Μαυροβούνιο: Συμφωνία βουνού και θάλασσας

Μια δίτροχη περιπλάνηση στην ομορφότερη γωνιά των δυτικών Βαλκανίων. Στη βουνίσια χώρα με τα μοναδικά εθνικά πάρκα αλλά και τον κόλπο Μπόκα Κοτόρσκα· ένα γεωλογικό τερτίπι που αφήνει κάθε ταξιδιώτη εκστατικό μπροστά στην αποκαλυπτική εικόνα

ΚΕΙΜΕΝΟ: TATΙAΝΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
Μέχρι τα μέσα Αυγούστου, τα μόνα πράγματα που ήξερα για το εύηχο Μοντενέγκρο ήταν α) η ομώνυμη ψιλοτολμηρή ταινία του Ντούσαν Μακαβέγιεφ από το μακρινό 1981, την οποία δεν έχω καν δει, και β) το τζεϊμσμποντικό πόκερ του «Casino Royale» που υποτίθεται ότι εκτυλίσσεται εκεί, καίτοι είχε γυριστεί στην Πράγα. Α, και ήξερα, βέβαια, ότι το καθ' ημάς Μαυροβούνιο ήταν η τελευταία από τις πρώην γιουγκοσλαβικές συνιστώσες που αποσχίστηκε από τη «μαμά» Σερβία πριν από μόλις τέσσερα χρόνια. Πέραν τούτου ουδέν. Μετά, όμως, από 16 μέρες και 4.000 χιλιόμετρα δίτροχης περιπλάνησης στα δυτικά Βαλκάνια, ξέρω. Και πολύ καλά μάλιστα. Διότι απ' όλες τις φυσικές ..
ομορφιές που συναντήσαμε στην ΠΓΔΜ, τη Σερβία, τη Βοσνία και την Κροατία (άντε, και την Αλβανία) καμιά δεν μπορεί να συγκριθεί με το συγκλονιστικό τοπίο του Μοντενέγκρο. Το δε κατα-καλύτερο είναι πως η τουριστική ανάπτυξη, με το μαζικό και κάπως ισοπεδωτικό παγκοσμιοποιημένο πρόσωπό της, δεν έχει ακόμη στρογγυλοκαθίσει σε αυτήν τη μυστηριακή μικροχώρα στα παράλια της Αδριατικής.
ΒΟΥΝΙΣΙΑ ΧΩΡΑ
Με έκταση σχεδόν δέκα φορές μικρότερη από εκείνη της Ελλάδας, το Μαυροβούνιο είναι αυτό ακριβώς που ορίζει και το όνομά του: μια χώρα βουνίσια. Αυτά, βέβαια, ως προς το -βούνιο, ή το Monte-, ή το Gora των γηγενών. Διότι το άλλο συνθετικό του ονόματος της χώρας, το Μαυρο-, -negro ή Crna, δεν πολυκαταγράφεται διά γυμνού οφθαλμού: βαρεθήκαμε, που λέει ο λόγος, να οδηγάμε μέσα από θεόπυκνα δάση από φλαμουριές, οξιές, σημύδες, μαυρόπευκα και έλατα. Μόνο τη νύχτα που στήσαμε βιαστικά τη σκηνή μας στα πέριξ της πρωτεύουσας Ποντγκόριτσα δεν βρέθηκε μια σκιά της προκοπής να μας φιλοξενήσει... Ξυπνώντας, ωστόσο, ανάμεσα στις πέτρες, στο λιοπύρι και στους θάμνους, μια μαντιλοφορούσα γιαγιά με τα δύο εγγονάκια της από τη διπλανή αγροικία έσπευσε, γεμάτη περιέργεια και γνήσια χαρά, να μας καλέσει για καφέ στο σπιτικό της. Δεν προλαβαίναμε, γιατί μας περίμενε δρόμος πολύς ώς το εθνικό πάρκο Ντουρμίτορ στο Βορρά. Οπότε η νεαρή μάνα των παιδιών μάς έφερε απ' το σπίτι φρεσκοζυμωμένο, ολόζεστο ψωμί κι ένα φλιτζάνι μέλι με κουτάλι: μακράν το ωραιότερο πρωινό που φάγαμε. Τέτοιοι είναι οι Μαυροβούνιοι: φιλικοί, χαμογελαστοί και απονήρευτοι.
ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ
Βέβαια, στην Ποντγκόριτσα -μια πόλη 136.000 κατοίκων, προδήλως παλαιοκομμουνιστική, που παραδίδεται με ταχύτατους ρυθμούς στα malls, στις μάρκες και σ' όλα τα συμπαρομαρτούντα του υπερκαπιταλισμού- τα πράγματα ήταν μάλλον αλλιώς. Ενα βράδυ μπιροποσίας και χαζέματος στην πεζοδρομημένη περατζάδα του κέντρου μάς έπεισε ότι τα ιδεώδη και εδώ οδεύουν σε δρόμους... νεοελληνικούς, με τις ψηλές κατά κανόνα Μαυροβούνιες να σουλατσάρουν υπερσενιαρισμένες, μοντέρνες και καλόγουστες με ή χωρίς ανδρική συνοδεία, ενώ συγχρόνως σκανδαλωδώς πολλές έγκυοι και βρέφη πιστοποιούσαν πως οι Μαυροβούνιοι αναπαράγονται μανιωδώς. Χούι που μάλλον δεν συνταυτίζεται με τη νεοελληνική πρακτική... Κατά τα λοιπά, η πρωτεύουσα του Μοντενέγκρο οφθαλμοφανώς ακόμη ψαχουλεύει για τη νέα της ταυτότητα. Ενώ, αντιθέτως, η παλιά βασιλική πρωτεύουσα Τσετίνγιε, με τα υπέροχα μπαρόκ κτίρια, τα πάρκα, τους αλφαδιασμένους δρόμους και τους μόλις 15.000 κατοίκους, θυμίζει άκοπα βορειοευρωπαϊκή κωμόπολη.
ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΝΤΟΥΡΜΙΤΟΡ
Αλλά, όπως ήδη είπαμε, εκείνο που μας μάγεψε στο Μαυροβούνιο είναι το φυσικό τοπίο. Ανεβαίνοντας τους φιδωτούς επαρχιακούς δρόμους προς το Ζάμπλιακ, με τα δάση να διακόπτονται από πρασινοντυμένα οροπέδια με ρυάκια, αγροικίες, γελάδια και θυμωνιές, φτάνουμε κάποτε στα γυμνά αλπικά λιβάδια που κείτονται στα πόδια της οροσειράς Ντουρμίτορ· και ήδη σε υψόμετρο 1.600. Εδώ, στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας, βρίσκεται το ομώνυμο εθνικό πάρκο, προστατευόμενο μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς στη λίστα της UNESCO, ένα αμάλγαμα από 18 γαλήνιες αλπικές λίμνες, πυκνά ελατοδάση, βουνοκορφές (οι περισσότερες εκ των οποίων φλερτάρουν με τα 2.500 μέτρα) και, βέβαια, το φαράγγι του ποταμού Τάρα, το βαθύτερο όλης της Ευρώπης και το δεύτερο μακρύτερο του κόσμου, ένας παράδεισος για τους ρέκτες του ράφτινγκ.
Μια μικροαπογοήτευση την πήραμε, ωστόσο, εδώ στα υψίπεδα του Ντουρμίτορ, αφού το ελεύθερο κάμπινγκ δίπλα σε λίμνη, όπως το είχαμε φαντασιωθεί, δεν συνιστούσε ρεαλιστικό στόχο. Οι Μαυροβούνιοι, με τρόπο ομολογουμένως έλλογο και καλαίσθητο, έχουν αξιοποιήσει όσο γίνεται το εθνικό τους ορεινό καμάρι. Καταλήξαμε στο οργανωμένο κάμπινγκ του Μίλοβαν Βοΐνοβιτς, ο οποίος, αφού μας είχε φορτικότατα πλευρίσει δύο και τρεις φορές, μας αποζημίωσε με έναν θαυμάσια οργανωμένο χώρο με ζεστό νερό, άψογη διαμόρφωση για στήσιμο σκηνής κάτω από τα δέντρα, μπάνια που είχαν ακόμη και μπιντέδες(!) - και όλα αυτά προς 5 ευρώ! Τέτοια τιμή δεν «παίζει» πουθενά στην Ευρώπη, βέβαια. Α, παρεμπιπτόντως, το εθνικό νόμισμα του Μαυροβουνίου είναι το ευρώ, από καταβολής του, σε μια ιδιότυπη υποστηρικτική κολιγιά με τη συνασπισμένη Ευρώπη.
Ο ΚΟΛΠΟΣ-ΥΠΕΡΘΕΑΜΑ
Το καλύτερο όμως το άφησα για το τέλος. Που για μας, καθώς κατεβαίναμε σαν τρελοί τα δαλματικά παράλια για να ξεφύγουμε από την τουριστική ανάπτυξη της Κροατίας, ήταν η πρώτη μοντενεγκριανή εικόνα που συναντήσαμε. Παρέμεινε η καλύτερη. Ο τεράστιος περίκλειστος κόλπος του Κότορ (Mπόκα Κοτόρσκα) -ένα γεωλογικό τερτίπι που προέκυψε από την καταβύθιση ενός παμπάλαιου ποταμίσιου φαραγγιού- σπρώχνει τα θαλάσσια φιόρδ του βαθιά μες στην ξηρά ενώ ένα γύρο υψώνονται θεόρατα ασβεστολιθικά βουνά. Στα λίγα μέτρα γης που απομένουν ανάμεσα στην ατάραχη θάλασσα και στα απότομα βουνά, έξι κωμοπόλεις-ζωγραφιές μαρκάρουν την περιφέρεια του κόλπου με τις κόκκινες στέγες, τα βενετσιάνικα τείχη, τα ρωμαιοκαθολικά καμπαναριά τους - και με ένα ράθυμο και σαγηνευτικό joie-de-vivre, που, τουλάχιστον όταν περάσαμε εμείς, το χαίρονταν αποκλειστικά οι ντόπιοι. Μικρές τσιμεντένιες προβλήτες, βαρκούλες δεμένες στο μώλο, ακόμη πιο μικρές βοτσαλωτές παραλιούλες, δέντρα και παραθεριστές να χαίρονται αυτήν τη μοναδική συμφωνία θάλασσας και βουνού. Η μπίρα και η βουτιά που απολαύσαμε στο μπιτς μπαρ «Honeymoon», υπό τους ήχους Led Zeppelin και Deep Purple, μας έκανε να χασκογελάμε από πληρότητα.
Μα όταν πήραμε το δρόμο της ανάβασης, εκεί στο τέρμα του απογεύματος, με τα μαυρόπευκα ενός ακόμη δάσους να μας περιβάλλουν, το Κότορ και τον κόλπο του να ανοίγονται όλο και περισσότερο από κάτω μας και τον ήλιο να φωτίζει πλαγίως μέχρι πέρα τα νησιά των Δαλματικών ακτών, εκεί πια κυριολεκτικά πιάστηκε η ψυχή μας από την τόση ομορφιά. Λίγα χιλιόμετρα αργότερα, καθώς η μηχανή γλιστρούσε σε ένα μικροσκοπικό πράσινο οροπέδιο και ο κόλπος-υπερθέαμα είχε πια χαθεί πίσω απ' το βουνό, φάνηκε στα δεξιά μας, εκεί μακριά στο βάθος, η χρυσή αντανάκλαση της λίμνης Ζλατάρσκο, ένα άλλο μοντενεγκριανό εθνικό πάρκο και φυσικό σύνορο με την Αλβανία. Ε, εκεί πια εξανέστημεν: πόσο πια ήθελε για να μας αποτελειώσει η φυσική ομορφιά του Μαυροβουνίου;

ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
Οποτεδήποτε, αλλά προφανώς και ιδιαίτερα το καλοκαίρι, λόγω θάλασσας. Να αποφευχθεί ο Νοέμβριος, διότι εξαιτίας του ιδιότυπου μικροκλίματος της περιοχής σημειώνονται ισχυρές καταιγίδες, αποτέλεσμα των οποίων είναι, λόγου χάρη, η εμφάνιση ενός συνήθως «ανενεργού» καταρράκτη 20 μ. στη θέση Σόποτ της κωμόπολης Ρισάν.
ΠΩΣ ΠΑΜΕ
Το αεροδρόμιο Tivat, το ένα από τα δύο του Μαυροβουνίου, βρίσκεται μόλις 7 χλμ. από το Κότορ, πλην όμως θεωρείται ένα από τα δυσκολότερα παγκοσμίως, λόγω της άμεσης γειτνίασης με πανύψηλα βουνά και θάλασσα. Οι πτήσεις από Αθήνα γίνονται μόνο μέσω Βελιγραδίου.
Μια καλή επιλογή, βέβαια, είναι το αυτοκίνητο. Χρειάζεται περισσότερες μέρες, αλλά είναι πολύ βολικό για όλες τις μετακινήσεις στη μικρή αυτή χώρα.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Η καλύτερη επιλογή για διαμονή στο Μαυροβούνιο είναι ο κόλπος του Κότορ: πάνω στη θάλασσα, 13 χλμ. από την παλιά πρωτεύουσα Τσετίνγιε και 95 χλμ. από την πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα. Δημόσια οδική μεταφορά δεν πολυυφίσταται, εκτός από τρένο, συνεπώς η ενοικίαση αυτοκινήτου (σε περίπτωση που δεν είστε με δικό σας μέσο) κρίνεται απαραίτητη.                                                                                    ....Καθημερινη