Θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για την Ελλάδα η στάση πληρωμών ή έξυπνη κίνηση;

Μπορούμε καθαρά να παραδεχθούμε ότι το να μην πληρώσει η Ελλαδα τα δάνειά της, είναι μια βιώσιμη επιλογή για μια κυβέρνηση που έχει ξεμείνει από άλλες επιλογές.

Toυ Aditya Chakrabortty από την Guardian
Από τον George Bush έως τον George Osborne, πολλά ηλίθια και ανειλικρινή πράγματα έχουν ειπωθεί κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αλλά ένα είδος βραβείου θα έπρεπε να πάει στον Lorenzo Bini Smaghi.

Η θέση του στην εκτελεστική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κάνει τον Smaghi έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς αξιωματούχους στην ήπειρο. Ψηφίζει για το αν τα επιτόκια στη ζώνη του ευρώ θα πρέπει να αυξηθούν ή μειωθούν. Έχει λόγο στις επιχειρήσεις διάσωσης των υπερχρεωμένων κρατών στο πλαίσιο του ενιαίου νομίσματος. Και πριν από δύο εβδομάδες, προειδοποίησε τους απεργούντες έλληνες: “Στάση πληρωμών ή αναδιάρθρωση του χρέους είναι ένα οικονομικά και κοινωνικά δραματικό γεγονός για τη χώρα που θα τα αντιμετωπίσει -Θα το έλεγα πολιτική αυτοκτονία- γεγονός που οδηγεί πολλούς στη φτώχεια. “

Τι πάει στραβά με αυτό το επιχείρημα; Λοιπόν, για να χρησιμοποιήσω έναν τεχνικό όρο, είναι μπαρούφες. Πιο συγκεκριμένα, είναι οι μπαρούφες του είδους όλοι-το-λένε,-έτσι-θα-πρέπει-να-είναι-αλήθεια, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της χάραξης ευρωπαϊκής πολιτικής από τότε που ξέσπασε η τραπεζική κρίση.

Όταν πρόκειται να εκστομίσει κοινότυπες ανοησίες, ο ...

Smaghi έχει μια λεπτή φινέτσα. Το 2007, έγραψε: “Το ιρλανδικό παράδειγμα δείχνει ότι είναι δυνατόν να ευημερήσει στη νομισματική ένωση, καθώς έχει τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.” Ήταν τόσο κραυγαλέο το λανθασμένο του συμπεράσματος που οδήγησε bloggers να δώσουν στον διάσημο κεντρικό τραπεζίτη ένα νέο όνομα: BS. (σημ. λογοπαίγνιο των αρχικών του ονόματος του με το BS, συντομογραφία του bullshit)

Αυτή τη στιγμή, όμως, ο BS έχει πολλούς φίλους. Δεν περνά μια ημέρα χωρίς ένας βαρέων βαρών παράγοντας από τη Φρανκφούρτη ή τις Βρυξέλλες να προειδοποιεί την Αθήνα, οτι αν δεν είναι συνεπής στην πληρωμή των δανείων της στο ακέραιο και εγκαίρως, θα έχει οδυνηρές συνέπειες: οι επενδυτές δεν πρόκειται ποτέ ξανά να δανείσουν την κυβέρνηση , ούτε ξένες επιχειρήσεις πρόκειται να έρθουν στη χώρα.

Ακόμη και εκείνοι που μπορούν να δουν ότι οι παραπάνω απαιτήσεις είναι αδύνατες να εκπληρωθούν από τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου με την αδύναμη και διαιρεμένη κυβέρνησή του και την κατεστραμμένη οικονομία, μόλις και μετά βίας χρησιμοποιούν την λέξη στάση πληρωμών – μιλούν αντί αυτής για αναδιάρθρωση ή αναδιοργάνωση. Την περασμένη εβδομάδα, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξαπόλυσε την ιδέα του re-profiling του χρέους. Αυτό, διαβεβαίωσε τους δημοσιογράφους, είναι “μια διαφορετική έννοια από την αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν περιλαμβάνει… τους ίδιους παίκτες και δεν έχει τις ίδιες συνέπειες.” Αναφορές ότι καθ’ όλη την διάρκεια της ενημέρωσης χόρευε στο κεφάλι μιας καρφίτσας, δεν επιβεβαιώθηκαν.

Στην καλύτερη περίπτωση, αυτή είναι οικονομική διπλωματία κατ’ ευφημισμό˙ στη χειρότερη, απροκάλυπτη στήριξη των αρπακτικών της αγοράς. Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτό που κυρίως λείπει από αυτή τη συζήτηση είναι η οποιαδήποτε συζήτηση για το τι δείχνουν τα στοιχεία για τις χώρες που κάνουν στάση πληρωμών. Το οποίο δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη, διότι, αν ήταν πιο ευρέως διαδεδομένη, οι ψηφοφόροι στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία θα μπορούσαν κάλλιστα να ζητούν πολύ πιο έντονα και αποφασιστικά από τις κυβερνήσεις τους να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο.

Κατά τη διάρκεια των χρόνων, οικονομολόγοι από τον Ken Rogoff ως τον Barry Eichengreen έχουν αμφισβήτησε την ιδέα ότι η στάση πληρωμών είναι, για να χρησιμοποιήσω τη φράση του Bini Smaghi, “αυτοκτονία”. Αλλά το καλύτερο πρόσφατο κείμενο που έχω συναντήσει για το θέμα αυτό είναι από τον Οκτώβριο του 2008, λίγο μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, και γράφτηκε από τους Eduardo Borensztein και Ugo Panizza για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεδομένου ότι το ΔΝΤ ξοδεύει τον περισσότερο χρόνο του πιέζοντας τις χρεωμένες κυβερνήσεις να παραμείνουν στο δρόμο της δημοσιονομικής προσαρμογής, μπορείτε να υποθέσετε ότι αυτοί οι δύο έγραψαν για τους κινδύνους της στάσης πληρωμών. Καμιά σχέση.

Πρώτον, οι Borensztein και Panizza έβαλαν δίπλα δίπλα την ιστορία των χωρών που προχώρησαν σε στάση πληρωμών μεταξύ 1824 και 2004. Στη συνέχεια εξέτασαν τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες της. Το συμπέρασμά τους; “Το οικονομικό κόστος είναι γενικά σημαντικό, αλλά βραχύβιο … Δεν έχουμε σχεδόν ποτέ ανιχνεύσει επιπτώσεις πέρα από ένα ή δύο χρόνια“.

Είναι αλήθεια, όπως ο Bini Smaghi και οι συνεργάτες του ισχυρίζονται, ότι οι επενδυτές δεν δανείζουν σε χώρες που ξεγέλασαν για τα δάνειά τους – αλλά το άτυπο εμπάργκο διαρκεί κάποιους μήνες. Οι ερευνητές του ΔΝΤ δείχνουν αυτό που οι κυβερνήσεις της Αργεντινής και της Ρωσίας θα μπορούσαν να σας πουν από την πρόσφατη εμπειρία τους: οι αγορές έχουν αρκετά βραχεία μνήμη. Ακόμη και το επιτόκιο των δανείων για τις ντροπιασμένες χώρες πέφτει μέσα σε δύο χρόνια από την τιμωρία τους σε σχεδόν φυσιολογικά επίπεδα.

Δεν μπορούμε να πούμε ότι η εθνική χρεοκοπία είναι τόσο εύκολη. Οργισμένοι οι πιστωτές έχουν την κακή συνήθεια να βάζουν δικηγόρους από το Μανχάταν να στραφούν εναντίων φτωχών χωρών της Αφρικής, αν και ξέρουν ότι δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να πάρουν τα δολάρια τους πίσω. Αλλά μπορούμε καθαρά να παραδεχθούμε ότι το να μην πληρώσει τα δάνειά της, είναι μια βιώσιμη επιλογή για μια κυβέρνηση που έχει ξεμείνει από άλλες επιλογές.

Η Αθήνα είναι πλέον σε αυτό το σημείο. Υπό το βάρος μιας ιστορικής περικοπής δαπανών, η ελληνική οικονομία κατέρρευσε ταχύτερα από και από μια βαριά φορτωμένη βιβλιοθήκη από πεπιεσμένο χαρτόνι. Οι υπερβάσεις του προϋπολογισμού έχουν εκτοξευτεί πέραν από τις διεθνείς επίσημες προβλέψεις, και στην αγορά, οι επενδυτές χθες θα ήταν πρόθυμοι να δανείσουν στην Αθήνα με επιτόκιο 17%. Θα μπορούσατε να δανειστείτε με καλύτερους όρους με την πιστωτική σας κάρτα.

Γιατί λοιπόν η Αθήνα δεν παραιτείται; Σίγουρα όχι γιατί η οικονομία της θα πάει χειρότερα, αλλά επειδή οι τράπεζες, στη Γερμανία (η οποία κατέχει το $ 26δις του ελληνικού χρέους) και τη Γαλλία (η οποία κατέχει $ 20 δισ.) και στην Ελλάδα, θα έχουν στη συνέχεια ένα πλήγμα στην φερεγγυότητα τους. Όμως, η απάντηση θα μπορούσε να είναι να ασχοληθούν με τις τράπεζες – δίνοντάς τους περισσότερα χρήματα ή απλά παίρνοντας τον έλεγχο τους – και όχι να σταυρώσουν μια οικονομία.

Για τον Κώστα Λαπαβίτσα, οικονομολόγο στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, στην περίπτωση της Αθήνας η κατάσταση αυτή αντιπροσωπεύει ένα μόνο πράγμα. “Είναι ο θρίαμβος των τραπεζών,” μου λέει. “Οι δανειστές στην Ελλάδα και το εξωτερικό τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης στις πλάτες του ελληνικού λαού”.

http://parallhlografos.wordpress.com/