Η υπόθεση Γερμανίας κατά Ιταλίας και η επέμβαση της Ελλάδας στη δίκη .

Στις 13 Ιανουαρίου 2011, η Ελληνική Δημοκρατία ("Ελλάδα" στο εξής) κατατέθεσε αίτηση στη Γραμματεία του Διεθνούς Δικαστηρίου, ώστε να της δοθεί η άδεια να παρέμβει στην υπόθεση που αφορά τη δικαιοδοσία ασυλίας του κράτους (Γερμανία κατά Ιταλίας).

Με την αίτησή της αυτή, η Ελλάδα παραθέτει εκ πρώτοις το έννομο συμφέρον που θεωρεί ότι μπορεί να επηρεασθεί από την απόφαση της υπόθεσης: δείχνει ότι "τα συμφέροντα -έστω και έμμεσα- νομικής φύσης της Ελλάδας, που ενδέχεται να επηρεαστούν με Απόφαση του Δικαστηρίου είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα και η δικαιοδοσία που απολαμβάνει η Ελλάδα υπό το γενικό διεθνές δίκαιο", και ότι "σκοπός της Ελλάδας είναι να παρουσιάσει και να επιδείξει τα νόμιμα δικαιώματα και τα συμφέροντά της ενώπιον του Δικαστηρίου, και, καταλλήλως, να δηλώσει τις απόψεις της ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι ισχυρισμοί της Γερμανίας μπορεί να θίξουν - ή όχι - τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα της Ελλάδας".

Η Ελλάδα δηλώνει επίσης ότι το έννομο συμφέρον της "προέρχεται από το γεγονός ότι η Γερμανία έχει ...συναινέσει (εάν όχι αναγνωρίσει), στη διεθνή ευθύνη της έναντι της Ελλάδας για όλες τις πράξεις και παραλείψεις που διαπράχθηκαν από το Τρίτο Ράιχ, από τις 6 Απριλίου 1941, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα, και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας στις 8 Μαΐου 1945".

Με την αίτηση της η Ελλάδα στη συνέχεια, καθορίζει το ακριβές αντικείμενο της παρέμβασης. Αναφέρει ότι το αίτημα της έχει δύο αντικείμενα:

"Πρώτον, να προστατέψει και να διατηρήσει τα νόμιμα δικαιώματα της Ελλάδας με όλα τα νόμιμα μέσα που διαθέτει. Αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα δικαιώματα που απορρέουν από τις διαμάχες που δημιουργήθηκαν από συγκεκριμένες πράξεις και τη γενική πρακτική της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και τα δικαιώματα που απολαμβάνει βάσει του γενικού διεθνούς δικαίου, ιδίως όσον αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία και την καθιέρωση της ευθύνης του κράτους."

"Δεύτερον, να ενημερώσει το Δικαστήριο σχετικά με τη φύση των νομικών δικαιωμάτων και συμφερόντων της Ελλάδας που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από την Απόφαση του Δικαστηρίου υπό το πρίσμα των ισχυρισμών που προέβαλε η Γερμανία για την υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου."

Η Ελλάδα αναφέρεται στο γεγονός ότι η Γερμανία, στην Αίτηση που κατέθεσε στις 23 Δεκεμβρίου 2008, ζήτησε από το Δικαστήριο να επιδικάσει και να δηλώσει, μεταξύ άλλων, ότι:

"(3), με το να δηλώσει ότι οι ελληνικές αποφάσεις βασίζονται σε γεγονότα παρόμοια με αυτά που ορίζονται στο αίτημα Νο.1 της επιβαλόμενης από την Ιταλία Αίτησης, η Ιταλία υπέπεσε σε περαιτέρω παραβίαση της δικαιοδοτικής ασυλίας της Γερμανίας." (σ.τ.μ. αναλυτικότερα παρακάτω).

Η Ελλάδα καθιστά σαφές ότι "η πρόθεσή της είναι μόνο να παρέμβει στις πτυχές της διαδικασίας που αφορούν αποφάσεις που εκδόθηκαν από τα δικά της (εγχώρια) συλλογικά όργανα και Δικαστήρια για περιστατικά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, και που εκτελέστηκαν από τα Ιταλικά Δικαστήρια".

Τέλος, η Ελλάδα παραθέτει τη βάση της δικαιοδοσίας η οποία φέρεται να υπάρχει μεταξύ αυτής και των συμβαλλομένων μερών της υπόθεσης. Δηλώνει ότι "δεν επιδιώκει να καταστεί διάδικος στην υπόθεση" και ότι το αίτημά της να παρέμβει "βασίζεται αποκλειστικά και διεξοδικά στη διάταξη του άρθρου 62 του Οργανισμού του Δικαστηρίου."

Το Ιστορικό της διαμάχης

Στις 23 Δεκεμβρίου 2008, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας άσκησε προσφυγή ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου κατά της Ιταλικής Δημοκρατίας, υποστηρίζοντας ότι "μέσω της δικαστικής πρακτικής της η Ιταλία έχει παραβεί και συνεχίζει να παραβιάζει τις υποχρεώσεις της έναντι της Γερμανίας βάσει του διεθνούς δικαίου".

Με την προσφυγή της, η Γερμανία αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Τα τελευταία χρόνια, οι ιταλικές δικαστικές αρχές έχουν επανειλημμένα αγνοήσει τη δικαιοδοτική ασυλία της Γερμανίας, ως κυρίαρχου κράτους. Η κρίσιμη φάση της εξέλιξης επιτεύχθηκε από την απόφαση του Corte di Cassazione της 11ης Μαρτίου 2004 στην υπόθεση Ferrini, όπου το δικαστήριο δήλωσε ότι η Ιταλία κατέχει δικαιοδοσία σχετικά με αίτημα που ασκήθηκε από πρόσωπο, το οποίο κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είχε απελαθεί στη Γερμανία για να εκτελέσει καταναγκαστική εργασία στη βιομηχανία οπλισμού. Έπειτα από την απόφαση αυτή, πολυάριθμες άλλες διαδικασίες κινήθηκαν κατά της Γερμανίας ενώπιον ιταλικών δικαστηρίων από πρόσωπα τα οποία είχαν επίσης υποστεί ζημία ως συνέπεια της ένοπλης σύγκρουσης".

Η απόφαση Ferrini έχοντας επιβεβαιωθεί πρόσφατα "σε μια σειρά αποφάσεων που διατυπώθηκαν στις 29 Μαΐου 2008 και σε περαιτέρω απόφαση της 21ης Οκτωβρίου 2008", κάνει τη Γερμανία να ανησυχεί ότι "εκατοντάδες πρόσθετες περιπτώσεις μπορεί να ασκηθούν εναντίον της".

Η αιτούσα χώρα δηλώνει στην προσφυγή της ότι έχουν ήδη ληφθεί μέτρα επιβολής σε βάρος της Γερμανικής περιουσίας στην Ιταλία: μια "δικαστική υποθήκη" για τη Villa Vigoni, το γερμανο-ιταλικό κέντρο πολιτιστικής ανταλλαγής, έχει καταγραφεί στο κτηματολόγιο. Εκτός από τις αξιώσεις που εγείρουν εναντίον της Ιταλοί υπήκοοι, η Γερμανία επικαλείται επίσης "τις προσπάθειες Ελλήνων πολιτών να επιβάλουν στην Ιταλία μια απόφαση που λήφθηκε στην Ελλάδα για τη σφαγή που διέπραξαν οι γερμανικές στρατιωτικές μονάδες κατά την αποχώρηση τους το 1944".

Στο τέλος της προσφυγής της η Αιτούσα ζητά από το Δικαστήριο να επιδικάσει και να δηλώσει ότι η Ιταλία:

"(1), με το να επιτρέψει την άσκηση αστικών αξιώσεων με βάση τις παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από το γερμανικό Ράιχ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, από το Σεπτέμβριο του 1943 έως το Μάιο του 1945, εναντίον της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, παραβίασε τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο, αποτυγχάνοντας να τηρήσει τη δικαιοδοτική ασυλία την οποία απολαμβάνει η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, βάσει του διεθνούς δικαίου.

(2) με τη λήψη περιοριστικών μέτρων εναντίον της Villa Vigoni, που αποτελεί γερμανική κρατική περιουσία η οποία χρησιμοποιείται για κυβερνητικούς, μη εμπορικούς σκοπούς, παραβίασε επίσης τη δικαιοδοτική ασυλία της Γερμανίας.

(3), με το να δηλώσει ελληνικές αποφάσεις βασισμένες σε γεγονότα παρόμοια με αυτά που ορίζονται στο αίτημα Νο.1 της επιβαλόμενης στην Ιταλία Αίτησης, η Ιταλία υπέπεσε σε περαιτέρω παραβίαση της δικαιοδοτικής ασυλίας της Γερμανίας."

Κατά συνέπεια, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας παρακαλεί το Δικαστήριο να επιδικάσει και να δηλώσει ότι:

(4) Εμπλέκεται η διεθνής ευθύνη της Ιταλικής Δημοκρατίας

(5) η Ιταλική Δημοκρατία πρέπει, μέσω της ιδίας επιλογής της, να λάβει όλα τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι όλες οι αποφάσεις των δικαστηρίων και άλλων δικαστικών αρχών που παραβιάζουν την ασυλία της Γερμανίας, θα καταστούν ανεφάρμοστες.

(6) η Ιταλική Δημοκρατία πρέπει να λάβει όλα τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι στο μέλλον τα ιταλικά δικαστήρια δεν θα διασκεδάζουν νομικές ενέργειες κατά της Γερμανίας, οι οποίες βασίζονται στα περιστατικά που περιγράφονται στο παραπάνω αίτημα Νο.1 "

Η Γερμανία ταυτόχρονα διατηρεί το δικαίωμα να ζητήσει από το Δικαστήριο να λάβει προσωρινά μέτρα, σύμφωνα με το άρθρο 41 του Οργανισμού του Δικαστηρίου, "εφόσον ληφθούν περιοριστικά μέτρα από τις ιταλικές αρχές κατά των περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους, ιδίως σε διπλωματικές και άλλες εγκαταστάσεις που τυγχάνουν προστασίας κατά των μέτρων αυτών, σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου."

Ως βάση για την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, η Γερμανία επικαλείται το άρθρο 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την ειρηνική επίλυση των διαφορών που εγκρίθηκε από τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 29 Απριλίου 1957, και επικυρώθηκε από την Ιταλία στις 29 Ιανουαρίου 1960 και από τη Γερμανία στις 18 Απριλίου 1961. Αυτό το Άρθρο ορίζει:

"Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη θα υποβάλλουν στην κρίση του Διεθνούς Δικαστηρίου όλες τις διεθνείς νομικές διαφορές που ενδέχεται να προκύψουν μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένων, ιδίως, εκείνων που αφορούν:

(Α) την ερμηνεία μιας Συνθήκης

(Β) κάθε ζητήμα του διεθνούς δικαίου

(Γ) την ύπαρξη οποιουδήποτε γεγονότος το οποίο, εφόσον αποδειχθεί, θα συνιστούσε παραβίαση μιας διεθνούς υποχρέωσης

(Δ) τη φύση ή την έκταση της αποκαταστάσεως που πρέπει να γίνει για την παραβίαση μιας διεθνούς υποχρέωσης."

Η Γερμανία εξηγεί ότι, αν και η υπόθεση που υποβλήθηκε στο Δικαστήριο αφορά δύο κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο Λουξεμβούργο δεν έχει δικαιοδοσία να την εκδικάσει, δεδομένου ότι η διαφορά δεν διέπεται από καμία από τις ρήτρες δικαιοδοσίας στις Συνθήκες για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Προσθέτει ότι πέραν αυτού του "ειδικού πλαισίου", τα κράτη μέλη "συνεχίσουν να ζουν το ένα το άλλο υπό το καθεστώς του γενικού διεθνούς δικαίου".

Η Αίτηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, συνοδεύτηκε από κοινή δήλωση που εγκρίθηκε με την ευκαιρία των γερμανο-ιταλικών Κυβερνητικών διαβουλεύσεων στην Τεργέστη στις 18 Νοεμβρίου 2008, σύμφωνα με την οποία οι δύο κυβερνήσεις δήλωσαν ότι "μοιράζονται τα ιδανικά της συμφιλίωσης, της αλληλεγγύης και της ολοκλήρωσης, οι οποίες αποτελούν τη βάση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος". Στη δήλωση αυτή, η Γερμανία "αναγνωρίζει πλήρως τον ανείπωτο πόνο που προκλήθηκε στους Ιταλούς άνδρες και γυναίκες" κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιταλία, από την πλευρά της, "σέβεται την απόφαση της Γερμανίας να αιτηθεί στο Διεθνές Δικαστήριο να αποφανθεί επί της αρχής της ασυλίας του κράτους και είναι της άποψης ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης σχετικά με την κρατική ασυλία θα βοηθήσει στην αποσαφήνιση αυτού του πολύπλοκου ζητήματος".

Στις 6 Ιουλίου 2010, το Δικαστήριο εξέδωσε διάταξη σχετικά με ανταγωγή που υποβλήθηκε από την Ιταλία στο υπόμνημα ανταπάντησης της. Με τη διάταξη αυτή, το Δικαστήριο, με δεκατρείς ψήφους υπέρ και μία κατά, αποφάνθηκε ότι η ανταγωγή που υποβλήθηκε από την Ιταλία ήταν απαράδεκτη ως τέτοια και δεν αποτελεί μέρος της τρέχουσας διαδικασίας". Εξουσιοδότησε ομόφωνα τη Γερμανία να υποβάλει απάντηση και την Ιταλία να υποβάλει υπόμνημα ανταπαντήσεως και όρισε ως χρονικό όριο την 14η Οκτωβρίου 2010 και την 14η Ιανουαρίου 2011, αντίστοιχα, για την υποβολή των εν λόγω υπομνημάτων, τα οποία και κατατέθηκαν ενπρόθεσμα.

Μετάφραση: Hellas on the Web