ΑΝΤΟΥΑΝ ΚΟΝΤ (Γάλλος ποινικολόγος)
Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προσέφυγε ο Αλ. Γιωτόπουλος διά των συνηγόρων του Ιπποκράτη Μυλωνά και Αντουάν Κοντ. Στόχος τους είναι ν' αποδείξουν ότι η δίκη του στην Ελλάδα δεν πληροί τα κριτήρια της δίκαιης δίκης. Ο γνωστός γάλλος ποινικολόγος μιλάει στην «Κ.Ε.» για την υπόθεση του πελάτη του και εκθέτει τις απόψεις του για τη σωστή λειτουργία της Δικαιοσύνης στην Ευρώπη.
Α Οι σχέσεις μεταξύ Ιστορίας και Δικαιοσύνης είναι πάντα δύσκολες. Κατ' αρχήν η κρίση του δικαστηρίου για ένα ιστορικό γεγονός δεν έχει καμία σχέση με την ιστορική ανάλυση του ίδιου γεγονότος. Είναι απλώς μια στιγμή κάθαρσης που επιτρέπει στην κοινωνία να πείσει τον εαυτό της ότι εξαγνίστηκε από αυτό που θεωρεί ως κοινωνική παθολογία. Από την άλλη πλευρά, ο χρόνος της Δικαιοσύνης και της Ιστορίας δεν είναι καθόλου ο ίδιος, ..
είτε η κρίση ενός ιστορικού γεγονότος συμβαίνει την ίδια ώρα που αυτό διαδραματίζεται και έτσι υπάρχει ο φόβος η εκδίκηση να πάρει το πάνω χέρι από τη Δικαιοσύνη, είτε η Δικαιοσύνη έρχεται πολύ καιρό μετά το γεγονός και ψάχνει να του προσδώσει ένα παιδαγωγικό αποτέλεσμα, ή ακόμα κι εξορκισμό, τη στιγμή που η συνθήκες του γεγονότος έχουν ξεχαστεί, οι μάρτυρες έχουν χαθεί και γενικά το γεγονός δεν είναι πια μια ιδέα, η οποία μπορεί να δεχθεί οποιαδήποτε χειραγώγηση. Ο Αλ. Γιωτόπουλος συνελήφθη στις 17 Ιουλίου 2002 αλλά στην πραγματικότητα παρουσιάστηκε ως αρχηγός της οργάνωσης ένα χρόνο πριν σε σειρά άρθρων στον Τύπο και σε κάποια βιβλία, με βάση πληροφορίες της ελληνικής αστυνομίας αλλά επίσης και της αστυνομίας από χώρες του εξωτερικού.
Η κατάδειξη ενός κατηγορούμενου πριν απ' τη σύλληψή του και πριν ακόμα την εμπλοκή της Δικαιοσύνης διαστρέφει τη δίκη και κάνει εφικτή την ενορχήστρωση της Ιστορίας από την πολιτική εξουσία. Αυτός είναι και ο λόγος που πάντα πιστεύαμε ότι η υπόθεση πρέπει να φύγει από το στενό κύκλο της χώρας.
Ε Ποιος είναι ο στόχος της προσφυγής; Να ξαναγίνει η δίκη στην Ελλάδα;
Α Στόχος της είναι να αναγνωριστεί από την ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη ότι οι απαιτήσεις μιας δίκαιης δίκης -όπως αυτές ορίζονται τόσο από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) όσο και από άλλα διεθνή εργαλεία- δεν ικανοποιήθηκαν κατά τη δίκη του Αλ. Γιωτόπουλου. Αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταλήξει σ' ένα τέτοιο συμπέρασμα, αποκαλύπτοντας παραβίαση της Συνθήκης κατά τη διάρκεια της δίκης και σε διαφορετικά στάδιά της, θα είναι τότε πιθανό να γίνει επανάληψη της δίκης στην Ελλάδα. Η δυνατότητα αυτή προβλέπεται στα ευρωπαϊκά νομικά συστήματα, ιδίως της Γαλλίας και της Ελλάδας.
Ε Ποιο είναι το βασικό σας επιχείρημα;
Α Ακριβώς το ότι δεν υπήρξε δίκαιη δίκη. Στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση, η έννοια αυτή περιλαμβάνει πολλές πτυχές: το άτομο που κατηγορείται πρέπει να δικαστεί από ένα ανεξάρτητο και ανεπηρέαστο δικαστήριο, πρέπει να χαίρει του κριτηρίου αθωότητας, πρέπει να γνωρίζει τις κατηγορίες που τον βαραίνουν -και μάλιστα λεπτομερειακά-, πρέπει να μπορεί να έχει τη βοήθεια ενός συνηγόρου της επιλογής του και πρέπει να μπορεί να επανεξετάσει όλους τους μάρτυρες κατηγορίας.
Ο ετερόκλητος αυτός κατάλογος δεν πρέπει να κρύβει το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δίνει πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο στο σύνολο των διαφορετικών όψεων της δίκαιης δίκης.
Οταν τελικά κατάφερα στην Αθήνα να υπερασπιστώ τον Αλ. Γιωτόπουλου, αφού πρώτα με το συνάδελφό μου Ι. Μυλωνά αναγκαστήκαμε να προσφύγουμε στον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, ο οποίος μας έδωσε στήριξη και αφού κάναμε επείγουσα προσφυγή στο Στρασβούργο, επέμεινα στην έννοια της απόδειξης, όπως αυτή προκύπτει από την ευρωπαϊκή νομολογία. Ποια είναι, για παράδειγμα, η αξία των κατηγοριών που προέρχονται από ένα άτομο το οποίο ενώ ήταν βαριά τραυματισμένο ανακρίθηκε, για βδομάδες, στο νοσοκομείο, ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ;
Σε μια σειρά από πρόσφατες αποφάσεις, που αφορούν κυρίως την Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν αποδίδει καμία αξία στις δηλώσεις που έγιναν από ένα συλληφθέντα πριν την προσαγωγή του, χωρίς την παρουσία του δικηγόρου του και χωρίς να του ανακοινωθεί το δικαίωμά του να παραμείνει σιωπηλός. Εξάλλου, για τον ίδιο λόγο, η Γαλλία είναι υποχρεωμένη ν' αλλάξει σε βάθος το σύστημα προσωρινής κράτησης του συλληφθέντος πριν την προσαγωγή του.
Με τον ίδιο τρόπο, στην υπεράσπισή μου, το Μάρτιο του 2007, είχα αποδείξει ότι η γραφολογική πραγματογνωμοσύνη της κατηγορούσας αρχής, η οποία ενέπλεκε άμεσα τον κ. Γιωτόπουλο, μπορούσε να αμφισβητηθεί και πιο συγκεκριμένα, ότι η γραφολογική πραγματογνωμοσύνη που έγινε στη Γαλλία με τα ίδια στοιχεία, δεν έφτανε στα ίδια συμπεράσματα.
Μέσα από τα δύο αυτά παραδείγματα, που μοιάζουν ανεκδοτικά στο μεγάλο κατάλογο των δικαστικών δυσλειτουργιών, φαίνεται μέχρι ποιο σημείο μπορεί να είναι δύσκολο για την εγχώρια δικαιοδοσία να απομονωθεί από το πλαίσιο ενός ιστορικού γεγονότος στην αιχμή της επικαιρότητας.
Ε Αντίδικός σας στην προσφυγή θα είναι το ελληνικό κράτος. Εχετε ενδείξεις για την υπερασπιστική γραμμή που θ' ακολουθηθεί;
Α Πράγματι, σε μια υπόθεση που κρίνεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, είναι η κυβέρνηση της χώρας στην οποία ελήφθη η απόφαση, που υποστηρίζει το φάκελο.
Μπροστά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όλες οι κυβερνήσεις έχουν την ίδια στάση: δικαιολογούν το σύνολο της απόφασης των δικαστηρίων της χώρας, η οποία καταδίκασε τον κατηγορούμενο, ο οποίος προσφεύγει στην υπερεθνική δικαιοδοσία.
Μέχρι στιγμής δεν έχουμε καμία ένδειξη για την πολιτική που θ' ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα υπερασπιστεί την εσωτερική απόφαση.
Είναι, άλλωστε, λυπηρό που το σύνολο των κυβερνήσεων δρα κατ' αυτόν τον τρόπο, υιοθετώντας ένα είδος δογματικής στάσης. Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι θα έπρεπε να είναι πιο ανοιχτές. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ο εισαγγελέας της χώρας που απολογείται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αυτός που απηύθυνε το κατηγορητήριο και με τη σειρά του το κατηγορητήριο αντιπροσωπεύει την οπτική γωνία της χώρας, ειδικά σε μια περίπτωση όπως η δική μας.
Τέλος, οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχουν συμβάλει σημαντικά στην πρόοδο του δικαίου των χωρών, ιδιαίτερα στη Γαλλία, αλλά κάθε φορά αυτό γίνεται μέσα από την καταδίκη των κρατών. Αυτός είναι και ο λόγος που με στενοχωρεί ο δογματισμός τους.
Ε Ποια είναι ακριβώς η διαδικασία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο;
Α Οι υποθέσεις περνούν από διάφορα στάδια. Αρχικά, εξετάζονται τα αιτήματα που έχουν τεθεί από τον προσφεύγοντα και κατόπιν τίθενται ερωτήσεις στο κράτος. Αυτό απαντά γραπτά και ενημερωνόμαστε για τις παρατηρήσεις του, στις οποίες μας ζητείται να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις. Πρόκειται για μια διαδικασία με μεγάλη διάρκεια.
Ε Ποια είναι τα επιχειρήματα που θα χρησιμοποιήσετε για ν' αποδείξετε ότι η δίκη του Αλ. Γιωτόπουλου δεν ήταν δίκαιη;
Α Η δίκαιη δίκη, όπως εξήγησα και προηγουμένως, έχει πολλές πτυχές. Στην προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ο συνήγορός του στην Αθήνα, Ιπ. Μυλωνάς, ανέπτυξε αναλυτικά όλες τις πτυχές αυτές.
Κατ' αρχάς υπενθυμίζει ότι κάθε κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να δικαστεί από ένα ανεξάρτητο και ανεπηρέαστο δικαστήριο. Ομως σε αυτό το σημείο είμαστε υποχρεωμένοι να θεωρήσουμε ότι το δευτεροβάθμιο δικαστήριο που δίκασε τον Αλ. Γιωτόπουλο στην Αθήνα δεν ήταν αντιπροσωπευτικό του ορισμού του ως «νόμιμου δικαστή», δηλαδή του δικαστή που ορίζεται από τον ελληνικό νόμο σύμφωνα με το Σύνταγμα. Για την ακρίβεια, το 2002 ψηφίστηκε ειδικός νόμος για να κρίνει τη συγκεκριμένη απόφαση. Βρισκόμαστε, λοιπόν, στην καρδιά της «δικαιοσύνης της εξαίρεσης»: οργανώνει τους δικούς της νόμους για να εξασφαλίσει ότι τα άτομα που επιδεικνύονται ως ένοχοι πριν απ' τη δίκη... κρίνονται ένοχοι στο τέλος της διαδικασίας!
Το άρθρο 6 §3 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης υπενθυμίζει, πάντα σε ό,τι αφορά τη δίκαια δίκη, ότι ο κατηγορούμενος επιλέγει τους συνηγόρους του ελεύθερα. Ούτε αυτό έγινε όπως προανέφερα. Για μας που εμπνεόμαστε από τις αρχές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας αλλά και από τα θεμελιώδη δικαιώματα όπως εκφράστηκαν από τη Γαλλική Επανάσταση, είναι ιδιαίτερα λυπηρό να διαπιστώνουμε ότι η ελεύθερη επιλογή συνηγόρων δεν θεωρήθηκε προφανής από το δικαστήριο. Ταυτόχρονα, είναι ανακουφιστικό το γεγονός ότι ο πρόεδρος του ΔΣΑ αλλά και πολλοί έλληνες συνάδελφοι κινητοποιήθηκαν αμέσως για να αναδείξουν το αναπαλλοτρίωτο αυτό δικαίωμα.
Στην καρδιά της δίκαιης δίκης βρίσκεται η ανάγκη για τη νομολογία να επιδοθεί σε σοβαρή και αποτελεσματική εξέταση των μέσων, επιχειρημάτων και αποδείξεων που προτείνει ο κατηγορούμενος. Το δικαστήριο αποφάσισε ν' αγνοήσει εντελώς τη γραφολογική πραγματογνωμοσύνη που έγινε στη Γαλλία και μάλιστα αρνήθηκε να την συμπεριλάβει στην ακροαματική διαδικασία. Είναι ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό γεγονός γιατί ακριβώς η δίκαιη δίκη είναι αυτή που αφήνει όλες τις δυνατότητες ανοιχτές στον κατηγορούμενο, που θεωρεί την κατηγορούσα αρχή ως ένα μέρος της διαδικασίας, ούτε πιο σημαντικό, ούτε με μεγαλύτερη βαρύτητα. Σε πολλές αποφάσεις του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θυμίζει ότι η Συνθήκη δεν εγγυάται θεωρητικά ή φανταστικά δικαιώματα, αλλά συγκεκριμένα και ενεργά δικαιώματα και έτσι η Συνθήκη υποχρεώνει το δικαστήριο να εξετάσει όλες τις πράξεις, όλα τα επιχειρήματα του κατηγορούμενου καθώς και όλα του τα μέσα υπεράσπισης. Το Δικαστήριο της Αθήνας δεν φαίνεται να συμμορφώθηκε με την υποχρέωση αυτή.
Στην προσφυγή του Αλ. Γιωτόπουλου, επιμένουμε ιδιαίτερα στο γεγονός της τροποποίησης του κατηγορητηρίου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και ακόμα περισσότερο στην έλλειψη αιτιολόγησης για τις καταδίκες. Οπως έχουμε ήδη σημειώσει, ο Αλ. Γιωτόπουλος καταδικάστηκε για ηθική αυτουργία για σοβαρά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από άλλους. Ολοι οι νομικοί είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι στην έννοια της ηθικής αυτουργίας: πράγματι ένα άτομο είναι ένοχο μόνο εάν προσωπικά διέπραξε συγκεκριμένες πράξεις, για τις οποίες πρέπει να καθοριστούν οι συνθήκες, ο χρόνος και το δίκαιο για να μη φτάσουμε σε ένα είδος δίκης μαγισσών που ο Μισελέ (σ.σ.: γάλλος ιστορικός 1789-1874) στη «Μάγισσα» είχε ορίσει ως εξής: «Τις δίκαζαν μαζικά, τις καταδίκαζαν με μια λέξη».
Τελειώνοντας, δεν θα ήθελα να παραλείψω ένα γεγονός, που μπορεί μεν να είναι δευτερεύον αλλά είναι χαρακτηριστικό της έλλειψης ψυχραιμίας που περιέβαλλε τη δίκη του Γιωτόπουλου, που αν δεν κάνω λάθος είναι η πιο μεγάλη δίκη στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Ενας από τους δικαστές που συμμετείχε στη δίκη, έγραψε ένα βιβλίο για την υπόθεση, προτού βγει η τελική απόφαση, στην εσωτερική ελληνική έννομη τάξη. Σε αυτό εκθέτει την πεποίθησή του για την ενοχή κάποιων κατηγορούμενων, ιδιαίτερα του Αλ. Γιωτόπουλου.
Μπορεί κανείς να φανταστεί χειρότερο χτύπημα στο τεκμήριο της αθωότητας, το οποίο αποτελεί τον πυρήνα της δίκαιης δίκης;
Στη Γαλλία συνηθίζουμε να λέμε ότι όταν η πολιτική μπαίνει στην αίθουσα του δικαστηρίου, τότε βγαίνει η δικαιοσύνη. Γι' αυτό το λόγο είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε την απόδοση δικαιοσύνης στο Στρασβούργο.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 17/4/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.