| |
| |
Τα 80-χρονα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ γιορτάζονται σε διεθνές επίπεδο. Όμως ενώ στη Δύση η δραστηριότητα του τελευταίου Γενικού Γραμματέα του ΚΚΣΕ αξιολογείται βασικά θετικά, με αναγνώριση της προσφοράς του στον τερματισμό του "ψυχρού πολέμου", στη Ρωσία πολλά πράγματα ακόμα δεν μπορούν να του τα συγχωρήσουν.Για τη Δύση ο Γκορμπατσόφ είναι πραγματικά ήρωας, γιατί συναίνεσε στην επανένωση της Γερμανίας, δεν εμπόδισε τις «βελούδινες επαναστάσεις» στην Αν. Ευρώπη, υπόγραψε τις ...συμφωνίες για τον αφοπλισμό, χάρη στις οποίες εξαλείφθηκε ένα μέρος του πυρηνικού δυναμικού της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ, το οποίο ήταν αρκετό για την καταστροφή του πλανήτη μας όχι δεκάδες, αλλά εκατοντάδες φορές. Σήμερα η απειλή του πυρηνικού πολέμου αν δεν έμεινε στην ιστορία, τουλάχιστον ανήκει στην κατηγορία των ελάχιστα πιθανών γεγονότων. Και αυτό αναμφίβολα, έγινε δυνατό χάρη στο έργο του μοναδικού ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη.
Η στάση των Ρώσων προς τον Γκορμπατσόφ στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αρνητική. Και οφείλεται αυτή η στάση καί στην ιδεολογική αντιπάθεια, καί στην ισχυρή απογοήτευση. Οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές δεν μπορούν να του συγχωρήσουν την «προδοσία», κατά την άποψή τους, της υπόθεσης του Κομμουνιστικού Κόμματος. Έτσι βλέπουν αυτοί την ανέλιξη από την ειλικρινή πίστη στον κομμουνισμό ως την απογοήτευση γι΄αυτή την ιδεολογία και την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στα πλαίσια της σοσιαλδημοκρατικής ιδέας, την οποία πραγματοποίησε ο Γκορμπατσόφ.
Η απογοήτευση για τον Γκορμπατσόφ έχει και αυτή την εξήγησή της. Οι αυξημένες προσδοκίες αντικαταστάθηκαν από τη σκληρή απόρριψη των αποτελεσμάτων της δραστηριότητάς του. Όταν το 1985 στην εξουσία στη χώρα, στην οποία ο λαός είχε συνηθίσει στις κηδείες των ανίκανων για δράση «πρώτων προσώπων», ήρθε νεαρός δραστήριος ηγέτης, ικανός να μιλά με τους πολίτες χωρίς έτοιμες σημειώσεις, οι άνθρωποι πίστεψαν ότι αυτός μπορεί να αλλάξει τη ζωή τους προς το καλύτερο. Εκτός αυτού ο Γκορμπατσόφ είχε διατυπώσει τις δημοφιλείς ιδέες της επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης, του προσανατολισμού της πολιτικής του κράτους στον άνθρωπο, της διαφάνειας. Όμως ο Γκορμπατσόφ προσέκρουσε στη σκληρή πραγματικότητα του χαμένου χρόνου. Οι προκάτοχοι της θέσης του «σπαταλούσαν» τα δισεκατομμύρια των δολαρίων από την εξαγωγή πετρελαίου, χωρίς να σκέφτονται, τι θα γίνει όταν αλλάξει η συγκυρία. Και ο Γκορμπατσόφ, που παρέλαβε τη χώρα στις συνθήκες των ήδη σημαντικά μειωμένων τιμών του πετρελαίου, αναγκάστηκε να λογοδοτήσει για την ανευθυνότητά τους.
Προσπαθούσε ειλικρινά να διορθώσει την κατάσταση. Ο Γκορμπατσόφ και η κυβέρνηση του παραχώρησαν στις επιχειρήσεις αυτοτέλεια, επιδιώκοντας την ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας των εργαζομένων – όμως στις συνθήκες της κρατικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής αυτό δεν μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Άλλο ένα καλό σχέδιο – η έγκριση της συνεταιριστικής δραστηριότητας – οδήγησε τόσο στην εμφάνιση στη χώρα νόμιμης ιδιωτικής ιδιοκτησίας, όσο και στην αύξηση της εγκληματοποίησης των οικονομικών σχέσεων, μεταξύ άλλων και της διαφθοράς. Η κατάσταση επιδεινωνόταν από την αυξανόμενη ολοκληρωτική έλλειψη αγαθών, με το κράτος να αγοράζει με το ξένο συνάλλαγμα που του απέμεινε εμπορεύματα από το εξωτερικό, προκειμένου να σβήσει τις κοινωνικές ταραχές.
Ο Γκορμπατσόφ πρόλαβε να κάνει πολλά – απέσυρε τα στρατεύματα από το Αφγανιστάν. Άφησε ελεύθερους τους πολιτικούς κρατούμενους και τους εξόριστους (συμπεριλαμβανομένου και του πιό ξακουστού από αυτούς – τον ακαδημαϊκό Σάχαροφ). Έρριξε το «σιδηρούν παραπέτασμα», επιτρέποντας στους σοβιετικούς πολίτες να δουν τον κόσμο – εννοείται, αυτό αφορούσε μόνο όσους είχαν τα απαραίτητα χρήματα. Επί Γκορμπατσόφ –αν και όχι χωρίς προβλήματα – στη χώρα για πρώτη φορά δημοσιεύθηκαν επίσημα τα έργα του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν.
Όμως στο μεταξύ ήδη προχωρούσε η διάβρωση του πολυεθνικού κράτους, αποκαλύπτονταν τα αποκρυβόμενα στο παρελθόν οδυνηρά προβλήματα. Αιματηρές συγκρούσεις στο Ορεινό Καραμπάχ και του Σουμγκαήτ, διάλυση συλλαλητηρίου στην Τιφλίδα, σπασμωδικές προσπάθειες συγκράτησης στη σύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης των Δημοκρατιών της Βαλτικής – οι αρχές έχαναν τον έλεγχο της κατάστασης. Η διεξαγωγή των πρώτων μη μονοκομματικών εκλογών το 1989 είχε ως αποτέλεσμα το ότι ο Γκορμπατσόφ από πανίσχυρο Γενικό Γραμματέα μετατράπηκε σε προεδρεύοντα της συνεδρίας του Συνεδρίου Λαϊκών Αντιπρόσωπων, πολλοί από τους οποίους όλο και δριμύτερα επέκριναν τον Γκορμπατσόφ και το Κομμουνιστικό Κόμμα γενικά. Με τη βοήθεια πολιτικών μεταρρυθμίσεων, π.χ., με την εισαγωγή του αξιώματος του Πρόεδρου της Σοβιετικής Ένωσης – ο Γκορμπατσόφ προσπαθούσε να διατηρήσει το ρόλο του επιδιαιτητή μεταξύ των μεταρρυθμιστών και των συντηρητικών, όμως στο τέλος τον εγκατέλειψαν και οι μεν, και οι δε.
Σήμερα η στάση των Ρώσων προς την περίοδο του Γκορμπατσόφ σιγά-σιγά αλλάζει. Σύμφωνα με σχετική κοινωνιολογική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε πριν ένα χρόνο, οι πολίτες γίνονται πιό καλοπροαίρετοι στην εκτίμηση των γεγονότων της 2ης πενταετίας της δεκαετίας του ΄80. Ενώ ως το 2004 η πλειονότητα (50-56%) εξέφραζαν την άποψη ότι έπρεπε να αφεθούν όλα, όπως ήταν πριν την έναρξη της ανασυγκρότησης, το 2010 αυτή την άποψη συμμεριζόταν το 41% των ερωτηθέντων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.