Τα τρόφιμα «ασπίδα» του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου στους άνδρες. Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην εμφάνιση αυτού του καρκίνου είναι η εθνικότητα, η ηλικία, γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή.

Είναι γεγονός πως η δυτικού τύπου διατροφή, η πλούσια σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, καθώς και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου.

Ειδικά όσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη, υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ερευνών που περιγράφουν τον ρόλο της διατροφής και συγκεκριμένων διαιτητικών παραγόντων στην πρόληψη και τη θεραπεία του.

Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν κάποια τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στην προστασία από την ανάπτυξή του:

1. Λυκοπένιο. Το λυκοπένιο είναι ένα καροτενοειδές που βρίσκεται κυρίως στις ντομάτες αλλά και στο καρπούζι και το οποίο φαίνεται να αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν λυκοπένιο μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, ενώ αντιθέτως η χαμηλή κατανάλωση τέτοιων τροφίμων τον ευνοεί. Μάλιστα πρέπει να σημειωθεί ότι στις μαγειρεμένες ντομάτες και στα προϊόντα τους (π.χ. σάλτσα) η συγκέντρωση και η απορρόφηση του λυκοπενίου είναι μεγαλύτερη.

Όσον αφορά τον ρόλο του λυκοπενίου στη θεραπεία, έρευνα έχει δείξει ότι η χορήγηση λυκοπενίου σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη έπειτα από ορχεκτομή μειώνει τον πρωτογενή όγκο, μειώνει τις μεταστάσεις και βελτιώνει τη ροή των ούρων. Βέβαια το θέμα χρίζει περαιτέρω διερεύνησης.

2. Σταυρανθή λαχανικά. Στην ομάδα των σταυρανθών λαχανικών ανήκουν το μπρόκολο, το κουνουπίδι, η λαχανίδα, το κραμπολάχανο, το σινάπι κ.ά. Τα λαχανικά αυτά, λόγω των φυτοχημικών καθώς και άλλων ουσιών που περιέχουν, φαίνεται να διαδραματίζουν προστατευτικό ρόλο κατά του καρκίνου του προστάτη όταν καταναλώνονται πάνω από 5 φορές την εβδομάδα.

3. Βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη Ε φέρεται να έχει προστατευτική δράση κατά του καρκίνου εξαιτίας της αντιοξειδωτικής της δράσης. Η βιταμίνη Ε λειτουργεί σαν μια «αντι-προσταγλαδίνη» _ οι προσταγλαδίνες είναι ουσίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη Ε ίσως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη, ιδιαίτερα στους καπνιστές και στα άτομα που τα επίπεδα της βιταμίνης στο αίμα τους είναι χαμηλά.

Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Ε είναι το ελαιόλαδο, το αβοκάντο και οι ξηροί καρποί, όπως τα καρύδια και τα αμύγδαλα.

4. Σελήνιο. Το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο συκώτι, τα θαλασσινά, το κρέας, τα πουλερικά, τα φιστίκια και τα εμπλουτισμένα δημητριακά. Χαμηλά επίπεδα σεληνίου στο αίμα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Μελέτες έχουν δείξει ότι το σελήνιο μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη αυτής της μορφής καρκίνου κατά 25-35%.

5. Σόγια – Ισοφλαβόνες. Οι ισοφλαβόνες (ιδιαίτερα η genistein και η daidzein) που περιέχονται στη σόγια φαίνεται να αναστέλλουν την ανάπτυξη καλοήθων και κακοήθων επιθηλιακών κυττάρων του προστάτη. Το σύνολο των μελετών δείχνουν ότι η κατανάλωση ισοφλαβονών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πρώιμου καρκίνου του προστάτη.

6. Πράσινο τσάι. Οι πολυφαινολικές ουσίες που βρίσκονται στο πράσινο τσάι φαίνεται να εμποδίζουν τις μεταστάσεις στον καρκίνο του προστάτη και να αναστέλλουν την κυτταρική ανάπτυξη.

Μια μεγάλη μελέτη που έγινε στην Ιαπωνία έδειξε ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού σχετιζόταν με _ δοσοεξαρτώμενη _ μείωση του κινδύνου για προχωρημένο καρκίνο του προστάτη σε άνδρες που κατανάλωναν πάνω από 5 φλιτζάνια τσαγιού την ημέρα _ με άλλα λόγια, όσο περισσότερο πράσινο τσάι έπιναν τόσο πιο προστατευμένοι ήταν. Για να εξάγουμε όμως οριστικά συμπεράσματα, θα πρέπει να γίνουν κι άλλες μελέτες.

7. ω-3 λιπαρά οξέα. Τα ω-3 λιπαρά οξέα χαρακτηρίζονται ως απαραίτητα λιπαρά οξέα, καθώς ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τα συνθέσει και πρέπει να τα λάβουμε μέσω της τροφής. Καλές πηγές αυτών των λιπαρών είναι τα λιπαρά ψάρια και τα καρύδια.

Μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων μπορεί να ασκήσει προστατευτική δράση κατά του καρκίνου του προστάτη, αλλά το όφελος δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, καθώς το γενετικό προφίλ των ατόμων φαίνεται να επηρεάζει το αποτέλεσμα.

• Αύξηση του κινδύνου

Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη. Τα δεδομένα φανερώνουν ότι όσο ανεβαίνει ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) πάνω από το 25 τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Μάλιστα, όταν η νόσος έχει εμφανιστεί, οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν χειρότερη πρόγνωση από τους ασθενείς με φυσιολογικό βάρος.

Τον ΔΜΣ μπορεί κανείς να τον υπολογίσει εύκολα, εάν διαιρέσει το βάρος του (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους του (σε μέτρα).

Μελέτες έχουν επίσης ενοχοποιήσει διάφορες τροφές ή συστατικά για τη συμμετοχή τους στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Η υψηλή κατανάλωση κρέατος (πάνω από 5 μερίδες την εβδομάδα), ιδιαίτερα όταν αυτό είναι ψημένο στα κάρβουνα ή επεξεργασμένο, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.

Επίσης, τα γαλακτοκομικά προϊόντα φαίνεται να ευνοούν την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη εξαιτίας κάποιων αντιδράσεων που πυροδοτούνται από τη λακτόζη και το ασβέστιο. Ιδιαίτερα για το ασβέστιο ο κίνδυνος αυξάνεται όταν η κατανάλωση του ασβεστίου ξεπερνάει το 1,5 γραμμάριο την ημέρα.

Ένας άλλος παράγοντας που ενοχοποιείται για την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη είναι το λίπος και ιδιαίτερα το κορεσμένο λίπος που προέρχεται από ζωικές τροφές (όπως το κρέας και τα προϊόντα κρέατος).

• Μετά τη διάγνωση

Αν και δεν υπάρχουν πολλές μελέτες για τον ρόλο της διατροφής μετά τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, πολλές από αυτές δείχνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, φτωχή σε λίπος, η οποία συνδυάζεται με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, φαίνεται να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου.

Μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι η λήψη λυκοπενίου μειώνει τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Σε μια άλλη μελέτη κατά την οποία δόθηκαν συνδυαστικά σε εθελοντές σελήνιο, βιταμίνη Ε και ισοφλαβόνες, η τιμή του PSA μειώθηκε σημαντικά. Το ίδιο συνέβη και σε ασθενείς που τους δόθηκαν συμπληρώματα μόνο ισοφλαβονών.

• Συστάσεις

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να ορίσουμε μια ειδική διαιτητική αγωγή για να μειώσουμε τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του προστάτη. Βασιζόμενοι στα σημερινά στοιχεία, η συνιστώμενη διατροφή για την πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη πρέπει να περικλείει τα εξής:

* Μεγάλη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών (5 μερίδες την ημέρα)

* Περιορισμό των πλούσιων σε λίπη τροφίμων

* Αποφυγή της μεγάλης κατανάλωσης κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων και ασβεστίου

* Αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτό που κάνει η σωστή διατροφή στους καρκινοπαθείς είναι ότι βοηθάει τον οργανισμό τους να ανταποκριθεί στη φαρμακευτική τους αγωγή και τους κάνει να αισθάνονται ότι μπορούν να συμβάλλουν έστω και σε μικρό βαθμό στην αντιμετώπιση του προβλήματός τους.

Η Αστερία Σταματάκη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος, επιστημονική συνεργάτις της Γαστρεντερολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Νικαίας «Ο Άγιος Παντελεήμων»

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ