Κυβέρνηση... «ειδικού σκοπού»

Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Για την κυβέρνηση που εμφάνισε ο Γ. Παπανδρέου μετά τον ανασχηματισμό, το συμπέρασμα των περισσοτέρων, ανεξαρτήτως πολιτικής οπτικής, είναι κοινό: «κυβέρνηση του Μεσοπρόθεσμου».

Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Με τους δανειστές να πιέζουν και την κυβέρνηση να βιάζεται, πιο σοβαρά ζητήματα έχουν προτεραιότητα...

Κατ’ αρχάς πρόκειται όντως για την κυβέρνηση που θα διασφαλίσει, πλην συγκλονιστικού απροόπτου, την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου.

Κι αυτό διότι έχει εντάξει στους κόλπους της εκπροσώπους του περίφημου «όλου ΠΑΣΟΚ», άρα θεωρείται βασίμως ότι οι όποιες αντιδράσεις στη λογική και το περιεχόμενο του Μεσοπρόθεσμου τίθενται υπό την ευρύτερη δυνατή κομματική ομπρέλα.

Προφανώς αυτή η «κάλυψη» δεν είναι αρκετή έναντι των «πλατειών» και της διάχυτης κοινωνικής έξαψης – είτε οργή την ονομάσουμε είτε, ορθότερα, απόγνωση. Είναι όμως αρκετή για να διασφαλίσει ότι η συμπαράταξη με την κλυδωνιζόμενη και συνεχώς απαξιούμενη ηγεσία του κόμματος και της κυβέρνησης θα τους εμπεριέχει όλους και ότι κανείς δεν μπορεί να κερδοσκοπήσει κρατώντας ανώδυνη «πισινή» με φωνές άνευ αντικρίσματος.
Από εδώ και πέρα ή όλοι μαζί επιβιώνουν, όσο επιβιώσουν, ή όλοι μαζί καταρρέουν. Είναι το τελευταίο χαρτί της ηγεσίας Παπανδρέου για την όποια παράταση ζωής είναι δυνατόν να ..
εξασφαλίσει.

Οι πολιτικοί στόχοι
Πέραν όμως του εσωτερικού συσχετισμού στο ΠΑΣΟΚ και την κυβέρνηση, ο οποίος έχει πάρα πολλές ακόμη πλευρές άξιες για διερεύνηση, η νέα κυβέρνηση έχει μερικά εξόχως ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, από τα οποία το κρισιμότερο είναι ότι δεν πρόκειται για ένα σχήμα φτιαγμένο με κάποιον σαφή οικονομικό στόχο – και μάλιστα σχετιζόμενο με κάποιου είδους «σωτηρία της χώρας».
Πρώτο και καλύτερο δείγμα το υπουργείο Οικονομικών, όπου η επιλογή Βενιζέλου είναι αστείο να περιμένει κάποιος ότι θα παραγάγει δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Η επιλογή είναι αμιγώς πολιτική κι αυτό μπορεί κάποιος να το δει υπό το φως των εξής στοιχείων:
● Ο νέος υπουργός, στις πρώτες του εμφανίσεις, μίλησε κατ’ εξοχήν πολιτικά, απέφυγε – ή δεν είχε εύκολες απαντήσεις – να τοποθετηθεί με σαφήνεια σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη ερώτηση για το νέο του αντικείμενο και περιορίστηκε να ομολογήσει με εύηχα μισόλογα ότι δεν κομίζει κάποια συνταγή διαφορετική από αυτήν του προκατόχου του. Ειδικά σε ό,τι αφορά μια «δικαιότερη κατανομή βαρών», την οποία πιέστηκε... ευγενώς από τα ΜΜΕ να προσδιορίσει με κάποιον τρόπο.
● Αποκαλύπτοντας την πραγματική – και μάλλον μοναδική – προτεραιότητά του, επικέντρωσε εμφανώς στη διευθέτηση της «βιωσιμότητας» του χρέους, η οποία, όπως κατ’ επανάληψιν έχει επισημανθεί από την ίδια, είναι η κυρίαρχη προτεραιότητα της κυβέρνησης.
● Και, τέλος, ο ίδιος προέταξε τη «συστράτευση» δυνάμεων της αντιπολίτευσης σε μια ατζέντα (με επίκεντρο το φορολογικό) στην οποία θα επιχειρηθεί η σύγκλιση κυρίως με τη Ν.Δ., αλλά όχι μόνον αυτή.
Σημειώστε ακόμη ότι παρέμεινε στο υπουργείο ως υπουργός αναπληρωτής ο Φίλιππος Σαχινίδης με τομέα ευθύνης τις... περικοπές.
Τέλος, τον τομέα των εσόδων (!) αναλαμβάνει ως υφυπουργός ο Παντελής Οικονόμου, ο οποίος ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε αναλάβει κυβερνητική θέση, ενώ στο πλαίσιο του κόμματός του, σύμφωνα με το βιογραφικό του, ουδέποτε είχε συμμετάσχει ή αναλάβει τομέα σχετικό με τα καθήκοντα που του ανατέθηκαν την κρισιμότερη περίοδο για τη χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες, την ώρα μάλιστα που ο τομέας των εσόδων αποτελεί την πιο τρανταχτή αποτυχία της κυβέρνησης Παπανδρέου!
Φαντάζομαι ότι δεν χρειάζονται περισσότερα για να τεκμηριωθεί ο αρχικός ισχυρισμός: δεν πρόκειται για κυβέρνηση με στόχο το δημοσιονομικό αποτέλεσμα, αν ούτε καν το κεντρικό υπουργείο δεν έχει τέτοιο προσανατολισμό.
Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση αυτή είναι εσωκομματικής υφής ως προς τον πολιτικό στόχο της συγκρότησής της και... «ειδικού σκοπού» ως προς τον οικονομικό της προσανατολισμό.

Εσωκομματική ισορροπία
Ως μια πρώτη προσέγγιση ας δούμε εν περιλήψει – αφού δεν είναι αυτό το κεντρικό περιεχόμενο του παρόντος κειμένου – τα πολιτικά στοιχεία που οδήγησαν στη συγκρότηση αυτής της κυβέρνησης:
● Η ασφυκτική πίεση της «πλατείας», αλλά και όλα τα στοιχεία και οι τάσεις των δημοσκοπήσεων έδειξαν ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε οδηγηθεί στο έσχατο όριο αντοχής της και ήδη ετίθετο εν αμφιβόλω ακόμη και η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου.
[Δεν είναι τυχαίο ότι η δημοσκόπηση της Κάπα Research για Το Βήμα χθες δείχνει πως όχι μόνον το 83,8% της πλατείας Συντάγματος, αλλά και το 47,5% (έναντι 34,8%) του γενικού πληθυσμού ζητεί την καταψήφιση του Μεσοπρόθεσμου. Και μην πείτε ότι πρόκειται για... απληροφόρητους ως προς τις συνέπειες, διότι η απειλή της πτώχευσης σε αυτή την περίπτωση είναι η μόνη εκδοχή που προβάλλεται από τα ΜΜΕ!].
● Η ραγδαία απαξίωση και της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ επέβαλε την τελευταία απόπειρα «συστράτευσης» του συνόλου των κομματικών τάσεων και δυνάμεων ώστε να διαχυθεί η ευθύνη για τη μέχρι σήμερα καταστροφική πορεία και να μετριαστούν οι εσωκομματικές έριδες και οι απόπειρες πολιτικής «κερδοσκοπίας» χωρίς ρίσκο.
● Για τον Παπανδρέου το προσωπικό κόστος ήταν πλέον τεράστιο, όπως και η φθορά, ειδικά έναντι του Σαμαρά, ο οποίος συνεχώς κέρδιζε πόντους χωρίς ρίσκο και χωρίς να κάνει σχεδόν τίποτε γι’ αυτό. Ειδικά μετά την... ολιγόωρη παραίτηση του πρωθυπουργού στον επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Επομένως, με τη συναίνεση «νεκρή» και τον Παπανδρέου υπό τη γενική πολιτική και προσωπική του αμφισβήτηση, κάποιος έπρεπε να αναλάβει να την αναστήσει: ο Βενιζέλος.
● Ο – τέως και νυν – μεγαλοδελφίνος του ΠΑΣΟΚ, με δεδομένα τα παραπάνω και πολλά άλλα ακόμη που δεν είναι της παρούσης, εκλήθη να αναλάβει έναν διττό ρόλο: από τη μια της ασπίδας του Παπανδρέου, με όλο το κόστος που αυτό συνεπάγεται για τον Βενιζέλο, και από την άλλη του «εγγυητή» της συνέχειας του ΠΑΣΟΚ, με όσα οφέλη θα μπορούσαν να αντληθούν από μια «ευέλικτη διαχείριση» εκ μέρους του νέου υπουργού Οικονομικών.
Πάνω απ’ όλα όμως ο Γ. Παπανδρέου είχε απόλυτη ανάγκη από μια νέα πίστωση χρόνου, όχι απαραιτήτως μεγάλη. Άλλωστε πολλά είναι τα στοιχεία που δείχνουν το ερχόμενο φθινόπωρο ως το πιο καυτό σημείο της διακυβέρνησής του – και θα τα δούμε πολύ αναλυτικά το επόμενο διάστημα.

Πουλήστε... βραχυπρόθεσμα
Στον δρόμο προς αυτό το φθινόπωρο όμως ο σημαντικότερος σταθμός δεν είναι το... Μεσοπρόθεσμο, όπως τα περισσότερα ΜΜΕ επιμένουν. Άλλωστε στο Πλαίσιο αυτό δεν πιστεύει κανείς. Ούτε καν οι δανειστές και επιτηρητές της χώρας, που επιμένουν να το ζητούν – υποτίθεται... – ως «προϋπόθεση» πότε για την πέμπτη δόση του δανείου της τρόικας και πότε για τη διασφάλιση του επόμενου δανεισμού, που θα μας πάει – υποτίθεται... – έως το 2014.
[Εξ άλλου η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου, με την απαίτηση είσπραξης κάπου 28 δισ. ευρώ, ακόμη και αν ψηφιστεί χωρίς παρατράγουδα, κανείς – απολύτως κανείς! – δεν πιστεύει ότι είναι εφικτή. Για... λεφτά μιλάμε, τα οποία πρέπει να εισπραχθούν. Και τέτοια λεφτά κανείς δεν μπορεί να τα εισπράξει χωρίς τερατώδεις αγριότητες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ακούγονται συνεχώς ευρωπαϊκές – αλλά και αμερικανικές – φωνές για αδιέξοδο και για... έλεος προς τους Έλληνες].
Αντιθέτως αυτό που μετ’ επιτάσεως υπόσχεται ο Παπανδρέου, περιφέρει ο Γιούνκερ, υπολογίζει ο Τρισέ και στο οποίο επενδύουν οι πιστωτές είναι η εκποίηση της εθνικής περιουσίας. Αυτός είναι ο συνεκτικός ιστός και η φιλοσοφία της νέας κυβέρνησης. Με αυτό το σκεπτικό παρατηρήστε τα εξής:
1. Ο Βενιζέλος αναλαμβάνει υπουργός Οικονομικών έχοντας καταθέσει το πληρέστερο σχέδιο εκποίησης. Παρακολουθήστε αποσπάσματα από συνέντευξη του τότε υπουργού Άμυνας στα «Νέα» της 14ης Μαρτίου 2011:
● «Σχετικά με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου ύψους πενήντα δισ. ευρώ που έχει αναγγείλει η κυβέρνηση είναι εθνική ανάγκη το δημόσιο χρέος να καταστεί διαχειρίσιμο. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, σε συμφωνία με τους εταίρους μας και κατά τρόπο αποδεκτό από τη διεθνή αγορά, που δυστυχώς έχει το πάνω χέρι και αξιολογείται πάντα, τις πιο πολλές φορές, με σκληρό και κακόπιστο τρόπο».
● (...) Χρειάζεται αποφασιστικότητα και ευρηματικότητα. Για παράδειγμα ο στόχος αυτός μπορεί να προωθηθεί όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα, με χρηματοοικονομικές μεθόδους, μέσα από τις μετοχές ή τα ομόλογα μιας εταιρείας που θα αναλάβει να διαχειριστεί ένα επιλεγμένο και "καθαρό" τμήμα της δημόσιας περιουσίας».
Ιδού, λοιπόν, τι καλείται να κάνει ο Ευάγγελος Βενιζέλος:
α. Να καταστήσει το δημόσιο χρέος «διαχειρίσιμο» χρησιμοποιώντας «όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, σε συμφωνία με τους εταίρους μας και κατά τρόπο αποδεκτό από τη διεθνή αγορά, που δυστυχώς έχει το πάνω χέρι και αξιολογείται πάντα, τις πιο πολλές φορές, με σκληρό και κακόπιστο τρόπο».
[Παρεμπιπτόντως μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο κείμενό μας (14.3.2011) με τίτλο Ένας «γάμος» και πολλές... κηδείες, και ειδικότερα στο τμήμα με τίτλο «Ανύπαρκτη η μείωση κόστους του δανεισμού!». Λύνει πολλές από τις απορίες που θα δυσκολευτεί να απαντήσει το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση...].
β. Να εφαρμόσει έμμεσες «χρηματοοικονομικές μεθόδους» μέσα από μια «εταιρεία» τύπου «Τρόιχαντ» (βλ. τέως Ανατολική Γερμανία), η οποία όμως θα χρειαστεί ισχυρή εκ των προτέρων νομική κάλυψη για να μην πάνε φυλακή όσοι θα τη στελεχώσουν.
2. Άλλωστε είναι ήδη πασίγνωστο – και δημοσιευμένο παντού – ότι η διαδικασία της εκποίησης (ένα μεγα-σκάνδαλο από όπου κι αν το πιάσεις) χρειάζεται έναν... φερετζέ νομιμότητας, ο οποίος θα επιχειρήσει να απαλείψει εκ των προτέρων τις ποινικές ευθύνες όσων πρόκειται να συμμετάσχουν από θέσεις ευθύνης σε αυτή τη διαδικασία. Ο συνταγματολόγος Βενιζέλος καλείται να διαχειριστεί και αυτή την... πρόκληση.
3. Ο κατ’ εξοχήν θιασώτης του fast track Χάρης Παμπούκης αναλαμβάνει ως αναπληρωτής του υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, προφανώς για να μεταλαμπαδεύσει τις... εμπνεύσεις του και να εξειδικεύσει κάποιες από τις πιο ειδικές παραμέτρους στον εξόχως ενδιαφέροντα τομέα ευθύνης που μόλις ανέλαβε – ίσως και με «καθήκοντα» που δεν είναι προφανή με την πρώτη ματιά.
4. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος μετατίθεται ο Παπακωνσταντίνου, ο άνθρωπος που δέσμευσε με την υπογραφή του τη χώρα στη χειρότερη δανειακή σύμβαση της σύγχρονης Ιστορίας, ώστε να πουλήσει τη ΔΕΗ και να διαχειριστεί όλων των ειδών τις ενεργειακές συμφωνίες. Χωρίς μάλιστα τυχόν... περιβαλλοντικούς ενδοιασμούς, τους οποίους φαίνεται να είχε – όσους είχε – η αποπεμφθείσα από αυτό το υπουργείο Τίνα Μπιρμπίλη.
Με αυτή την οπτική έχει ενδιαφέρον να διαβάσετε και ένα πρόσφατο δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας για το ξεπούλημα μέσω εταιρειών «ειδικού σκοπού». Το οποίο θα υλοποιηθεί από μια... κυβέρνηση «ειδικού σκοπού»...
Οι περισσότεροι, επιχειρώντας να εστιάσουν στο πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της νέας κυβέρνησης, προτιμούν να επισημαίνουν τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντά της και να της δίνουν χρόνο ζωής μέχρι τον Σεπτέμβριο. Προφανώς συνειδητά παραβλέπουν τα πολύ σημαντικότερα που τη συνοδεύουν...