ΑΚΙ ΚΑΟΥΡΙΣΜΑΚΙ: «ΕΑΝ ΗΜΟΥΝ ΕΛΛΗΝΑΣ ΘΑ ΕΠΕΣΤΡΕΦΑ ΣΤΗ ΔΡΑΧΜΗ»

Ο Φιλανδός σκηνοθέτης Άκι Καουρισμάκι*, στο πλαίσιο του 53ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου πραγματοποιείται αφιέρωμα στο έργο του, παρέθεσε συνέντευξη στην Αγγελική Στελλάκη και το in.gr.

Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

Ερ.: Συμμετέχετε σε μία ταινία με τον Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα που θα προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ρώμης. Αν δεν κάνω λάθος λέγεται City Lights, ή κάπως έτσι...

Απ.: Κάπως έτσι.

Ερ.: Θα πάτε μετά τη Θεσσαλονίκη στη Ρώμη;

Απ.: Δεν μπορώ να σας αφήσω μόνες σας.

Ερ.: Σκέφτεστε σοβαρά να εγκαταλείψετε το σινεμά;

Απ.: Αφότου σας είδα μού είναι πολύ δύσκολο να σκέφτομαι. Αλλά πραγματικά, γιατί όλοι με ρωτάνε εάν σταμάτησα; Δεν το ξέρω ούτε εγώ ο ίδιος. Οπότε πώς θα μπορούσα να έχω την απάντηση; Θα συνεχίσω να κάνω ταινίες εάν υπάρχει υλικό για ταινίες.

Ερ.: Τι είναι για σας υλικό για ταινίες;

Απ.: Το φιλμ. Χρησιμοποιούσα Kodak, αλλά η Kodak χρεοκόπησε.

Ερ.: Διάβαζα στον κατάλογο του Φεστιβάλ μια δήλωσή σας...

Απ.: Λέω πολλά. Μη τα πιστεύετε όλα (γέλια)

Ερ.: Λέγατε λοιπόν ότι μισείτε τη φάρσα ειδικά την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί πιστεύετε ότι η ΕΕ είναι φάρσα;

Απ.: Πιστεύω ότι εάν υπάρχει ελπίδα για την Ευρώπη, αυτή βρίσκεται στα έθνη-κράτη και όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ερ.: Πολλές από τις απόψεις σας για την ΕΕ, αυτή την... ευτυχισμένη οικογένεια τις έχετε αναπτύξει και στις ταινίες σας.

Απ.: Πολύ ευτυχισμένη. Και πολύ «οικογένεια».

Ερ.: Έχετε αλλάξει γνώμη για την ΕΕ;

Απ.: Όχι. Το αντίθετο θα έλεγα.

Ερ.: Αυτό όμως είναι ένα πρόβλημα που υπάρχει συνολικά στον κόσμο, δεν είναι μόνο χαρακτηριστικό της Ευρώπης.

Απ.: Το πρόβλημα όμως της Ευρώπης είναι πως είναι πνευματικά νεκρή. Πήγαινε στο Παρίσι. Τι θα ακούσεις; Τίποτα που να αξίζει. Όλη περιοχή είναι πνευματικά νεκρή. Και η Σουηδία και η Φινλανδία και η Ελλάδα και η Ιταλία. Όλοι. Ο πνευματικός θάνατος είναι μια ατυχής πληγή.

Ερ.: Πιστεύετε ότι υπάρχει μια περιοχή που να μην είναι πνευματικά νεκρή;

Απ.: Όχι. Υπάρχουμε επειδή καταναλώνουμε.

Ερ.: Όμως αυτό είναι το τίμημα της παγκοσμιοποίησης... Ή της αμερικανοποίησης.

Απ.: Δεν είναι θέμα αμερικανοποίησης πια. Είναι ο παγκόσμιος καπιταλισμός που μας σκοτώνει και μας εξοντώνει. Τελεσίδικα και με τρόπο βέβαιο. Θέλουν όλοι μας να καταναλώνουμε περισσότερο. Γι' αυτό δημιούργησαν και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να φτιάξουν περισσότερους καταναλωτές. Στη συνέχεια, βέβαια, κατασκεύασαν ένα σύστημα ιδεών που δεν ταίριαζε με αυτό που ήθελαν να κάνουν. Το χρήμα, όμως, παραμένει κυρίαρχο.

Ερ.: Ποια είναι η διέξοδος από αυτό; Να αντιδράς, να διαδηλώνεις, όπως οι Έλληνες; (σ.σ. την ώρα της συνέντευξης ακούγονταν οι φωνές των διαδηλωτών στους δρόμους της Θεσσαλονίκης)

Απ.: Εάν ήμουν Έλληνας -που δεν είμαι- θα επέστρεφα στη δραχμή. Τότε το νόμισμα θα έχανε την αξία του, αλλά θα είχε ο λαός τον έλεγχο. Θα μπορούσε να καθορίσει τα πράγματα, κάτι που τώρα δεν μπορεί να κάνει στο υπάρχον σύστημα.

Ερ.: Πολλές, όμως, από τις ταινίες σας τελειώνουν με έναν αισιόδοξο τρόπο. Τι είναι αυτό -εάν υπάρχει κάτι- που σας κάνει αισιόδοξο;

Απ.: Αισιόδοξο; Εάν μιλούσα στον εαυτό μου θα έλεγα... απελπισμένο.

Ερ.: Δεν μπορείτε να το λέτε αυτό... Ειδικά μετά το Λιμάνι της Χάβρης.

Απ.: Μετά τη Χάβρη υπάρχει ο ωκεανός.

Ερ.: Που σημαίνει;

Απ.: Ο ωκεανός σημαίνει ο ωκεανός.

Ερ.: Τι συμβολίζει;

Απ.: Συμβολίζει τον ωκεανό. Ο ωκεανός δεν συμβολίζει τίποτα, είναι από μόνος του σύμβολο.

Ερ.: Και μετά τον ωκεανό τι υπάρχει; Γιατί μιλάτε όλο για την Ευρώπη.

Απ.: Μετά τον ωκεανό... είναι η Νέα Υόρκη. Εάν κολυμπήσεις αρκετά...

Ερ.: Αξίζει να κολυμπήσεις;

Απ.: Η Νέα Υόρκη ίσως, αλλά σίγουρα όχι το Λος Άντζελες. Εάν πνίγεσαι, φυσικά αξίζει να κολυμπήσεις.

Ερ.: Είναι, όμως, μόνο ευρωπαϊκό το πρόβλημα;

Απ.: Είναι αστείο να μιλάμε για ευρωπαϊκό πρόβλημα γιατί το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο και πολύ απλό: η ανθρωπότητα βρίσκεται στο τέλος του δρόμου, επειδή σκοτώνουμε τη φύση. Είμαστε στο τέλος του δρόμου γιατί μετά από 20 χρόνια δεν θα υπάρχουν ψάρια στον ωκεανό και δεν θα υπάρχει καν ωκεανός. Και οι άνθρωποι προσποιούνται ότι αυτό δεν συμβαίνει. Και ξέρετε γιατί; Γιατί είμαστε ηλίθιοι και εγώ και όλοι μας. Θέλουμε όλοι να καταναλώνουμε.

Ερ.: Πρακτικά κάνετε κάτι εσείς για να μειώσετε την κατανάλωση αυτή;

Απ.: Δεν καταναλώνω καθόλου.

Ερ.: Δεν καταναλώνετε καθόλου;

Απ.: Λοιπόν, ήρθα εδώ με αεροπλάνο. Επομένως, καταναλώνω. Δεν μετράει όμως τι κάνεις μερικές φορές. Αυτό που έχει σημασία είναι τι κάνεις κάθε μέρα.

Ερ.: Για αρκετούς σκηνοθέτες έχει ακουστεί ότι διαθέτουν το «στυλ Καουρισμάκι». Το έχετε ακούσει; Τι γνώμη έχετε γι' αυτό;

Απ.: Ότι τα έχουν χαμένα.

Ερ.: Επειδή χρησιμοποιούν το στυλ κάποιου άλλου;

Απ.: Όχι. Επειδή αν το μόνο στυλ που έχουν βρει να ακολουθήσουν είναι το δικό μου, τότε είναι εντελώς χαμένοι.

Ερ.: Τι θα περιγράφατε, όμως, εσείς ως «στυλ Καουρισμάκι»;

Απ.: Το μισώ. Δεν θέλω να υπάρχω. Δεν μου αρέσει. Δεν θέλω να γίνομαι σημείο αναφοράς. Βέβαια, μου αρέσει που βρίσκομαι τώρα εδώ στη Θεσσαλονίκη.

Ερ.: Ήδη έχουν γίνει στο έργο σας πολλές ρετροσπεκτίβες. Ξεκινήσατε να έχετε ρετροσπεκτίβες από πολύ νέος.

Απ.: Πρέπει να είσαι ενεργός όταν είσαι νέος. Μετά είναι πολύ αργά.

Ερ.: Και τι συμβαίνει με τα βραβεία; Είστε ένας από τους γνωστούς χαμένους του Φεστιβάλ των Καννών.

Απ.: Έχω μια φιλοσοφία για τις ήττες, ξέρω πώς να χάνω. Έχω ένα τελετουργικό γι' αυτό.

Ερ.: Ποιο είναι;

Απ.: Να χάνω. Αλλά όχι στις Κάννες, αλλά στην Τουλούζη (λογοπαίγνιο με το to loose και το όνομα της πόλης Τουλούζη στα αγγλικά). Ακόμα και ο σκύλος μου πήρε βραβείο στις Κάννες (σ.σ. στο Φεστιβάλ δίνεται βραβείο για σκύλους). Και μάλιστα δύο φορές.

Ερ.: Προτιμάτε να σκηνοθετείτε σκυλιά;

Απ.: Λατρεύω τα σκυλιά. Οι άνθρωποι δεν με ενδιαφέρουν.

Ερ.: Ποια η διαφορά τού να σκηνοθετείτε άνθρωπο από σκύλο;

Απ.: Καμία απολύτως. Και στους δύο δεν λέω λέξη (γέλια). Είναι δική τους δουλειά να μιλάνε. Εγώ δεν παίζω στην ταινία έτσι κι αλλιώς. Τους δίνω το σενάριο και ύστερα το βουλώνω.

Ερ.: Και με τη μουσική; Αποφασίζετε από πριν;

Απ.: Όχι διαλέγω στο μιξάζ. Παίρνω μερικούς δίσκους μαζί μου και παίζω.

Ερ.: Δεν θα σταματήσετε ποτέ, από ό,τι βλέπω.

Απ.: Να καπνίζω εννοείτε;

Ερ.: Να καπνίζετε και να κάνετε ταινίες. Θα γυρίσετε κάτι πολύ σύντομα;

Απ.: Πολύ σύντομα όχι.

Ερ.: Αλλά έχετε κάτι στο μυαλό σας...

Απ.: Εάν δεν είχα, δεν θα υπήρχα.

Ερ.: Διαβάζετε πολύ;

Απ.: Έμαθα να διαβάζω τεσσάρων ετών και διαβάζω από τότε ανελλιπώς. Το κάνω κάθε μέρα.

Ερ.: Με τις ταινίες το ίδιο; Ήσασταν φανατικός κινηματογραφόφιλος...

Απ.: Η τελευταία ταινία που είδα στο σινεμά ήταν το 1986. Λυπάμαι που το λέω, αλλά τις περισσότερες ταινίες τις βλέπω στο DVD. Βλέπω τις ταινίες των αδελφών Λιμιέρ τώρα. Κινούμαι αντίστροφα.

Ερ.: Οπότε έχετε σταματήσει στο '86;

Απ.: Αυτό είναι περίπου σωστό. Απογοητεύτηκα πολύ με το σινεμά. Ήμουν φανατικός κινηματογραφόφιλος, έβλεπα τέσσερις ταινίες τη μέρα κατά μέσο όρο, έβλεπα κάθε ταινία, έτρεχα σαν δαιμονισμένος να προλάβω να δω ταινίες, ήξερα ποια ταινία θα δω τον ερχόμενο Γενάρη ή Μάρτη. Δεν είχα χρήματα να αγοράσω αμάξι, οπότε έτρεχα. Να προλάβω να δω μια ταινία στην τηλεόραση και ύστερα μία στην κινηματογραφική λέσχη. Ήμουν μέλος σε έξι κινηματογραφικές λέσχες. Ήμουν μανιακός. Ταξίδεψα μέχρι το Παρίσι για να δω μια ταινία του Τσάπλιν. Έκανα ότο στοπ για να πάω και περπάτησα στον γυρισμό.

Ερ.: Έχετε πολλά κοινά στοιχεία με τον Τσάπλιν στις ταινίες σας...

Απ.: Όσο μεγαλώνω γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Ήταν πάντα ο ήρωάς μου, αλλά γίνεται όλο και πιο σημαντικός σκηνοθέτης.

Ερ.: Τι σας απογοητεύει στο σινεμά; Το γεγονός ότι είναι πολύ εμπορικό; Σαν το Χόλιγουντ;

Απ.: Για ποιο Χόλιγουντ μιλάτε; Υπάρχουν δύο Χόλιγουντ. Το αυθεντικό που είναι μέχρι το 1962 και το σύγχρονο, το οποίο για μένα δεν υπάρχει καν, οπότε δεν μπορώ να πω κάτι γι' αυτό.

Ερ.: Βλέπετε καινούριες ταινίες; Παρακολουθείτε σκηνοθέτες;

Απ.: Όχι. Παρακολουθώ μόνο τον Τζάρμους.

Ερ.: Εκτός από τον Τζάρμους δεν υπάρχει κάποιος που να σας αρέσει;

Απ.: Ο Ιντρίσα Ουεντραογκό από τη Μπουρκίνα Φάσο. Βλέπω ταινίες του Χάρολντ Λόιντ τώρα.

Ερ.: Του Μελβίλ ίσως;

Απ.: Τον Τζάρμους τον αποκαλώ «Κύριο αργό». Τον Μελβίλ τον αποκαλώ «Κύριο στυλ». Αλλά αυτός που μου αρέσει πολύ είναι ο Μπάστερ Κίτον. Ακόμα περισσότερο και από τον Τζάρμους –μη του το πείτε αυτό. Είναι πιο γρήγορος από τον Τζάρμους γι' αυτό. Όταν το Χόλιγουντ τον έδιωξε και ήρθαν οι ομιλούσες ταινίες, ο Μπάστερ Κίτον τι έκανε; Πήγε και έφτιαξε μια φάρμα με κοτούλες. Τι κάνω εγώ τώρα; Φτιάχνω ένα κοτέτσι. Όχι για να τρώω τις κότες, απλά για να τις παρατηρώ. Βγάζουν περισσότερο νόημα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ερ.: Έχετε, όμως, και έναν αμπελώνα σαν τον Φράνσις Φορντ Κόπολα, όχι στη Νάπα, αλλά στην Πορτογαλία.

Απ.: Ο Κόπολα πούλησε τη φάρμα του. Όπως και ο Τζορτζ Λούκας (σ.σ. αναφορά στην πώληση της Lucasfilms).

Ερ.: Πολλοί εκτιμούν ότι το σινεμά έχει γίνει πολύ φλύαρο. Όλοι στις ταινίες μιλούν πολύ. Θεωρείτε ότι αυτό είναι βαρετό;

Απ.: Είναι βαρετό να ακούς τους ανθρώπους να μιλούν έτσι κι αλλιώς. Γιατί να πληρώσεις κι από πάνω; Υπάρχουν άλλες ερωτήσεις;

Ερ.: Το θέμα δεν είναι να κάνουμε τις ερωτήσεις, το θέμα είναι το να πάρουμε τις απαντήσεις.

Απ.: Σας παρακαλώ. Απαντάω κάθε ερώτηση όσο πιο γρήγορα μπορώ... Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζομαι κάποιο χρόνο (γέλια)...

*Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης 'Ακι Καουρισμάκι γεννήθηκε στο Ελσίνκι το 1957 και ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του το 1983, σκηνοθετώντας το κλασικό έργο του Φ. Ντοστογιέφσκι "Έγκλημα και Τιμωρία". Το 2003, ο Α. Καουρισμάκι βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Καννών για την ταινία του "Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν". Έχει σκηνοθετήσει 17 ταινίες, δύο ντοκιμαντέρ και 11 φιλμ .

http://www.iskra.gr/