Νίκολα Τέσλα, ο άνθρωπος όλων των εποχών!!

Έχουνε ήδη περάσει 150 χρόνια από τη γέννηση του εφευρέτη Νίκολα Τέσλα και η αινιγματική αυτή προσωπικότητα, που με κάποιον τρόπο έμοιαζε σα να αντλεί ιδέες από το μέλλον και να τις προσφέρει στο παρόν, αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του 20ου αιώνα και ως σηματοδότης της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης.


Ο ‘άνθρωπος πουλί’ του Bryant Park

18 Μαΐου 1917. Όπως κάθε μέρα και νύχτα εδώ και πολλά χρόνια, έτσι και σήμερα ένας μεσήλικας άνδρας μπήκε μέσα στο Bryant Park, ένα μικρό πράσινο τετράγωνο μέρος πίσω ακριβώς από την μεγαλοπρεπή δημόσια βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Το παρουσιαστικό του ήταν εκλεπτυσμένο όπως ακριβώς και το κοστούμι του: ήταν...
ψηλός (1.88 μ.), αρκετά αδύνατος με ευγενική φυσιογνωμία, φορούσε ένα μαύρο παντελόνι, κοστούμι με ουρά κι ένα μαύρο ψηλό καπέλο. Κάτω από το σακάκι φορούσε ένα γιλέκο, λευκό πουκάμισο και λευκό παπιγιόν. Ένα ολοκαίνουριο ζευγάρι γκρι γαντιών κάλυπτε τα ασυνήθιστα μεγάλα χέρια του και τους εξέχοντες αντίχειρές του που κρατούσαν ένα μπαστούνι κι ένα καφέ χαρτοφύλακα που ήταν γεμάτος με ψίχουλα.

Μέσα σε δευτερόλεπτα από την άφιξη του, τα περιστέρια μαζεύτηκαν γύρω του όπως τα σιδερένια ρινίσματα σε ένα μαγνήτη. Χαμογελώντας και μουρμουρίζοντας στα περιστέρια που γουργούριζαν, ο άντρας τέντωσε τα χέρια του κι εξαφανίστηκε γρήγορα μέσα σε ένα σύννεφο από λευκά και γκρίζα φτερά. Η εναέρια απόδρασή του ήταν σύντομη και διακόπηκε από την παρουσία ενός άλλου άνδρα, που φορούσε επίσης κοστούμι με ουρά κι ο οποίος τον άρπαξε βιαστικά.

Ο ‘άνθρωπος πουλί’ του Bryant Park απελευθερώθηκε και προσγειώθηκε απρόθυμα. Ήταν εξάλλου μια πολύ σημαντική νύχτα για τον Νίκολα Τέσλα. Επρόκειτο να του απονεμηθεί το μετάλλιο Edison από το ‘American Institute of Electrical Engineers’ (AIEE) και θα του το παρέδιδε ο άνδρας που είχε έρθει να τον βρει, ο παλιός του φίλος Δρ Bernard A Behrend.

Ο Behrend υποστήριξε στο λόγο του ότι «η Φύση κι οι νόμοι της παραμένουν κρυφοί τη νύχτα», δανειζόμενος τον επιτάφιο λόγο του Alexander Pope προς τον Newton. Συνεχίζοντας είπε πως «ο Θεός ευτυχώς μας έδωσε τον Tesla κι αν μπορούσαμε να υπολογίσουμε κι όχι να εξαλείψουμε τις ανακαλύψεις του από τον βιομηχανικό κόσμο, οι ‘τροχοί της βιομηχανίας θα σταματούσαν να γυρίζουν’, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τρένα θα σταματούσαν, οι πόλεις μας θα βυθίζονταν στο σκοτάδι, οι μύλοι θα παρέμεναν αδρανείς κι ακίνητοι. Το όνομα του σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην ανάπτυξη της ηλεκτρικής επιστήμης.»

Ενώ είναι πιθανό να βρει κανείς αρκετές σύγχρονες ιστορίες σχετικά με τον ηλεκτρισμό χωρίς αυτές να κάνουν καμία αναφορά στον Τέσλα, κατά την διάρκεια της ζωής του ήταν στο πλευρό του Thomas Edison και του Guglielmo Marconi, του πιο διάσημου εφευρέτη της εποχής. Το πολυφασικό του σύστημα του εναλλασσόμενου ρεύματος (AC) παραμένει η βάση για τη μεταφορά του ηλεκτρισμού μέσα από γραμμές ενέργειας και για την προώθηση επαγωγικών μηχανών μια ακόμη πρωτοπορία του Τέσλα στα πάντα. Από τα cd players μέχρι τα υποβρύχια. Στον Τέσλα συχνά χρεώνεται η έναρξη της ‘Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης’, όμως αυτή η ιδιοφυΐα καταπιάστηκε με πολλά πράγματα πέραν των κινητήρων. Τα γραπτά του, οι πατέντες του κι οι ανακαλύψεις του περιλαμβάνουν τα πρώιμα μοντέλα του ραδιοφώνου, των αγωγών εκπομπής ακτινών Χ, των λαμπών φθορίου, της ρομποτικής, των ραντάρ, των αεροσκαφών, των πυραύλων, και πηγαίνοντας ακόμη παραπέρα, των ενεργειακών όπλων, του ελέγχου του καιρού και το μεγαλύτερο του όνειρο της μετάδοσης του ηλεκτρισμού χωρίς καλώδια.

Δυστυχώς, εγκατέλειψε την επαγγελματική του καριέρα. Μέχρι την στιγμή του θανάτου του, στις 7 Ιανουαρίου του 1943, ήταν χρεωμένος κατά χιλιάδες δολάρια κι είχε επισκιαστεί από τις φήμες για την εκκεντρικότητα του που τον περιέβαλαν όπως τα περιστέρια που τόσο πολύ αγαπούσε. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες ήταν αληθινές. Ευαίσθητος και με λεπτούς τρόπους, ποτέ δεν παντρεύτηκε κι ούτε φαίνεται να είχε στενές σχέσεις με γυναίκες (ή άνδρες έστω), δεν είχε ποτέ ένα σπίτι, ζούσε από την ενηλικίωση του κι έπειτα σε ξενοδοχεία, επέμενε να υπολογίζει τις ακριβείς ποσότητες φαγητού ή ποτού που θα κατανάλωνε κι έτεινε να αναλαμβάνει δράση έχοντας πάντα υπόψη του τρεις εναλλακτικές επιλογές.

Μετά τον θάνατο του, το όνομα του Τέσλα συνδέθηκε αναπόσπαστα με τη μέτρηση της έντασης ενός μαγνητικού πεδίου, με ένα κρατήρα στην αθέατη πλευρά της Σελήνης και με ένα μικρό πλανητικό αντικείμενο (Tesla 2244). Εν τω μεταξύ, οι ιδέες του συνέχισαν να αποτελούν έμπνευση για αξιοσέβαστους επιστήμονες του είδους – για χάρη των ιδεών αυτών θα πήγαινε κάποιος με χαρά πάλι στο πανεπιστήμιο – και για λεγεώνες ερευνητών που αναζητούσαν το ‘ιερό δισκοπότηρο’ της ενέργειας: την ελεύθερη ενέργεια.

Στον 21ο αιώνα παρατηρείται μια θεαματική αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τον Tesla και το έργο του. Το 2006, στην 150η επέτειο της γέννησης του, καθιερώθηκε από την UNESCO ως η «Χρονιά του Tesla» κι έγιναν εορταστικές εκδηλώσεις στην γενέτειρα του, την Κροατία, και στο πατρικό του σπίτι στην Σερβία. Το αεροδρόμιο του Βελιγραδίου μετονομάστηκε επίσημα σε Αεροδρόμιο Βελιγραδίου Nikola Tesla. Το 2006 επίσης εγκαινιάστηκε το Tesla Roadster, ένα υψηλών προδιαγραφών ηλεκτρικό αυτοκίνητο που σχεδιάστηκε από τη Lotus. Επίσης αν κι όχι με τόσο μεγάλο ενθουσιασμό αλλά με μεγάλη σημασία μια μηχανή στο Silverlink’s North London Line πήρε το όνομα Nikola Tesla το 2001.

Η αλλαγή αυτή στις φήμες για τον Τέσλα που υπήρχαν μετά τον θάνατο του, φαίνεται σε μεγάλο βαθμό στους τίτλους των βιογραφιών του. Στην πρώτη το 1944 θεωρήθηκε μια αστείρευτη ιδιοφυΐα, το 1981 θεωρήθηκε ως ο άνθρωπος όλων των εποχών και το 2001 θεωρήθηκε ως ο άνδρας που σηματοδότησε τον 20ο αιώνα.

Ο Nikola Tesla διαβάζει ήρεμος στο εργαστήρι του, ενώ γύρω του ξεσπάνε αστραπές

Τα πρώτα χρόνια

Ο Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε τα μεσάνυχτα της 9ης προς 10η Ιουλίου του 1856 σε ένα μικρό οικισμό του Smiljan που τότε ανήκε στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων και σήμερα ανήκει στην Κροατία. Ήταν το τέταρτο από τα πέντε παιδιά της Duka Mandic και του Milutin Tesla, ο οποίος ήταν ιερέας στην γειτονική ορθόδοξη εκκλησία της Σερβίας. Ένας θρύλος αναφέρει ότι τη νύχτα εκείνη έπεφταν πολλοί κεραυνοί κι αρκετές αστραπές.

Το σπίτι του Τέσλα ήταν γεμάτο ζωή. Η Duka παρόλο που δεν είχε σπουδάσει ποτέ είχε ένα πάθος με την ευρωπαϊκή ποίηση και μπορούσε να αποστηθίζει ποιήματα και να τα θυμάται για μεγάλο χρονικό διάστημα χάρη στην εκπληκτική της μνήμη, κάτι που κληρονόμησε κι ο Nikola. Η μητέρα του ήταν μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για εκείνον, ο οποίος ανέπτυξε όλες του τις ικανότητες υπό την δική της επίδραση. Η οικογένεια παραδοσιακά έστελνε όλα τα αγόρια της στον στρατό ή στον κλήρο, ο νεαρός όμως Nikola ήταν διαφορετικός.

Άρχισε τις εφευρέσεις του από μικρή ηλικία. Στα πέντε του έχτισε τον δικό του νερόμυλο, του οποίου οι επίπεδες πλευρές διαφοροποιούνταν από τους τροχούς με τα ‘κουπιά’ των υπολοίπων νερόμυλων της περιοχής. Ένας ακόμη μύλος που κινούταν από τα σκαθάρια του Ιουνίου ήταν πολλά υποσχόμενος μέχρι την στιγμή που ένας φίλος του κατέστρεψε τα καύσιμα, ένα θέαμα που έκανε το νέο εφευρέτη να γίνει έξω φρενών. Μια απόπειρα του να πετάξει από μια οροφή χρησιμοποιώντας μια ομπρέλα κι ένα αλεξίπτωτο ήταν λιγότερο επιτυχής καθώς τον βρήκε αναίσθητο η μητέρα του. Καθώς μεγάλωνε, φανταζόταν τον εαυτό του να μεταφέρεται εναερίως μέσα σε μια αεροστεγή ιπτάμενη μηχανή – είχε ήδη κατασκευάσει ένα μικρό πρωτότυπο ενός αεροστεγούς κυλίνδρου και να χτίζει ένα τεράστιο νερόμυλο στην βάση των καταρρακτών του Νιαγάρα. Αυτό θα αποτελούσε τουλάχιστον ένα προφητικό όραμα.

Η οικογενειακή ζωή ήταν βουκολική. Τα παιδιά μοιράζονταν την ζωή τους με τα ζώα της φάρμας, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου αριθμού περιστεριών, όμως μια τραγωδία χτύπησε την οικογένεια όταν ο Nikola ήταν πέντε χρονών. Ο 12χρονος αδερφός του Daniel – που ο Nikola τον θεωρούσε ως ήρωα του σκοτώθηκε σε ένα ατύχημα. Οι εκδοχές διίστανται μπορεί να σκοτώθηκε πέφτοντας από κάποιο αγαπημένο του άλογο ή να έπεσε κάτω από τις σκάλες. Ακόμη κι ο Nikola μπορεί να θεωρήθηκε υπεύθυνος για την πτώση του. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η απώλεια του Daniel επηρέασε βαθύτατα τον Nikola, ο οποίος άρχισε να εκδηλώνει σημάδια υπερευαισθησίας που θα τον έκαναν εκκεντρικό για την υπόλοιπη ζωή του. Όταν ήταν μεσήλικας έγραψε στο ‘My Inventions’, Electrical Experimenter, (Φεβρουάριος – Οκτώβριος 1919):

«Απέκτησα πολλές παράξενες συμπάθειες, αντιπάθειες και συνήθειες. Τις αιτίες για κάποιες απ’ αυτές μπορώ να τις ανιχνεύσω σε εξωτερικές παραστάσεις ενώ κάποιες άλλες δε μπορώ. Είχα μια έντονη απέχθεια για τα γυναικεία σκουλαρίκια. Δεν θα άγγιζα τα μαλλιά των υπολοίπων ανθρώπων εκτός ίσως, εάν με απειλούσαν με περίστροφο. Θα ανέβαζα πυρετό αν έβλεπα ένα ροδάκινο κι αν υπήρχε καμφορά κάπου στο σπίτι, ένιωθα πάρα πολύ άσχημα.» Φαίνεται πως οι φοβίες του εμπόδισαν τον Tesla από το να αποκτήσει οικειότητα με άλλους ανθρώπους.

Για ένα μικρό χρονικό διάστημα όταν σπούδαζε ηλεκτρολογία – μηχανολογία και μαθηματικά στο Πολυτεχνείο του Graz της Αυστρίας, ο πρόωρα ανεπτυγμένος Tesla ανέπτυξε ένα μεγάλο ενδιαφέρον για το εναλλασσόμενο Ρεύμα και τον Βολταίρο. Δεν αποφοίτησε όμως ποτέ, επειδή πιθανότατα αποβλήθηκε λόγω άσωτης συμπεριφοράς. Το 1882, αφού ‘έχασε’ 2 χρόνια στην Πράγα, η οικογένεια του Nikola του εξασφάλισε μια δουλειά στο επιτελείο της Edison Telephone Company στο Παρίσι. Εκεί έκανε τόσο καλή δουλειά βελτιώνοντας κι επισκευάζοντας τις μηχανές στους σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας που είχε η εταιρεία στην Γαλλία και την Γερμανία που τον παρουσίασαν στον ίδιο τον Thomas Edison με προσωπική επιστολή, στην οποία αναφερόταν: «γνωρίζω δύο σπουδαίους άνδρες. Ο ένας είστε εσείς κι ο άλλος είναι αυτός ο νέος άνδρας.»

Και με αυτό ως αφορμή, ο Τέσλα ακολούθησε το κύμα μετανάστευσης προς την Αμερική έχοντας στις τσέπες του μόνο 4 σεντς, μερικά τεχνικά διαγράμματα και το τετράδιο στο οποίο έγραφε ποίηση.

Όταν ο Τέσλα κι ο Edison συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη το 1884, ο ‘Μάγος του Menlo Park’ ήταν ένας ισχυρός και πλούσιος άνθρωπος, βαθιά αναμεμειγμένος σε μάχες για πατέντες και πνευματικά δικαιώματα τόσο για τη λάμπα φωτισμού όσο και για το μικρόφωνο. Παρείχε επίσης ενέργεια στο Manhattan κι ηλεκτρικό φως στο Roselle του New Jersey ενώ παράλληλε προσπαθούσε να αντικαταστήσει τον φωτισμό γκαζιού – που αποτελούσε μονοπώλιο με τον δικό του: το συνεχές ηλεκτρικό ρεύμα.

Ο Τέσλα εντυπωσίασε τον Edison, παρόλο που οι διαφορές στις προσωπικότητες τους ήταν εμφανείς: Ο Tesla ήταν ηθικός, σχολαστικός, λεπτοκαμωμένος κι ονειροπόλος. Ο Edison ήταν ανέντιμος, ανοργάνωτος κι άρτιος εφευρέτης. Έδωσε επίσης την ευκαιρία στο νεαρό ιδεαλιστή να αποκτήσει την πρώτη του εμπειρία με την σκληρή πραγματικότητα του επιχειρηματικού κόσμου παρόλο που ο Τέσλα δεν άδραξε ποτέ αυτή την ευκαιρία σε μεγάλο βαθμό.

Όταν ο Τέσλα προσφέρθηκε να αυξήσει την αποδοτικότητα των κινητήρων της εταιρίας, ο Edison του έδωσε την εποπτεία ενώ υποσχέθηκε να του δώσει 50.000 δολάρια όταν θα τελείωνε το έργο. Ο Τέσλα δούλευε νυχθημερόν για σχεδόν ένα χρόνο, κάνοντας γενικές επισκευές κι αυτοματοποιήσεις των κινητήρων στα εργαστήρια του Edison, βρίσκοντας παράλληλα και πατέντες για πολλά καινούρια πράγματα. Όταν αυτό το εγχείρημα ολοκληρώθηκε κι επισκέφθηκε τον εργοδότη του για την συμφωνημένη αμοιβή, απογοητεύτηκε όταν τον άκουσε να καγχάζει λέγοντας: » Τέσλα, δεν καταλαβαίνεις το αμερικάνικο χιούμορ μας.»

Αηδιασμένος από αυτήν την έλλειψη τιμής κι ηθικής που είδε, ο Τέσλα παραιτήθηκε από την εταιρία. Ίσως να συνειδητοποίησε ότι η παραμονή του στον Edison ο οποίος ήταν αφοσιωμένος στο συνεχές ρεύμα θα τον οδηγούσε σε αδιέξοδο αν ήθελε να πραγματοποιήσει το όνειρο του περί εναλλασσόμενου ρεύματος. Σύντομα τον προσέγγισαν κάποιοι επενδυτές ώστε να ιδρύσει την δική του εταιρία, την Tesla Electric Light Company, για την οποία πατένταρε ένα καινούριο βολταϊκό φωτισμό όμως για μια ακόμα φορά έπεσε θύμα της ίδιας του της επιτυχίας. Αναγκάστηκε να φύγει από την εταιρία ύστερα από ένα χρόνο κι αποζημιώθηκε με μια εγγύηση επί του – μικρής αξίας αποθέματος.

Την άνοιξη του 1886 ήταν ανάμεσα στους χιλιάδες ανθρώπους που αντιμετώπισαν την οικονομική κρίση εκείνης της χρονιάς εγκαταλείποντας τη Νέα Υόρκη έως ότου η κρίση ξεπεράστηκε τον επόμενο χρόνο. Ο επικεφαλής του εργατικού προσωπικού του ο οποίος δεν απασχολούταν κι εκείνος ανάλογα με τις ικανότητες του τον συνέστησε στον AK Brown, μάνατζερ της Western Union Telegraph Company. Ο Brown εντυπωσιάστηκε από την θεωρία του Τέσλα για το εναλλασσόμενο ρεύμα και τον εφοδίασε με μια εταιρία, την Tesla Electric Company, καθώς κι ένα εργαστήριο στην 33η οδό της 5ης Λεωφόρου.

Έτσι, μετά από μια θυελλώδη αρχή, η ζωή του Νίκολα Τέσλα άρχισε να μετατρέπεται σε ένα μύθο.

Nikola Tesla Ο μάγος της Δύσης

Μέσα σε έναν καταιγισμό από πατέντες, το 1888 ο Tesla άρχισε να πραγματοποιεί τα όνειρα του. Το τελειοποιημένο πολυφασικό του σύστημα – κι όχι τα διάφορα μηχανήματα διευκόλυνε στην ανάπτυξη περιστροφικών μαγνητικών πεδίων για την κίνηση των μηχανημάτων, μειώνοντας έτσι τις τριβές και τις δονήσεις που ήταν χαρακτηριστικά των παλιότερων μηχανημάτων κι αυξάνοντας την απόδοση τους. Ήταν μια απλή ιδέα η οποία αντιμετωπίστηκε με άκρατο ενθουσιασμό από την AIEE κι ο Tesla σύντομα τράβηξε την προσοχή του George Westinghouse, ο οποίος είχε ένα εργοστάσιο παραγωγής εναλλασσόμενου ρεύματος στο Buffalo της Νέας Υόρκης. Ο Westinghouse υιοθέτησε το σύστημα του Tesla και τον προσέλαβε για να αναβαθμίσει τις γεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που είχε ήδη.

Η μεταξύ τους συνεργασία έγινε σύντομα γνωστή στον Edison, του οποίου το σύστημα συνεχούς ρεύματος ήταν ευρέως διαδεδομένο στην Ανατολική Ακτή κι οι γεννήτριες της Edison PR υπερλειτουργούσαν. Το εναλλασσόμενο ρεύμα αν και ήταν θεωρητικά ασφαλέστερο – ήταν αρκετά επικίνδυνο αφού ένα ολόκληρο εκτροφείο ζώων έπαθε ηλεκτροπληξία, καθώς κι ο ελέφαντας του τσίρκου. Ο ‘πόλεμος του ρεύματος’ συνεχίστηκε για χρόνια φτάνοντας στο απόγειό του το 1890 όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη εκτέλεση ανθρώπου με ηλεκτροπληξία, του δολοφόνου William Kemmler. Ήταν μια αργή κι εξουθενωτική διαδικασία, εξαιτίας κυρίως της φυλακής του Auburn της Νέας Υόρκης που χρησιμοποίησε το εναλλασσόμενο ρεύμα, που ο Edison είχε υποστηρίξει ότι ήταν πιο θανατηφόρο.

Το πραγματικό τέλος του ‘πολέμου’ ήρθε το 1893 όταν προς μεγάλη χαρά του Tesla και του εργοδότη του η Westinghouse υπέγραψε συμβόλαιο για να εγκαταστήσει μια υδροηλεκτρική γεννήτρια στην βάση των Καταρρακτών του Νιαγάρα. Το παιδικό όνειρο του Tesla πραγματοποιήθηκε και το 2006 εγέρθηκε ένα άγαλμά του επάνω σε μια από τις μηχανές προς τιμήν της περίστασης. Την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε ως ένας από τους υπεράνθρωπους του ηλεκτρισμού στην κολοσσιαία έκθεση της Columbian, στο Chicago World’s Fair, ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα που τροφοδοτήθηκε εξ’ ολοκλήρου από την Westinghouse AC. Εκεί ο Tesla παρουσιάστηκε μπροστά σε δεκάδες χιλιάδες θεατές ως ο ‘γητευτής των ρευμάτων’, κατακλυσμένος από σπίθες, φλόγες και φωτοστέφανα.

Ο ‘νέος μάγος της Δύσης’, όπως τον απεκάλεσε ένας δημοσιογράφος, βρισκόταν πλέον στο απόγειο της δόξας του. Στο Παρίσι και το Λονδίνο συνάντησε τους σημαντικότερους επιστήμονες κι έδωσε διαλέξεις σε θρυλικές συγκεντρώσεις για την ασύρματη μετάδοση των πληροφοριών και της ενέργειας. Ένας σταθερά μεγάλος αριθμός διασημοτήτων, επιστημόνων και δημοσιογράφων επισκέφθηκαν το εργαστήριο της 5ης Λεωφόρου για να μείνουν έκθαμβοι από τις λάμπες φθορίου που τροφοδοτούντουσαν ασύρματα, πηνία που δημιουργούσαν αστραπές και όπως στην περίπτωση του Mark Twain μια δονούμενη πλατφόρμα με ανεξέλεγκτες καθαρτικές επιπτώσεις.

Ο Tesla ήταν πολύ δημοφιλής στο κοινό, έκανε όνειρα και παρουσίαζε νέες εφευρέσεις όπως τα ‘τηλεαυτόματα μηχανήματα’ του, τα τηλεχειριζόμενα οχήματα κι όπλα που ευελπιστούσε αλλά απέτυχε να πουλήσει στον στρατό. Επίσης, στο Missouri του St Louis το 1893 παρουσίασε αυτό που αργότερα χαρακτηρίστηκε ως η πρώτη επιτυχημένη ραδιοφωνική εκπομπή. Ο Tesla υπέβαλε δύο αιτήσεις για πατέντα σχετικά με το ραδιόφωνο εκείνη την χρονιά, αυτές όμως δεν έγιναν δεκτές παρά μόνο το 1943, τρεις μήνες μετά τον θάνατο του, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών αγνοούσε το γεγονός ότι οι πατέντες του αποτέλεσαν την βάση για το πιο γνωστό πείραμα του Guglielmo Marconi το 1895. Η φήμη κι η περιουσία του Marconi άρχιζαν να αυξάνουν μόνο όταν το άστρο του Tesla άρχισε να δύει.

Ο μάγος του ηλεκτρισμού

Για την ώρα πάντως, ο Tesla δεν είχε κάνει κάποιο λάθος. Το 1899 έπεισε τον ξενοδόχο Συνταγματάρχη John Jacob Astor να επενδύσει στο όραμα του για το δίκτυο ασύρματης επικοινωνίας σε παγκόσμια κλίμακα που κάποια μέρα θα μας επέτρεπε να επικοινωνήσουμε με τους κατοίκους του Άρη.

Ένα ειδικής κατασκευής εργαστήριο κατασκευάστηκε στην ύπαιθρο έξω από την πόλη του Colorado Spring στο Colorado σε υψόμετρο 6000 ποδιών (1800 μέτρων) όπου σήμερα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του NORAD (North American Aerospace Defense Command) όπου οι γύρω κάτοικοι εξέτρεφαν οικόσιτα κοπάδια κι ήταν κτισμένο ένα σχολείο για τυφλούς και κωφάλαλους. Με έναν πολύ μεγάλο αριθμό από τεράστια πηνία, ενισχυτές και μετατροπείς εντός κι εκτός του κτιρίου – ένα κτίριο ύψους 142 ποδιών (43 μέτρα) – θα μπορούσε να κάνει πειράματα με τεράστιας ισχύος ηλεκτρικό ρεύμα, εξαπολύοντας τεχνητούς κεραυνούς στην ξηρή ατμόσφαιρα του βουνού κι οι οποίοι μπορούσαν να παρατηρηθούν από μίλια μακριά.

Όσοι ήταν περίεργοι και πλησίαζαν τον πειραματικό σταθμό αντιμετώπιζαν αρκετές απαγορευτικές πινακίδες ενώ η φράση του Δάντη ‘Εγκαταλείψτε όλες σας τις ελπίδες όσοι έρχεστε εδώ’ αναγραφόταν επάνω από την είσοδο του εργαστηρίου. Αυτοί που πλησίαζαν περισσότερο ανέφεραν ότι το έδαφος δονούταν κάτω από τα πόδια τους, σπίθες ξεπετάγονταν και οι κεραυνοί που προκαλούνταν από την εξωτερική στήλη ακούγονταν σαν τις οπλές εκατοντάδων αγριεμένων αλόγων. Μια φορά ο Tesla ξόδεψε τα αποθέματα ηλεκτρισμού ολόκληρης της πόλης προκαλώντας ένα blackout έως ότου επιδιόρθωσε ο ίδιος το πρόβλημα.

Ενώ βρισκόταν στο Colorado Springs, ο Tesla συνειδητοποίησε ότι η Γη ήταν ένας αγωγός τεραστίων διαστάσεων. Ήταν πεπεισμένος ότι είχε στείλει κύματα ELF (Εξαιρετικά χαμηλής συχνότητας) ανά τον κόσμο, δημιουργώντας έναν όγκο ενέργειας στον Ινδικό Ωκεανό, ο οποίος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί λόγω της ισχύος του με την χρήση ενός απλού μηχανισμού όπως ένας δέκτης ραδιοσημάτων. Έξω από τον σταθμό ο Tesla μπορούσε να τροφοδοτήσει τις λάμπες με ασύρματο ρεύμα, ενώ όταν ήταν μέσα σημειώνονταν εμφανίσεις φωτεινών μπαλών και σε μια περίπτωση μιας πυκνής ομίχλης, κάτι που τον έκανε να πιστεύει ότι κάποια μέρα θα ήταν σε θέση να τροποποιεί τον καιρό και να δημιουργήσει υγρασία σε άγονες περιοχές.

Ο πιο αμφισβητήσιμος ισχυρισμός του που αποτέλεσε επίσης την αρχή του τέλους της φήμης του ως σοβαρού επιστήμονα ήταν η δήλωσή του ότι είχε λάβει ραδιοφωνικά σήματα από το διάστημα, πιθανότατα από τον Άρη ή την Αφροδίτη. Αν και δεν ήταν αυτή η πρόθεση του, αυτό το γεγονός έκανε τον Tesla τον πρώτο ραδιο-αστρονόμο, παρόλο που εκείνος υποστήριζε ότι τα σήματα προέρχονταν από κάποια άλλη νοημοσύνη.

Με τα πειράματα στο Colorado Springs, το όραμα του Tesla τελικά ξεπέρασε την ανοχή της φαντασίας του κοινού του. Ήδη η μετάδοση ραδιοκυμάτων από τη μια άκρη του Ατλαντικού ως την άλλη από το Marconi το 1901, ήταν αρκετά τολμηρή ως ιδέα για να μπορέσει να γίνει ευρέως αποδεκτή, ενώ τα ραδιοκύματα στο διάστημα κι η ασύρματη μεταφορά ενέργειας φαινόντουσαν ως ιδέες από μια άλλη εποχή ή ακόμη κι από άλλον πλανήτη. Ο HG Wells κι ο Ιούλιος Βερν θα μπορούσαν να περιέγραφαν τέτοια πράγματα στα μυθιστορήματα τους αλλά το να ισχυριστεί κάποιος ότι τα έχει επιτύχει ήταν υπερβολικό. Δεν είναι αξιοπερίεργο που αρκετοί άνθρωποι θεωρούσαν ότι ο Tesla δεν ήταν από αυτόν τον πλανήτη! Παρόλα αυτά, βρισκόταν σε αδιάκοπη κίνηση κι έπεισε τον τραπεζίτη JP Morgan να επενδύσει 150.000 δολάρια σε αυτό που αποτέλεσε το μεγαλύτερο του δημιούργημα αλλά παράλληλα και την πτώση του.

Το Wardenclyffe

Σε μια τοποθεσία κοντά στο Shoreham που είχε έκταση 200 εκτάρια, στο Long Island της Νέας Υόρκης, ο Tesla μαζί με τους αρχιτέκτονες Stanford White και WD Crow προσπάθησε να πραγματοποιήσει το πιο μεγαλεπήβολο σχέδιο του. Το Wardenclyffe έμελλε να γίνει ένα από τα πρώτα βιομηχανικά πάρκα, το οποίο απασχολούσε 2000 εργάτες, εκατοντάδες γεννήτριες και μετασχηματιστές και το πιο εντυπωσιακό απ’ όλα έναν πύργο ύψους 187 ποδιών (57 μέτρα) με μια υπογείως γειωμένη ράβδο («έτσι ώστε να ‘αιχμαλωτίζεται η ισχύς’ στην γη προκειμένου αυτός ο κολοσσός να κινηθεί»), ενώ ως κορυφή του είχε έναν χάλκινο θόλο ο οποίος είχε βάρος 55 τόνων και διάμετρο 68 ποδιών (21 μέτρα). Αυτός ο κολοσσιαίος πύργος μετάδοσης θα λειτουργούσε παράλληλα με έναν άλλον στην Αγγλία. Αυτοί οι δύο πύργοι θα μετέδιδαν ραδιοσήματα και τελικά ενέργεια από τη μία άκρη του Ατλαντικού Ωκεανού στην άλλη.

Παρόλα αυτά, όταν ανεγέρθηκε ο πύργος τα χρήματα άρχισαν να λιγοστεύουν. Τα σχέδια του Tesla ήταν ασύμφορα ακόμη και για την πλούσια τσέπη του Morgan. Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Tesla δεν ήταν ένας άνθρωπος ‘προσγειωμένος’ σ’ αυτόν τον κόσμο κι ο κόσμος αυτός δεν ήταν ακόμα έτοιμος για το όραμα του. Ο Morgan πάντως, δεν ήταν σίγουρα έτοιμος κι έτσι αρνήθηκε την περαιτέρω επένδυση, κάτι που έκανε τον Tesla να ανταπαντήσει με ένα υπερθέαμα ηλεκτρικών «μπουρινιών», αφού δημιούργησε στο Wardenclyffe ένα σόου αστραπών που ο κόσμος δεν είχε δει ποτέ του κι ίσως να μην έχει δει ποτέ του από τότε.

Ενώ ζούσε ακόμα στο ξενοδοχείο Waldorf-Astoria, ο Tesla βυθίστηκε ακόμα περισσότερο στα χρέη και μέχρι το 1905 το Wardenclyffe προσφερόταν για ενοικίαση στον οποιονδήποτε που θα μπορούσε να το αναλάβει. Προς μεγάλη θλίψη του Tesla, ο φανταχτερός κόσμος των θεαμάτων του World Fair, αυτό το ονειρεμένο ‘παλάτι’, μετατράπηκε σε έναν χώρο θεαμάτων βαριετέ. Ο πύργος τελικά κατεδαφίστηκε το 1917 και πουλήθηκε σε κομμάτια από τους ιδιοκτήτες του χώρου. Χρειάστηκε μεγάλη ποσότητα εκρηκτικής ύλης ώστε να γκρεμιστεί το επιχειρηματικό μεγαλούργημα του Tesla.

Παρόλο που ο Tesla δεν σταμάτησε από τότε να εργάζεται και δεν ξεχάστηκε ποτέ, το Wardenclyffe ήταν η τελευταία φορά που οι ιδέες του εκφράστηκαν σε τόσο μεγάλο κι εντυπωσιακό βαθμό. Ο κόσμος κινούταν στο σκοτάδι: Η μεγάλη πτώση ήρθε μια δεκαετία μετά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο κι ύστερα ακολούθησε ο Δεύτερος. Αν και συνέχισε να καταθέτει εγγράφως τις ιδέες του στον Στρατό οι οποίες αφορούσαν ρομπότ, όπλα απόστασης, ηλεκτρικά οχήματα, ακόμη κι ένα σύστημα που ήταν κοντά σ’ αυτό του ραντάρ ο Tesla ήταν κατά βάθος ένας άνθρωπος ειρηνικός, ο οποίος θεωρούσε την τεχνολογία ως ένα μέσο για να τελειώσει ο πόλεμος.

Εν τω μεταξύ, η υγεία του χειροτέρευε με τον καιρό. Παρόλο που ποτέ δεν έχασε την γοητεία και το στυλ του, ήταν αναγκασμένος να κάθεται και να παρακολουθεί κάποιους άλλους να αποκτούν πλούτο και δόξα με ιδέες που είχε παρουσιάσει πρώτα εκείνος και τις είχε πατεντάρει δεκαετίες πριν. Κανείς δεν το αρνήθηκε αυτό, εκτός από το Marconi, όμως ο Tesla δεν ενδιαφερόταν πλέον για τα πρακτικά θέματα των εφευρέσεων. Όπως πάντα, το μυαλό του προχωρούσε μπροστά. Έλεγε χαρακτηριστικά «Αφήστε το μέλλον να πει την αλήθεια. Το παρόν είναι δικό τους. Το μέλλον, για το οποίο εργάστηκα, είναι δικό μου».

Προς το τέλος της ζωής του στράφηκε στην κοσμολογία, επικρίνοντας τις τότε νέες ιδέες του Αϊνστάιν, ενώ κάθε χρόνο την ημέρα της συνέντευξης του ο Τύπος υποδεχόταν με ενθουσιασμό τους ολοένα κι πιο υπερβολικούς ισχυρισμούς του για τις ακτίνες θανάτου και την απεριόριστη ενέργεια. Μια από τις τελευταίες πατέντες του που κατοχυρώθηκε το 1928, αφορούσε ένα αεροσκάφος το οποίο απογειωνόταν και προσγειωνόταν κάθετα κι έμοιαζε πάρα πολύ με το σημερινό ελικόπτερο. Το παιδικό του όνειρο δεν ήταν τελικά και τόσο μακριά.

Σίγουρα τα πράγματα δεν ήταν τόσο άσχημα. Είχε ακόμη σημαντικούς φίλους κι υποστηρικτές και το 1931 το περιοδικό Time τον χαρακτήρισε στο εξώφυλλο του ως ‘Ιδιοφυΐα’, αφιερώνοντας τέσσερις σελίδες για τον εορτασμό των εβδομηκοστών πέμπτων γενεθλίων του. Έλαβε επίσης ευχαριστήριες κάρτες κι επιστολές θαυμασμού από 70 κορυφαίους επιστήμονες και μεγαλοβιομήχανους, ανάμεσα σ’ αυτούς κι από τον Αϊνστάιν. Καθώς όμως περνούσαν τα χρόνια, ο απομονωμένος Tesla υποβιβάστηκε σε μια καρικατούρα: η τρελή ιδιοφυΐα, ο Μεγάλος Εφευρέτης (ήταν επίσης γνωστός κι ως GI Grand Inventor). Όλο αυτό έφτασε στο ζενίθ του (ή ακόμα και στο ναδίρ του) το 1941, όταν ο Max Fleischer απεικόνισε τον Superman στην πρώτη του περιπέτεια να αντιμάχεται έναν τρελό επιστήμονα που λεγόταν Tesla.

Ο Tesla πάντοτε αντιλαμβανόταν το πρόβλημα. Τα φυσικά του χαρίσματα, η αγάπη του για τα θεάματα κι οι μεγαλεπήβολες ιδέες του έκαναν τον κόσμο να τον βλέπει ως ένα ρομαντικό οραματιστή, έναν ποιητή της επιστήμης παρά ως ένα πρακτικό εφευρέτη. Ακόμη κι αν όλα του τα όνειρα δεν ήταν εφαρμόσιμα, ήταν πολύ μεγαλύτερα από την ικανότητα του κόσμου να τα αντιληφθεί. Ο κόσμος μας σήμερα δεν είναι πολύ μακριά από αυτόν που οραματίστηκε ο Tesla έναν αιώνα περίπου πριν, ο οποίος τώρα θα απολάμβανε τους καρπούς των ιδιοφυϊών ιδεών του όπως κι εμείς. Για την ώρα όμως, ο Nikola Tesla παραμένει ένας μάρτυρας της παράδοξης επιστήμης, κι αν κάτι τέτοιο μπορεί να λεχθεί, ο πρώτος Άγιος του ηλεκτρισμού.

Μετάφραση – Απόδοση – Σχολιασμός: Esoterica.gr