ΓΛΩΣΣΑ. Το τελευταίο μας οχυρό!

Αναπολώντας το λαμπρό παρελθόν μας κυριευόμαστε από μελαγχολία. Ανίκανοι να μιμηθούμε τις αρετές των προγόνων μας κληρονομήσαμε μόνον τα ελαττώματά τους.

Ούτε Παρθενώνες μπορούμε να υψώσουμε, ούτε την ομορφιά του Ερμή και της Αφροδίτης να σμιλέψουμε πάνω στο μάρμαρο, ούτε «Ορέστειες» και «Πολιτείες» να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές.
Και όμως, έχουμε ένα προνόμιο. Πολύτιμο και δυσβάστακτο. Συνεχίζουμε το έργο των προγόνων μας, καθημερινώς, κρατώντας ζωντανή την υπέροχη γλώσσα τους. Την γλώσσα μας! Μιλώντας και γράφοντας ελληνικά. Σωστά ελληνικά!
Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, δίνουμε με την ομιλία μας το φιλί της ζωής...
στην προγονική γλώσσα και δεν την αφήνουμε να σβήσει. Όπως έκαναν όλες οι γενιές των Ελλήνων μέχρι σήμερα. Φρόντιζαν ευλαβικά, να κρατήσουν την φλόγα αναμμένη. Πέρασαν από τον τόπο μας Ρωμαίοι, Σλάβοι, Φράγκοι, Βενετσιάνοι, Καταλανοί, Τούρκοι. Όμως η όμορφη λαλιά μας παραμένει ολοζώντανη. Δρασκελίζει πάνω από τριάντα αιώνες. Από το «μήνιν άειδε θεά...» μέχρι το «περιγιάλι το κρυφό κι άσπρο σαν περιστέρι...».
Οι ξένοι γοητεύτηκαν από την τελειότητά της. Χρησιμοποίησαν λέξεις με ελληνική ρίζα σε όλη την επιστημονική τους ορολογία. Αν αφαιρέσουμε από τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες τις «ελληνικές» λέξεις δεν θα απομείνει παρά ένα γλωσσικό ιδίωμα, κατάλληλο μόνο για τις πρακτικές ανάγκες της καθημερινής ζωής.
Όταν έμπαιναν τα θεμέλια των Ηνωμένων Πολιτειών, προτάθηκε η ελληνική ως επίσημη γλώσσα. Κατά την σχετική ψηφοφορία, στο Κογκρέσσο, ισοψηφούσε με την αγγλική. Και με διαφοράν μιάς μόνον ψήφου (αρνητική ψήφος του Ντάνιελ Γουέμπστερ) υιοθετήθηκε η αγγλική. Προσφάτως δε Ισπανοί Ευρωβουλευτές πρότειναν ως επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Ελληνική.
Χιλιάδες ξένες λέξεις τις διαβάζουμε ή τις ακούμε κι ούτε περνάει απ’ το μυαλό μας ότι έχουν ρίζα ελληνική. Πρόχειρο παράδειγμα... οι γαλλικοί πύραυλοι «Exocet»! Ονομασία που προέρχεται από... το χελιδονόψαρο! Απίστευτο και όμως αληθινό! Το ψάρι αυτό πετάγεται έξω από το νερό. Έξω από την «κοίτη». Οι αρχαίοι, λοιπόν, το ονόμαζαν «εξώκοιτο». Οι Γάλλοι θα πάρουν το «εξώκοιτος» και θα το κάνουν «Exocet». (Μικρό Larousse του 1983, σελ. 395).
Χρησιμοποιούμε σήμερα, εμείς οι Έλληνες για τις ανάγκες του καθημερινού βίου τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας:
Κολλύριο. Αν κάποιοι οφθαλμίατροι νομίζουν ότι πρόκειται για πρόσφατη φαρμακευτική ονομασία, κάνουν λάθος. Πριν από δεκαεννιά, περίπου αιώνες την χρησιμοποιεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. (Αποκάλυψις γ΄ 18) «...και κολλύριον ίνα εγχρίση τους οφθαλούς σου ίνα βλέπης»!
Λαγάνα. Εμείς τρώμε λαγάνες την Καθαρή Δευτέρα, οι αρχαίοι είχαν το «λάγανον» που ήταν το γλύκισμα των πτωχών.
Αλκυονίδες ημέρες. Οι λιακάδες του Ιανουαρίου. «Αλκυονίδας ημέρας» τις ονόμαζε ο Αριστοτέλης και πολύ πριν από αυτόν ο Ησίοδος!
«Πυξ - λαξ»: με γροθιές και κλωτσιές. Πυγμή η γροθιά. Λάκτισμα η κλωτσιά. «Πυξ μεν ενίκησα Κλυτομήδεα...» (Ιλιάς, Ψ΄ 634).
«Τα σύκα σύκα την σκάφην δε σκάφην» (Λουκιανός «Πως δεί Ιστορίαν συγγράφειν», §41).
* * *
Δυστυχώς, στις μέρες μας, κακομεταχειριζόμαστε, βάναυσα, την γλώσσα μας. Την πληγώνουμε. Με λάθη τόσο στον γραπτό, όσο και στον προφορικό λόγον. Ανορθογραφίες, ασυνταξίες, σολοικισμοί, ακυριολεξίες, λεξιπενία.
Απρόσεκτοι τηλεπαρουσιαστές δολοφονούν, ανενόχλητα, την γλώσσα, ενώ τους παρακολουθούν χιλιάδες ακροατές. Έτσι, τα γλωσσικά ολισθήματα επαναλαμβάνονται και, δυστυχώς, κάποτε επικρατούν. («...πριν την έκδοση του ομολόγου» αντί του ορθού «...πριν από την έκδοση του ομολόγου»).
Αδιαφορούμε για τους κανόνες της Γραμματικής, του Συντακτικού και της προφοράς. Έχουμε την παιδαριώδη εντύπωση ότι η γλωσσική ασυδοσία είναι δημοκρατικό δικαίωμα, ένα είδος ελευθερίας (!) και ότι η πειθαρχημένη γραφή και ομιλία είναι σύμπτωμα σκοταδισμού και οπισθοδρομικότητας.
Δεν συνειδητοποιούμε ότι η προστασία της γλώσσας είναι η πιο χειροπιαστή απόδειξη πατριωτισμού.
Ανοίγουμε διάπλατα τις γλωσσικές κερκόπορτες στις ξένες λέξεις. Τις υιοθετούμε, τις πολιτογραφούμε και προχωρούμε στην κατασκευή γλωσσικών «Φρανκεστάϊν» (ρισκάρω, κοντακτάρω, φουλάρω, κομπλεξάρω, νταουνιάζω, κλπ).
Καταργήσαμε, για αρκετά χρόνια, την διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο. Με αποτέλεσμα να είναι λίγοι, ελάχιστοι, οι νέοι που μπορούν να διαβάσουν, στο πρωτότυπο, τις ραψωδίες της Ιλιάδος και της Οδύσσειας. Και, βεβαίως, αυτοί οι λίγοι είναι αναγκασμένοι να χρησιμοποιούν βιβλία των εκδοτικών οίκων της Λειψίας και της Οξφόρδης. Το ελληνικό κράτος, έπειτα από εκατόν ογδόντα χρόνια ελεύθερου βίου, δεν έχει αξιωθεί να εκδώσει τα ομηρικά έπη!
Αλλά και κείμενα Νεοελληνικών συγγραφέων δυσκολεύονται να διαβάσουν οι νέοι μας. Και, βεβαίως, έχει βρεθεί η εύκολη λύση. Τα «δύσκολα» βιβλία (Παπαρρηγόπουλος, Παπαδιαμάντης, Ροΐδης, ακόμη και Βενέζης!) κυκλοφορούν «αναπαλαιωμένα» σε μεταφράσεις αμφίβολης ποιότητας, πιστότητας και ύφους.
Δεν νιώθουμε περήφανοι για την υπέροχη γλώσσα μας. Ας το παραδεχτούμε. Δεν μας συγκινεί το γεγονός ότι λέμε «ουρανός, Σελήνη, θάλασσα, Ήλιος...» και το ίδιο έλεγαν ο Όμηρος, ο Αρχίλοχος και η Σαπφώ!
Έχουμε φτάσει στο θλιβερό κατάντημα να δεχόματε παρατηρήσεις από τους ξένους. Όπως η Γαλλίδα Marie Rouxel, που με την επιστολή της στην «Καθημερινή» της 27.2.1994, γράφει: «...Με δυσάρεστη έκπληξη διαπίστωσα ότι όλοι, σχεδόν, οι τηλεοπτικοί σας σταθμοί έχουν αγγλικές ονομασίες. Αυτό δεν το έχω δει πουθενά στον κόσμο... Δεν αντιλαμβάνομαι ποιό σκοπό εξυπηρετεί η τριτοκοσμική συμπεριφορά σας. Έχετε την αρχαιότερη γλώσσα της Ευρώπης και μια από τις αρχαιότερες του κόσμου και δεν την σέβεσθε»!
* * *
Το τελευταίο μας οχυρό, η γλώσσα μας κινδυνεύει. Χρέος μας, χρέος του καθενός μας, χρέος όλων μας να την σώσουμε. Αν χαθεί, θα χαθούμε και εμείς μαζί της. Διότι «τα έθνη πεθαίνουν, όταν πεθάνει η γλώσσα τους»!
Την αδιαφορία μας δεν θα μας την συγχωρέσουν οι μελλοντικές γενιές! Η Ιστορία θα μας καταδικάσει ανέκλητα. Θα μας στιγματίσει ως μητροκτόνους! Τρομερή η ευθύνη μας. Όχι μόνον απέναντι στην Ελλάδα μας. Απέναντι σε ολόκληρη την Ανθρωπότητα!

Συντάκτης: Ιωάννης Λ. Μπακούρος, Υποστράτηγος ε.α.