Τα φίδια της Ελλάδας - Οι αλήθειες και οι μύθοι

Τα 5 ανήκουν στην οικογένεια των Εχιδνιδών (Οχιές) και είναι σωληνόγλυφα με σχετικά ισχυρό δηλητήριο, ενώ τα υπόλοιπα 2 στην οικογένεια των Κολουβρίδων και είναι οπισθόγλυφα με ασθενές δηλητήριο, ακίνδυνα για τον άνθρωπο. Τα φίδια της οικογένειας των Εχιδνιδών(Viperidae) δεν απαντούν ποτέ όλα μαζί στο ίδιο μέρος, αλλά έχουν διαφορετική εξάπλωση ανά την ελληνική επικράτεια και είναι τα εξής:

Οχιά – Vipera ammodytes
Οθωμανική Οχιά – Montivipera xanthina
Οχιά της Μήλου – Macrovipera schweizeri
Αστρίτης – Vipera berus
Νανόχεντρα – Vipera ursinii

Ενώ οι δηλητηριώδεις Κολουβρίδες (Colubridae) είναι οι παρακάτω:

Σαπίτης – Malpolon insignitus
Αγιόφιδο – Telescopus fallax

Από τα υπόλοιπα ερπετά κανένα άλλο δεν φέρει δηλητήριο, είτε πρόκειται για φίδι, σαύρα,χελώνα ή αμφίσβαινα και είναι όλα τους απολύτως ακίνδυνα για τον άνθρωπο.

Τα φίδια που απαντιούνται στην Ελλάδα, ταξινομημένα ανά οικογένεια και με αλφαβητική σειρά ανά λαϊκή ονομασία, είναι:
Colubridae (Κολουμπρίδες):

Αγιόφιδο, Γατόφιδο

Telescopus fallax

Aσινόφιδο, Στεφανοφόρος

Coronella austriaca

Αστραπόφιδο, Εφιός

Dolichophis caspius (παλιά ον/σία: Coluber caspius)

Γιατρόφιδο,
Λαφιάτης Ασκληπιού
Zamenis longissimus (παλιά ον/σία: Elaphe longissima)

Δενδρογαλιά

Hierophis gemonensis (παλιά ον/σία: Coluber gemonensis)

Κυβόφιδο, Λιμνόφιδο,

Natrix tessellata

Λαφιάτης

Elaphe quatuorlineata (& Elaphe quatuorlineata sauromates)

Μαύρο φίδι της Γυάρου

Hierophis gyarosensis (παλιά ον/σία: Coluber gyarosensis)

Νανόφιδο, Θαμνόφιδο

Eirenis modestus

Νερόφιδο

Natrix natrix

Σαΐτα

Platyceps najadum (παλιά ον/σία: Coluber najadum)

Σαπίτης

Malpolon monspessulanus

Σπιτόφιδο

Zamenis situla (παλιά ον/σία: Elaphe situla)

Ζαμενής ο μαύρος

Dolichophis jugularis (παλιά ον/σία:. Coluber jugularis)

Ζαμενής της Ρόδου

Hemorrhois nummifer (παλιά ον/σία: Coluber nummifer)

Boidae (Βόες):

Ερημόφιδο

Eryx jaculus

Typhlopidae:

Τυφλίνος

Typhlops vermicularis

Viperidae (Οχιές):

Αστρίτης

Vipera berus

Βουνόχεντρα, Οθωμανική οχιά
Montivipera xanthina

Λασπόχεντρα, οχιά της Μήλου
Macrovipera lebetina schweizeri

Νανόχεντρα

Vipera ursinii

Οχιά, Όχεντρα, Κερασφόρος οχιά
Vipera ammodytes

Επικινδυνότητα

Η επικινδυνότητα των φιδιών της χώρας μας αναφέρεται και μόνο στην περίπτωση που καταφέρουν δάγκωμα στον άνθρωπο, κάτι που αναλύεται στην παρακάτω παράγραφο.

Κερασφόρος Οχιά

Από τα παραπάνω είδη επικίνδυνο δηλητήριο φέρουν μόνο τα 5 είδη οχιάς από την οικογένεια Viperidae που σε περίπτωση έκχυσης αυτού μπορεί να επέλθει ο θάνατος στον άνθρωπο εάν δεν διακομιστεί εντός μερικών ωρών σε νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες. Τα άλλα 2 δηλητηριώδη φίδια της χώρας μας είναι το Αγιόφιδο ή Γατόφιδο (Telescopus fallax) και ο Σαπίτης (Malpolon monspessulanus) τα οποία όμως είναι οπισθόγλυφα, που σημαίνει ότι πολύ δύσκολα μπορούν να καταφέρουν δάγκωμα με έκχυση στον άνθρωπο, αλλά και το δηλητήριό τους είναι ασθενές και δεν μπορεί να προκαλέσει θάνατο ή κάποια σοβαρή ασθένεια. Όλα τα υπόλοιπα φίδια είναι παντελώς άκακα και δεν μπορούν να προκαλέσουν καμία απολύτως βλάβη στον άνθρωπο με κανέναν τρόπο.

Λαφιάτης

Ένα παρεξηγημένο ζώο

Το φίδι είναι παρεξηγημένο ζώο στην χώρα μας και για τον λόγο αυτό συνήθως προκαλεί τον φόβο και τον πανικό που συχνά οδηγούν στην εξόντωση του ζώου. Κανένα φίδι δεν κυνηγάει ανθρώπους, όπως πολλές άτοπες μαρτυρίες αναφέρουν, ούτε επιτίθεται ποτέ λόγω της υποτιθέμενης «κακίας» του. Όλοι αυτοί οι μύθοι, μαζί με την έλλειψη σωστής πληροφόρησης, έχουν οδηγήσει στην άδικη αντιπάθεια των ανθρώπων απέναντι στα φίδια με άσχημα αποτελέσματα βίαιης συμπεριφοράς και πανικού στην παραμικρή θέα αυτού του ερπετού.

Δενδρογαλιά

Άμυνα

Οποιοδήποτε φίδι αντιληφθεί την παρουσία ανθρώπου προσπαθεί πανικοβλημένο να διαφύγει προς κάθε κατεύθυνση και το μόνο που δεν θέλει εκείνη την στιγμή είναι να κάτσει και να αντιμετωπίσει τον άνθρωπο. Αυτή είναι και η κύρια μορφή άμυνας των φιδιών. Κατόπιν εάν το φίδι εγκλωβιστεί σε κάποιο μέρος αντιμέτωπο με τον άνθρωπο τότε θα προσπαθήσει να τρομάξει τον «θύτη» του στρέφοντας το κεφάλι του προς αυτόν και βγάζοντας τον χαρακτηριστικό δυνατό συριγμό που ακούγεται σαν επαναλαμβανόμενο «Σσσσς».

Στις περιπτώσεις και μόνο που το ζώο πατηθεί ή αρπαχτεί από κάποιο χέρι έτσι ώστε νιώσει ανήμπορο και ανίκανο να ξεφύγει ή ακόμα όταν ο «θύτης» του έχει πλησιάσει απειλητικά κοντά, τότε και χρησιμοποιεί την έσχατη άμυνά του, το δάγκωμα. Σε καμία άλλη περίπτωση, κανένα φίδι δεν θα έρθει από μόνο του κοντά στον άνθρωπο που τόσο φοβάται για να επιτεθεί και να διακινδυνέψει την ζωή του. Όλα τα άλλα που κατά καιρούς ακούγονται είναι απλά επιβλαβείς μύθοι…

Χρήσιμο ζώο

Τα φίδια προσφέρουν στο περιβάλλον κάνοντας απεντόμωση στους πρώτους μήνες της ζωής τους και συνεχίζοντας με τον έλεγχο των τρωκτικών σε πολύ σημαντικό μέγεθος. Περίπου 1.000 τρωκτικά καταναλώνονται ως βορά στο πέρας της ζωής ενός και μόνο φιδιού. Έτσι όταν σκοτώνεται ένα φίδι ουσιαστικά είναι σαν να σώζονται οι ζωές 1.000 τρωκτικών στο κοντινό μέλλον!

Ένα πολύ καλό παράδειγμα χρησιμότητας των φιδιών είναι η προέλευση της ονομασίας «Σπιτόφιδο» του Zamenis situla. Την ονομασία κέρδισε το συγκεκριμένο είδος όταν παλιότερα άνθρωποι το χρησιμοποίησαν σαν εξολοθρευτή τρωκτικών σε στάβλους και μάντρες, ακόμα και στα κατώγια των σπιτιών τους, σε σημεία που ούτε οι γάτες μπορούσαν να προσεγγίσουν.

Αγιόφιδο

Τώρα λοιπόν που γνωρίζετε, την επόμενη φορά που θα συναντήσετε εκεί έξω ένα φίδι μην πανικοβληθείτε, μην προβείτε σε βίαιες πράξεις. Εάν δεν σας ενδιαφέρει η παρατήρηση του ζώου αυτού απλά συνεχίστε τον δρόμο σας κρατώντας μία απόσταση τουλάχιστον 2 μέτρων για να συνεχίσει κι αυτό τον δικό του… 

http://www.defencenet.gr/defence/index.ph