αποφύγουμε να συγκρουσθούμε επί θεμάτων που δεν αξίζουν τον κόπο. Ως προς ό,τι αφορά τη Μεγάλη Βρετανία και τη Ρωσία, τι θα λέγατε για μια υπεροχή κατά 90% υπέρ ημών στην Ελλάδα και για μια ισοτιμία 50% στη Γιουγκοσλαβία;

Ενώ μετέφραζαν όσα είπα, έγραψα σε μισή κόλλα χαρτί:
Ρουμανία:
Ρωσία 90%
Οι άλλοι 10%

Ελλάς:
Μεγάλη Βρετανία (με τη συμφωνία των Η.Π.Α.) 90%
Οι άλλοι 10%

Γιουγκοσλαβία: 50%

Ουγγαρία: 50%

Βουλγαρία:
Ρωσία 75%
Οι άλλοι 25%

Έσπρωξα το χαρτί μπρος στον Στάλιν, που είχε ήδη ακούσει τη μετάφραση. Επεκράτησε μια μικρή σιγή και κατόπιν πήρε ένα μπλε μολύβι, έκαμε στο χαρτί ένα χονδρό σήμα συμφωνίας, και κατόπιν το επέστρεψε. Το όλο θέμα τακτοποιήθηκε σε λιγότερο χρόνο από ό,τι χρειάζεται κανείς για να γράψει τα παραπάνω. Επεκράτησε κατόπιν μια μακριά σιγή. Το χαρτί με το μπλε σήμα έμενε στο κέντρο του τραπεζιού.

Τελικώς είπα:
- Δεν θα βρουν λίγο κυνικό να φαινόμαστε ότι ρυθμίζουμε κατά τρόπο τόσο πρόχειρο αυτά τα προβλήματα, από τα οποία εξαρτάται η τύχη πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων; Ας το κάψουμε αυτό το χαρτί.
- Όχι, κρατήστε το, είπε ο Στάλιν».


Με αυτόν τον απλό και μπακαλίστικο τρόπο, τα Βαλκάνια διανεμήθηκαν σε σφαίρες επιρροής, χωρίς φυσικά να ερωτηθεί κανείς απ’ τους «διαμοιραζόμενους». Κι όμως, κάποιοι χαχόλοι εξακολουθούν να μνημονεύουν τους περίφημους επαίνους αυτών των δύο (Τσόρτσιλ: «Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δεν αποδίδει το ελάχιστο εκείνων των πράξεων αυτοθυσίας των Ελλήνων, πού ήταν καθοριστικός παράγων τής νικηφόρου εκβάσεως τού κοινού αγώνα των εθνών, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διά την ανθρώπινη ελευθερία και αξιοπρέπειαν. Αν έλειπε η ελληνική ανδρεία κανείς δεν ξέρει ποια θα μπορούσε να ήτανε η έκβαση του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου», «Στο εξής πρέπει να λέμε όχι ότι οι Έλληνες πολεμούν σας ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες» και Στάλιν: «Όταν νικήσουμε, θα μπούμε στη Βουλγαρία ως τιμωροί, στη Γιουγκοσλαβία ως ελευθερωτές και στην Ελλάδα ως προσκυνητές», «Λυπάμαι διότι γηράσκω και δεν θα ζήσω επί μακρόν διά να ευγνωμονώ τον ελληνικόν λαόν, τού οποίου ή αντίστασις έκρινε τον 2ον Παγκόσμιον Πόλεμον»). Βεβαίως, αυτοί οι δύο, έχουν πει κι άλλα πράγματα στα οποία δίνουμε ελάχιστη σημασία (Τσόρτσιλ: «Αν οι Έλληνες αποκτήσουν μόρφωση και ενότητα, αλίμονό μας» και Στάλιν: «Οι Έλληνες δεν έχουν συνηθίσει να συζητούν, γι’ αυτό αλληλοσφάζονται»).




πηγη "ΠΑΡΕ-ΔΩΣΕ"

Τι λένε οι Σοβιετικοί

Η σοβιετική πλευρά δεν αρνείται ότι ο Τσόρτσιλ έκανε την παραπάνω πρόταση. Αρνείται όμως κατηγορηματικά πως υπήρξε συμφωνία του Στάλιν σ' αυτή την πρόταση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στην "Ιστορία του Μεγάλου Πατριωτικού πολέμου της Σοβιετικής Ένωσης" (Έκδοση της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, τόμος 50ς, σελ. 134, στα ρώσικα) αναφέρεται: "Βασικό για τον Τσόρτσιλ ζήτημα, που εξετάστηκε στη Μόσχα, ήταν το ζήτημα της πολιτικής απέναντι στις βαλκανικές χώρες. Κατά την πρώτη ακόμα συνάντηση με τον Στάλιν, ο Τσόρτσιλ τον πληροφόρησε ότι συνέταξε ένα αρκετά βρώμικο και ωμό έγγραφο, που έδινε μια εικόνα για το μοίρασμα της επιρροής ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τη Μεγάλη Βρετανία στη Ρουμανία, στην Ελλάδα, στη Γιουγκοσλαβία, στη Βουλγαρία. Ο πίνακας γράφτηκε για να δείξει τι σκέπτονταν πάνω σ' αυτό το ζήτημα οι Άγγλοι". Και παρακάτω το κείμενο συνεχίζει: "Στα σοβιετικά πρακτικά της συνομιλίας των ηγετών των δύο κυβερνήσεων, της Σοβιετικής Ένωσης και της Μεγάλης Βρετανίας, που έγινε στις 9 του Οκτώβρη 1944, περιέχεται πρόταση του Άγγλου Πρωθυπουργού για χωρισμό της Γιουγκοσλαβίας και άλλων χωρών σε σφαίρες επιρροής. Αλλά, εννοείται, ότι δεν ήταν δυνατόν ο Τσόρτσιλ να πετύχει από τον αρχηγό της κυβέρνησης της ΕΣΣΔ υποστήριξη στο σχέδιό του. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σ' ένα τόσο σπουδαίο στοιχείο, όπως είναι το πρακτικό της συνομιλίας, δεν υπάρχει ούτε νύξη για συμφωνία της ΕΣΣΔ και της Μεγ. Βρετανίας σ' αυτό το ζήτημα" (Θ. Χατζή: Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε).
Επιβεβαίωση του γεγονότος ότι ο Τσόρτσιλ πρότεινε στον Στάλιν να γίνει μοίρασμα των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής δίνει και ο μεταφραστής του σοβιετικού ηγέτη Β. Μπερεζκόφ που συμετείχε σ' αυτή τη συνάντηση. Στο βιβλίο του "Ήμουν Διερμηνέας του Στάλιν" αναφέρει: "Τι έγινε λοιπόν στην ουσία; Ο Τσόρτσιλ έγραψε σ' ένα κομμάτι χαρτί τα ποσοστά του. Ο Στάλιν τους έριξε μια ματιά και χωρίς να πει λέξη επέστρεψε το χαρτί στο Βρετανό Πρωθυπουργό. Ο Τσόρτσιλ προτείνει να καεί το χαρτί, με τη σκέψη, όπως φαίνεται, ότι έτσι θα δημιουργούνταν μια κατάσταση συνενοχής στην εξαφάνιση αυτού του "αποκαλυπτικού ντοκουμέντου". Ο Στάλιν, όμως, δεν έδωσε στο βρετανό πρωθυπουργό καμιά αφορμή για παρόμοια συμπεράσματα. Σημείωσε αδιάφορα ότι ο Τσόρτσιλ μπορεί να το κρατήσει, δείχνοντας έτσι καθαρά ότι δεν αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην υπόθεση. Αυτό ήταν όλο " (Β. Μπερεζκόφ: Ήμουν διερμηνέας του Στάλιν). Αυτά γράφει ο Μπερεζκόφ στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στη Σοβιετική Ένωση το 1984, ενώ το 1990 προσπαθώντας να προσαρμοστεί στο πνεύμα της εποχής της περεστρόικα, στον πρόλογό του, για την ελληνική έκδοση του βιβλίου, αναφέρει: "Σχετικά με τα ποσοστά επιρροής σε ορισμένες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, ο Τσόρτσιλ έκανε πρόταση στον Στάλιν, στις 9 Οκτωβρίου 1944, δηλαδή πριν από τη συνάντηση της Γιάλτας. Την περιγραφή αυτού του επεισοδίου ο αναγνώστης θα τη βρει στο βιβλίο. Εδώ μπορώ μόνο να προσθέσω ότι, κάτω από το φως των γεγονότων που ήδη έγιναν γνωστά, δεν μπορώ κατηγορηματικά να πω ότι δεν επιτεύχθηκε ποτέ κάποια "αλληλοκατανόηση" μεταξύ Στάλιν και Τσόρτσιλ" (Β. Μπερεζκόφ: Ήμουν διερμηνέας του Στάλιν). Όπως εύκολα διαπιστώνεται, ο Μπερεζκόφ, παρόλο που προσπαθεί να ευθυγραμμιστεί με το κλίμα που επικρατούσε στη χώρα του και διεθνώς απέναντι στον Στάλιν το 1990, εντούτοις δεν επιβεβαιώνει ότι στη συνάντηση της 9ης Οκτωβρίου έγινε συμφωνία. Μιλάει για "κάποια αλληλοκατανόηση" Στάλιν- Τσόρτσιλ χωρίς φυσικά να είναι σε θέση να προσδιορίσει το αν τελικά έγινε κατορθωτή.
Συμπερασματικά οφείλουμε να σημειώσουμε πως η κατηγορηματική Σοβιετική άρνηση της δήθεν συμφωνίας της Μόσχας για μοίρασμα των Βαλκανίων θα προκαλούσε οπωσδήποτε την αντίδραση τουλάχιστον των βρετανών ειδικότερα, αν υπήρχαν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν πως τέτοια συμφωνία υπήρξε. Το γεγονός όμως ότι στη σοβιετική άρνηση το μόνο στοιχείο που αντιπαρατίθεται είναι όσα ο ίδιος ο Τσόρτσιλ ισχυρίζεται, αποδεικνύει πως ο ισχυρισμός για συμφωνία δεν είναι τίποτε άλλο από έναν ακόμη προπαγανδιστικό - αντικομμουνιστικό μύθο.
Τι λέει η αμερικάνικη πλευρά
Το παραπάνω απόσπασμα, από τα απομνημονεύματα του Tσόρτσιλ για τα ποσοστά και την δήθεν συμφωνία μοφάσματος των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής αφήνει σαφώς την εντύπωση ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός διαπραγματευόταν και για λoγαριασμό των Ηνωμένων Πoλιτειών. Στον κατάλογο των ποσοστών υπάρχουν oι ενδείξεις "Ρωσία" τόσο τoις εκατό, "oι άλλoι" τόσο, ενώ για την περίπτωση μόνο της Ελλάδας υπάρχει η ένδειξη "Βρετανία" και σε παρένθεση "εν συμφωνία με ης ΗΠΑ". Στην πραγματικότητα όμως- όπως απoδεικνύoυν τα ντοκουμέντα της εποχής εκείνης- oι Ηνωμένες Πoλιτείες κάθε άλλο παρά είχαν εξoυσωδoτήσει τον Tσόρτσιλ να ενεργεί για λoγαριασμό τους και μάλιστα ενημέρωσαν γι αυτό την ΕΣΣΔ. Σε μήνυμα του προς τον Στάλιν, στις 5 Οκτωβρίου του 1944, ο Ρούσβελτ έγραφε (Αλληλογραφία Στάλιν-Τσόρτσιλ-Ρούσβελτ-Άτλυ-Τρούμαν, εκδόσεις Μέλισσα): ''Είμαι βέβαιος ότι αντιλαμβάνεσθε ότι εις τον παρόντα παγκόσμισν πόλεμον κυριολεκτικώς δεν υπάρχει ούτε ένα ζήτημα, είτε στρατιωτικόν είτε πoλιτικόν, που να μην ενδιαφέρη τας Ηνωμένας Πoλιτείας. Είμαι σταθερώς βέβαιος ότι εμείς οι τρεις, και μόνον oι τρεις, ημπορούμε να εύρωμεν λύσιν επι των εκκρεμών ακόμη ζητημάτων. Υπό την έννoιαν αυτήν κατανοώ την επιδίωξιν του κ. Tσόρτσιλ να συναντηθή μαζί Σας και προτιμώ να θεωρώ τας επικειμένας συνoμιλίας Σας με τον Πρωθυπουργόν ως προκαταρκτικάς δια την συνάντησιν των τριών μας, η οποία, όσον αφορά εμέ, είναι δυνατόν να συγκληθή εις οποιονδήποτε χρόνον μετά τας εκλογάς εις τας Ηνωμένας Πoλιτείας". Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Tσόρτσιλ δεν είχε καμιά εξουσιοδότηση να διαπραγματεύεται και να κλείνει συμφωνίες εκπροσωπώντας και τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα όλες οι συνoμιλίες θα είχαν προκαταρκτικό χαρακτήρα. Kαμιά συμφωνία δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί και να τεθεί σε εφαρμογή χωρίς την έγκριση των Ηνωμένων Πoλιτειών, χωρίς να έρθει στο τραπέζι και να εξεταστεί σε μελλοντική συνάντηση των ηγετών των τριών μεγάλων δυνάμεων της αντιχιτλερικής συμμαχίας.
Ο Στάλιν απάντησε στον Ρούσβελτ στις 8 Οκτωβρίου. Στο μήνυμά του αυτό λέει (Αλληλογραφία Στάλιν-Τσόρτσιλ-Ρούσβελτ-Άτλυ-Τρούμαν, εκδόσεις Μέλισσα): "Το μήνυμά Σας της 5 Οκτωβρίου με ανησύχησε ολίγον. Εγώ υπέθετα ότι ο κ Tσόρτσιλ έρχεται εις την Μόσχαν ύστερα από συνεννόηση μαζί Σας εις το Κεμπέκ. Απεδείχθη όμως ότι η υπόθεσις μου αυτή μάλλον δεν ανταποκρίνεται εις την πραγματικότητα.
Μου είναι άγνωστο δια ποία ζητήματα έρχονται εις την Μόσχαν ο κ. Τσόρτσιλ και ο κ. Η ντε ν . Περί τούτου δεν με επληροφόρησαν έως σήμερα ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Ο κ. Tσόρτσιλ εξέφρασε την επιθυμίαν εις μήνυμά του προς εμέ να έλθη εις την Μόσχα, εάν δεν υπήρχε αντίρρησις εκ μέρους μου. Εννοείτω ότι απήντησα καταφατικώς. Έτσι έχουν τα πράγματα σχετικώς με το ταξίδι του κ. Tσόρτσιλ εις την Μόσχαν. 
Θα Σας κρατώ περωτέρω ενήμερον καθ' ο μέτρον θα διευκρινισθή η υπόθεσις μετά την συνάντησίν μου με τον κ. Tσόρτσιλ".
Απ' όσα αναφέραμε προκύπτουν αβίαστα τα εξής συμπεράσματα:
α) Ο Τσόρτσιλ ψεύδεται ασύστολα όταν ισχυρίζεται ότι διαπραγματεύθηκε και έκλεισε συμφωνία με τον Στάλιν και για λογαριασμό των ΗΠΑ.
β) Η ΕΣΣΔ σε καμία περίπτωση, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ήθελε, δεν θα προχωρούσε σε συμφωνία γνωρίζοντας ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους. Ήδη έχουμε αναφέρει ότι χρησιμοποίησε στο παρελθόν με μεγάλη επιμονή το χαρτί των Ηνωμένων Πολιτειών μέχρι να δώσει την συγκατάθεσή της να αποτελέσει η Ελλάδα θέατρο στρατιωτικών επιχειρήσεων αποκλειστικά της Μ. Βρετανίας.
γ) Ο ισχυρισμός του Τσόρτσιλ σχετικά με την υποτιθέμενη συμφωνία ότι "τα πάντα ερρυθμίσθησαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όσο εχρειάσθη για να γράψω το σημείωμα αυτό", γιατί "Είχαμε (σ.σ. με τον Στάλιν), εννοείται, μελετήσει το ζήτημα προσεκτικά και από μακρού", αποδεικνύεται ασύστολο ψεύδος. Όπως ο ίδιος ο Στάλιν λέει, στο μήνυμά του στον Ρούσβελτ, ιδέα δεν είχε για το λόγο της επίσκεψης του Τσόρτσιλ στην Μόσχα.
δ) Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι στη Μόσχα, όντως, επιτεύχθηκε συμφωνία αυτή είχε προκαταρκτικό χαρακτήρα. Το γεγονός δε, ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να επιβεβαιώνει ότι αυτή η συμφωνία συζητήθηκε και επισημοποιήθηκε στις συναντήσεις που είχαν αργότερα οι Στάλιν, Τσόρτσιλ και Ρούσβελτ στη Γιάλτα και στο Πότσδαμ, είναι αρκετό αποδεικτικό στοιχείο για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι μια τέτοια συμφωνίαν υπήρξε- ουδέποτε δέσμευσε κανέναν, ουδέποτε τέθηκε σε ισχύ.
Αυτοί είναι και οι λόγοι για τους οποίους οι αμερικάνοι ποτέ δεν πήραν στα σοβαρά τους ισχυρισμούς του Τσόρτσιλ. Ο Α. Χάριμαν- Αμερικάνος πρεσβευτής στη Μόσχα στα χρόνια του πολέμου- σε μια συνέντευξή του στην επιθεώρηση "Encoυnter" στο τεύχος Νοεμβρίου του 1981, λέει συγκεκρψένα (Θ. Χατζή, στο ίδιο): "Ποτέ δεν πήρα στα σοβαρά αυτή την υπόθεση και δεν νομίζω ότι ήταν σημαντική γιατί δεν επηρέασε το μέλλον. Ο Στάλιν, όπως ξέρουμε, το αγνόησε, αν και ο Τσόρτσιλ ισχυριζόταν πάντα ότι ο Στάλιν σεβάστηκε την ελληνική πλευρά της συνδιαλλαγής με την έννοια ότι η βοήθεια στους έλληνες κομμουνιστές δόθηκε από τη Γιουγκοσλαβία, όχι από τη Ρωσία. Αυτή η λεγόμενη συμφωνία ήταν ένα από εκείνα τα θεαματικά μη- γεγονότα που αρέσει στους ιστορικούς να μαζεύουν και να διογκώνουν" .
Ο Τσόρτσιλ αυτοδιαψεύδεται
Όσο κι αν θα φανεί περίεργο τους ισχυρισμούς του- ότι στις 9 Οκτωβρίου 1944 συμφώνησε με τον Στάλιν να μοιράσουν τα Βαλκάνια- τους διαψεύδει ο ίδιος ο Τσόρτσιλ. Στο προσωπικό του αρχείο, ως πρωθυπουργού της Μ. Βρετανίας, υπάρχει ένα υπόμνημα προς τον Στάλιν με ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 1944 που είναι πραγματικός καταπέλτης ενάντια στα όσα ισχυρίζεται στα απομνημονεύματά του. Το υπόμνημα αυτό, αν και γράφηκε, δεν στάλθηκε ποτέ στον Στάλιν, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία για το ζήτημα που εξετάζουμε. Σημασία έχει τι σκεφτόταν και τι θεωρούσε δεδομένο ο Βρετανός πρωθυπουργός όταν το έγραφε. Και φυσικά όπως πρoκύπτει από αυτό το ντοκουμέντο δεν θεωρούσε ότι είχε φτάσει σε κανενός είδους συμφωνία με τον Σoβιετικό ηγέτη για το μοίρασμα των Βαλκανίων. Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο τον Tσόρτσιλ να μιλήσει (Γ. Ανδρικόπουλου: 1944 Κρίσιμη χρονιά - 300 ανέκδοτα έγγραφα από το προσωπικό αρχείο του Ο. Τσόρτσιλ για την Ελλάδα): 
Μόσχα, 11 Οκτωβρίου 1944
"Από: Tσόρτσιλ Προς : Στάλιν 
Υπόμνημα
Θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουν η Βρετανία και η Ρωσία στα Bαλκάνια κoινή πoλιτική που θα είναι επίσης αποδεκτή από τις Ηνωμένες Πoλιτείες. Το γεγονός ότι η Βρετανία και η Ρωσία συνδέονται με εικoσαετή συμμαχία, καθιστά ιδιαίτερα επιτακτικό το να είμαστε γενικά σύμφωνoι και να συνεργαζόμαστε εύκολα, με εμπιστoσύνη και για πολύ καιρό. Αντιλαμβάνομαι πως ό,τι κι αν κάνουμε εδώ, αυτό δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από διακανoνισμoύς προκαταρκτικής φύσεως έναντι των τελικών αποφάσεων που θα χρειαστεί να πάρουμε όταν συγκεντρωθούμε και oι τρεις μας στο τραπέζι της νίκης. Παρ' όλα αυτά, ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια συνεννόηση και σε μερικές περιπτώσεις σε συμφωνίες που θα μας βοηθήσουν να ανταπεξέλθουμε σε άμεσες καταστάσεις ανάγκης και που θα θέσουν τα θεμέλια για μια μακρόχρονη παγκόσμια ειρήνη.
Εκείνα τα ποσοστά που έγραψα, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια μέθοδος με την οποία μπορούμε νοερά να δούμε κατά πόσο είμαστε κοντά ο ένας στον άλλον και ακολούθως να αποφασίσουμε για τα αναγκαία μέτρα που θα μας οδηγήσουν σε πλήρη συμφωνία. Όπως είπα αν αυτά υποβάλλονταν υπό τον έλεγχο υπουργείων εξωτερικών και διπλωματών σε όλο τον κόσμο, θα θεωρούνταν ωμά και ακόμη πωρωμένα. Δεν θα μπορούσαν, λoιπόν, ν' αποτελέσουν βάση για οποιοδήποτε δημόσιο έγγραφο. Τουλάχιστον όχι προς το παρόν. Μπορούν όμως να είναι ένας καλός οδηγός για να κατευθύνουμε τις υπoθέσεις μας. Αν κανονίσουμε καλά αυτές τις δoυλειές, θα μπορέσουμε, πιθανώς, να παρεμποδίσουμε εμφυλίους πολέμους και πολλή αιματοχυσία και διαμάχη στις εν λόγω χώρες. Γενικά oι αρχές μας ορίζουν να επιτραπεί σε κάθε χώρα να έχει το είδος της κυβέρνησης που επιθυμεί ο λαός της. Βεβαίως και δεν θέλουμε να επιβάλoυμε σε oπoιαδήπoτε βαλκανική χώρα μoναρχικό ή δημoκρατικό πολίτευμα...".
Από το υπόμνημα αυτό προκύπτουν τα εξής:
α) Ο Tσόρτσιλ μιλά δυνητικά και σε χρόνο μέλλοντα για το ενδεχόμενο συμφωνίας. "Θα μπορούσαμε να καταλήξουμε ... ακολούθως να αποφασίσουμε ... Τα ποσοστά μπορούν να είναι ένας καλός οδηγός ... αν κανονίσουμε καλά αυτές τις δoυλειές ... " κ.ο.κ . Αν όμως η συμφωνία είχε επιτευχθεί- όπως ο ίδιος λέει στα απομνημονεύματά του- στις 9 Οκτωβρίου του 1944, δεν θα είχε κανένα λόγο δύο μέρες μετά να εκφράζεται κατ' αυτόν τον τρόπο. 
β) Kάνει λόγο για κοινή πoλιτική στα Βαλκάνια ανάμεσα στη Βρετανία και τη Ρωσία που θα έπρεπε να είναι αποδεκτή από τις ΗΠΑ. Όπως όμως έχουμε προαναφέρει από πουθενά δεν προκύπτει ότι οι ΗΠΑ ενημερώθηκαν και έδωσαν συγκατάθεση- τότε ή αργότερα- στον χωρισμό των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής. 
γ) "Αντιλαμβάνομαι- λέει- πως ό,τι κι αν κάνουμε εδώ, αυτό δεν μπορεί να είναι τίποτε περισσότερο από διακανονισμούς προκαταρκτικής φύσεως έναντι των τελικών αποφάσεων που θα χρειαστεί να πάρουμε όταν συγκεντρωθούμε και οι τρεις μας στο τραπέζι της νίκης". Συνεπώς αναγνωρίζει ότι τίποτα απ' όσα θα αποφασίζονταν στην Μόσχα δεν θα μπορούσε να έχει την ισχύ τελειωτικής συμφωνίας. Βέβαια προσθέτει ότι θα ήταν δυνατή η κατάληξη σε κάποιες συμφωνίες αλλά ο χρόνος που χρησιμοποιεί για να μιλήσει για αυτές είναι μέλλοντας: "Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε -σημειώνει- να καταλήξουμε σε μια συνεννόηση και σε μερικές περιπτώσεις σε συμφωνίες...". Άρα δεν είχαν καταλήξει ακόμη και επομένως αποδεικνύεται παραμύθια ο ισχυρισμός ότι υπήρξε συμφωνία στις 9 του Οκτώβρη. 
δ) Για τα ποσοστά καταρχήν προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του και στη συνέχεια με όσα προσθέτει επιβεβαιώνει την ανυπαρξία συμφωνίας. "Δεν είναι -λέει- τίποτα περισσότερο από μια μέθοδος με την οποία μπορούμε νοερά να δούμε κατά πόσο είμαστε κοντά ο ένας στον άλλον και ακολούθως να αποφασίσουμε για τα αναγκαία μέτρα που θα μας οδηγήσουν σε πλήρη συμφωνία". Αν είχε επιτευχθεί συμφωνία ο Τσόρτσιλ δεν θα είχε κανένα λόγο να εξηγεί τι σημασία είχαν τα ποσοστά που έγραψε. Όταν ένα θέμα είναι συμφωνημένο και τελειωμένο δεν υπάρχει ανάγκη να εξηγήσεις στον συνομιλητή σου τις προθέσεις που είχες όταν το έθετες. Έχει κι αυτός καταλάβει ότι κατάλαβες κι εσύ, και γι αυτό το λόγο συμφώνησε μαζί σoυ. Σε τέτοια ζητήματα κανείς δεν συμφωνεί χωρίς να έχει καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Άρα ο Τσόρτσιλ δίνει αυτές τις επεξηγήσεις γύρω από τα ποσοστά γιατί δεν υπάρχει καμιά συμφωνία και προφανώς γιατί ο ίδιος αντιλήφθηκε ότι ο Στάλιν με την στάση του απέρριψε την πρόταση με τα ποσοστά ή τουλάχιστον την αγνόησε μη δίνοντας σημασία. Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί γιατί ο Βρετανός Πρωθυπουργός απολογείται. Άλλωστε την μη ύπαρξη συμφωνίας την παραδέχεται με την φράση " ... και ακολούθως να αποφασίσουμε για τα αναγκαία μέτρα που θα μας οδηγήσουν σε πλήρη συμφωνία". Δηλαδή δεν είχαν συμφωνήσει στις 11 Οκτωβρίου ούτε για την σημασία που είχαν τα ποσοστά ούτε και για τα αναγκαία μέτρα που θα οδηγούσαν σε πλήρη συμφωνία. Τέλος οι εξηγήσεις που δίνει στη συνέχεια ο Τσόρτσιλ, ότι δεν θέλει να επιβάλει το πολίτευμα σε καμιά βαλκανική χώρα κι ότι αυτές πρέπει να έχουν το είδος της κυβέρνησης που επιθυμεί ο λαός τους, δεν μπορούν να σημαίνουν τίποτε άλλο παρά μόνο προσπάθεια να ξεπεραστούν τυχόν επιφυλάξεις της σοβιετικής πλευράς- που ο ίδιος θεωρούσε ότι υπάρχουν ή του είχαν εκφραστεί ανοικτά- ούτως ώστε να γίνει συζήτηση και προσπάθεια προσέγγισης πάνω στην πολιτική των ποσοστών. Μ' άλλα λόγια ο Βρετανός πρωθυπουργός επιδιώκει με πιο ήπιο τρόπο να επαναφέρει στο τραπέζι των συζητήσεων την πρόταση που είχε κάνει δυο μέρες πριν για χωρισμό των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής. Και φαίνεται αυτό και από το γεγονός ότι σημειώνει πως τα ποσοστά "μπορούν να είναι ένας καλός οδηγός" αλλά και από την φράση "Αν κανονίσουμε καλά αυτές τις δουλειές ... ". Άλλη εξήγηση δεν μπορεί να υπάρξει γεγονός που αποδεικνύει περίτρανα την μη επίτευξη συμφωνίας στις 9 Οκτωβρίου και πως ο Στάλιν είχε απορρίψει με τον τρόπο του την πρόταση για μοίρασμα της βαλκανικής σε σφαίρες επιρροής.
Συμπερασματικά οφείλουμε να πούμε ότι απ' αυτό το υπόμνημα του Τσόρτσιλ προς τον Στάλιν αποδεικνύεται ατράνταχτα ότι στις 9 Οκτωβρίου του 1944 όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε καμιά συμφωνία αλλά και ότι η στάση της Σοβιετικής ηγεσίας ήταν απορριπτική απέναντι στις βρετανικές προτάσεις. Το πότε και αν τελικά επιτεύχθηκε συμφωνία μένει να το βρουν όσοι ισχυρίζονται την ύπαρξη της αναμασώντας όσα ο Τσόρτσιλ λέει στα απομνημονεύματά του που, όμως, με δικά του γραπτά έρχεται να διαψεύσει.
Στο προσωπικό αρχείο του Τσόρτσιλ υπάρχει επίσης ένα ακόμη αποκαλυπτικό στοιχείο που αποδεικνύει ατράνταχτα ότι στη Μόσχα, τον Οκτώβρη του '44, δεν επιτεύχθηκε καμιά συμφωνία για μοίρασμα των Βαλκανίων σε σφαίρες επιρροής. Στις 12 Οκτωβρίου του 1944 ο βρετανός πρωθυπουργός στέλνει στον υπουργό του, επί των εξωτερικών, Α. Ήντεν υπόμνημα όπου του εξηγεί τη σημασία και τον χαρακτήρα που έχουν για την Βρετανική πολιτική τα περίφημα ποσοστά. Γράφει ο Τσόρτσιλ:
"Από: Τσόρτσιλ Προς: Ήντεν 
12 Οκτωβρίου 1944 
Υπόμνημα
Το σύστημα των ποσοστών δεν έχει σκοπό να προσδιορίσει τον αριθμό αυτών που θα συμμετάσχουν στις επιτροπές για τις διάφορες βαλκανικές χώρες, αλλά να εκφράσει το πνεύμα με το οποίο η βρετανική και η σοβιετική κυβέρνηση προσεγγίζουν τα προβλήματα αυτών των χωρών, έτσι ώστε να αποκαλύψουν κατά ένα κατανοητό τρόπο τις σκέψεις τους ο ένας στον άλλον. Δεν έχει σκοπό να είναι τίποτε περισσότερο από ένας οδηγός και, βεβαίως, δεν εκθέτει με κανένα τρόπο τις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε αποπειράται να δημιουργήσει κανένα άκαμπτο σύστημα σφαιρών επιρροής ... ".
Και ο Τσόρτσιλ τελειώνει το υπόμνημα ως εξής:
"Πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η ευρεία αποκάλυψη των βρετανικών και σοβιετικών αντιλήψεων για τις χώρες που αναφέρονται τα παραπάνω είναι μόνο ένας προσωρινός οδηγός για το άμεσο μέλλον, δηλ. για όσο διάστημα διαρκεί ο πόλεμος, και ότι το θέμα θα επανεξεταστεί από τις μεγάλες δυνάμεις όταν συναντηθούν στην τράπεζα της ανακωχή ς ή της ειρήνης για να κάνουν τη γενική ρύθμιση των πραγμάτων στην Ευρώπη" (Γ. Ανδρικόπουλου, στο ίδιο). Τα σχόλια περιττεύουν. Το κείμενο του Τσόρτσιλ μιλάει από μόνο του. Α ν είχε επιτευχθεί συμφωνία για μοίρασμα των Βαλκανίων ο βρετανός πρωθυπουργός δεν θα έλεγε στον υπουργό του ότι τα ποσοστά δεν πάνε να δημιουργήσουν ένα άκαμπτο σύστημα σφαιρών επιρροής αλλά ούτε και θα βρισκόταν στην ανάγκη να του εξηγήσει (σ.σ. ο Ήντεν ήταν παρών στη συνάντηση της Μόσχας, στις 9/10/1944) τη σημασία των ποσοστών. Δεν μπορεί κανείς νοήμων να δεχτεί ότι ο υπουργός εξωτερικών δεν καταλάβαινε την σημασία των συμφωνιών που η χώρα του έκλεινε με άλλες χώρες. Ακόμη, εάν στις 9 Οκτωβρίου τα Βαλκάνια είχαν χωριστεί σε σφαίρες επιρροής ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και την Βρετανία και αυτός ο χωρισμός αφορούσε την σφαίρα της πολιτικής και των μεταπολεμικών κοινωνικών συστημάτων στις βαλκανικές χώρες υπερβαίνοντας τα στρατιωτικά δεδομένα του πολέμου εκείνης της χρονικής στιγμής- ο Τσόρτσιλ δεν θα μιλούσε για προσωρινό οδηγό που θα είχε ισχύ μόνο για το διάστημα διάρκειας του πολέμου.
Η συνάντηση της Μόσχας και η Ελλάδα
Εκείνο που μένει να εξετάσουμε είναι το τί πραγματικά συζητήθηκε στη Μόσχα, τον Οκτώβρη του 1944, ανάμεσα στον Στάλιν και τον Τσόρτσιλ σχετικά με την Ελλάδα που μας αφορά άμεσα. Πριν όμως περάσουμε σ' αυτό οφείλουμε να σημειώσουμε, συγκεντρωμένα, ορισμένα στοιχεία που είναι απαραίτητο να μην τα ξεχνάμε όταν θέλουμε να εξετάσουμε τα αίτια της ήττας του ΕΑΜικού κινήματος και την σχέση αυτής της ήττας με την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός πηγαίνοντας στη Μόσχα είχε στις βαλίτσες του: Τη συμφωνία του Λιβάνου, τη συμμετοχή των υπουργών της ΕΑΜικής αντίστασης στην κυβέρνηση Παπανδρέου, τη συμφωνία της Γκαζέρτας με την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων- και συνεπώς του ΕΛΑΣ- στις διαταγές του Σκόμπυ αλλά και βρετανικά στρατεύματα σε ελληνικό έδαφος αφού η απόβασή τους είχε ξεκινήσει από τις αρχές Οκτωβρίου στις ακτές της Πελοποννήσου. Συνεπώς -όσον αφορά το ελληνικό ζήτημα- υπερείχε απέναντι στη Σοβιετική Ένωση κατά κράτος.
Έτσι η συνάντηση της Μόσχας δεν έκανε τίποτε άλλο από το να επιβεβαιώσει μια ντε φάκτο διαμορφωθείσα κατάσταση. Στα πρακτικά της συνάντησης Στάλιν- Τσόρτσιλ, στις 9/10/1944 διαβάζουμε (Γ. Ανδρικόπουλου, στο ίδιο):
"'Ο πρωθυπουργός (σ.σ. Ο Τσόρτσιλ δηλαδή) δήλωσε ότι υπάρχουν δύο χώρες για τις οποίες οι βρετανοί αισθάνονται ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η μία είναι η Ελλάδα. Δεν ανησυχεί πολύ για τη Ρουμανία. Αυτή είναι ρωσική υπόθεση και η συνθήκη που έχει προτείνει η σοβιετική κυβέρνηση" είναι λογική και δείχνει μεγάλη πολιτική δεξιότητα προς το συμφέρον της γενικής ειρήνης στο μέλλον. Αλλά στην Ελλάδα η κατάσταση είναι διαφορετική. Η Βρετανία οφείλει να είναι η ηγετική δύναμη στη Μεσόγειο και ελπίζει ότι ο στρατάρχη ς Στάλιν θα τον αφήσει να έχει τον πρώτο λόγο στην Ελλάδα, ακριβώς όπως ο στρατάρχης Στάλιν στη Ρουμανία. Βεβαίως η Βρετανική κυβέρνηση θα διατηρεί επαφή με τη σοβιετική κυβέρνηση.
Ο στρατάρχης Στάλιν (σ.σ. είπε πως) κατανοεί ότι η Βρετανία υπέφερε πάρα πολύ όταν είχαν κοπεί οι επικοινωνίες της στη Μεσόγειο από τους Γερμανούς. Για τη Βρετανία ήταν σοβαρό θέμα αν οι μεσογειακοί δρόμοι δεν βρίσκονται στα χέρια της. Συμφώνησε με τον πρωθυπουργό ότι η Βρετανία πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στην Ελλάδα".
Αυτή ήταν η συμφωνία της Μόσχας όσον αφορά την Ελλάδα. Στην ουσία δεν έγινε τίποτε περισσότερο από το να επιβεβαιωθεί και από τις δύο πλευρές μια κατάσταση που ήδη είχε διαμορφωθεί Ακόμη πρέπει να σημειώσουμε τα εξής:
α) Η Μεσόγειος ανέκαθεν είχε στρατηγική σημασία για την Βρετανία. Όπως έχουμε προαναφέρει από 'κει περνούσαν οι θαλάσσιοι δρόμοι της προς τις αποικίες της στην ανατολή.
β) Η Σοβιετική Ένωση εκείνη την περίοδο δεν είχε στόλο στη Μεσόγειο και φυσικά σε καμιά περίπτωση δεν ήταν σε θέση να ανταγωνιστεί στο χώρο αυτό τα Βρετανικά συμφέροντα.
γ) Η αντιχιτλερική συμμαχία, όσο διαρκούσε ο πόλεμος και για τις ανάγκες νικηφόρας έκβασης του απέναντι στον κοινό εχθρό, δεν ήταν δυνατό να διατηρηθεί σε βάρος των συμφερόντων των μελών της, ιδιαίτερα δε των συμφερόντων της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ που από άποψη διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων ήταν σε πολύ πλεονεκτικότερη θέση από την Σοβιετική Ένωση. Ήταν μια συμμαχία ετερόκλητων ταξικών συμφερόντων που βεβαίως δεν αναιρούσε τις ταξικές διαφορές των δυνάμεων που την αποτελούσαν αλλά και που αυτές δεν ήταν δυνατόν να εκφράζονται με τον συνήθη τρόπο, όπως συνέβαινε εν καιρώ ειρήνης. Συνεπώς η ΕΣΣΔ δεν μπορούσε να έρχεται σε ευθεία ανοικτή σύγκρουση με τα βρετανικά αποικιακά συμφέροντα, εφόσον πρωτεύουσα σημασία έδινε στον πόλεμο κατά του φασισμού. Όφειλε επομένως να ανέχεται αφού δεν μπορούσε να πράξει αλλιώς, αυτά τα συμφέροντα και να αναζητεί άλλους, πέραν των γνωστών και συνηθισμένων, δρόμους αναίρεσής τους.
δ) Η μέγιστη δύναμη που μπορούσε εκείνη την εποχή - δεδομένου ότι από το 1943 είχε διαλυθεί και η Κομμουνιστική Διεθνής - να αναιρεί τα συμφέροντα του ιμπεριαλισμού, τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα, ήταν το λαϊκό - εργατικό - κομμουνιστικό και αντιαποικιακό κίνημα της κάθε χώρας ξεχωριστά και όλων των χωρών μαζί ως σύνολο. Και η ΕΣΣΔ με τη στάση και δράση της σ' όλη την διάρκεια του πολέμου, με την προσφορά της για τη συντριβή του φασισμού βοηθούσε τα μέγιστα για την ανάπτυξη αυτών των κινημάτων παγκοσμίως. Όχι βέβαια ως η χώρα οδηγός- καθοδηγητής ή αρχηγός αυτών των κινημάτων αλλά ως μια μεγάλη δύναμη- που επιδρούσε θετικά στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων υπέρ αυτών των κινημάτων - στο έδαφος της οποίας οικοδομούνταν ένα αντιιμπεριαλιστικό - αντικαπιταλιστικό - σοσιαλιστικό καθεστώς
Αν δούμε έτσι τα πράγματα, μέσα στο χρόνο και τον τόπο που εξελίχθηκαν τα γεγονότα του Β' Παγκοσμίου πολέμου, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ουσία της σοβιετικής πολιτικής αλλά και το γεγονός ότι τα λάθη και οι υποχωρήσεις του ΕΑΜικού κινήματος στέρησαν από την ΕΣΣΔ δυνατότητες να διαπραγματευτεί, πιθανόν σε άλλη βάση το ελληνικό ζήτημα, να εκμεταλλευτεί ουσιαστικά τις καμπές του πολέμου και να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά για τα συμφέροντα του ελληνικού λαού, στιγμές και καταστάσεις κατά τις οποίες ο βρετανικός παράγοντας ήταν αδύνατος ή αναγκασμένος να κάνει σοβαρές υποχωρήσεις. Αλλά ας δούμε το θέμα και διαφορετικά: Τι άλλο απ' αυτό που είπε - μπορούσε να πει ο Στάλιν ή ο οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του, στον Τσόρτσιλ, τον Οκτώβρη του 44, όταν ο τελευταίος ζητώντας να έχει τον πρώτο λόγο στην Ελλάδα είχε στα χέρια του μια ελληνική κυβέρνηση μαριονέτα στην οποία συμμετείχαν Εαμίτες υπουργοί, όταν είχε ήδη βρετανικά στρατεύματα στην χώρα, όταν οι αντάρτικες δυνάμεις - και φυσικά ο ΕΛΑΣ ήταν υπό τις διαταγές του με τη θέλησή τους κι όταν στο πλευρό του είχε και τις ΗΠΑ; 

https://athens.indymedia.org/post/573279/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.