H “Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων” το 1700
Κατά την περίοδο που στον ευρωπαϊκό χώρο και κυρίως στις χώρες της ∆υτικής Ευρώπης αναπτύσσονταν οι διάφορες συνεργατικές θεωρίες για αντιµετώπιση του κοινωνικού προβλήµατος, στην Ελλάδα, η οποία βρισκόταν κάτω από τη στυγνή δουλεία της Oθωµανικής Aυτοκρατορίας, λειτούργησε µε µεγάλη επιτυχία η “Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων”, ένας οργανισµός µε έντονα συνεργατικά χαρακτηριστικά.
Τα Αμπελάκια είναι κοινότητα που βρίσκεται στο Νοµό Λάρισας και είναι κτισμένα στις πλαγιές του Κίσαβου κοντά στην κοιλάδα των Τεµπών. Η ίδρυση του πρώτου οικισµού, που στη συνέχεια αναπτύχθηκε σε κοινότητα, ανάγεται στο τέλος του 16ου αιώνα. Το χωριό γνώρισε μεγάλη ακµή στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, χάρη στα εξαιρετικής ποιότητας νήµατα που κατασκεύαζαν οι κάτοικοι του, καθώς και στην άριστη βαφή και επιτυχή εµπορία τους.
Μέχρι τα µέσα του 18ου αιώνα, η κοινότητα των Αµπελακίων ήταν ..
σχεδόν άγνωστη και οι κάτοικοι του, που δεν ξεπερνούσαν τους 1500, ασχολούνταν βασικά µε τη γεωργία και κυρίως µε την αμπελουργία. Κατά το δεύτερο ήµισυ του 18ου αιώνα, η κατάσταση άρχισε να μεταβάλλεται όταν οι µικρές οικιακές βιοτεχνίες κατασκευής και βαφής νηµάτων αποφάσισαν να ενωθούν και να δημιουργήσουν τις λεγόμενες “Συντροφίες” µε στόχο την αύξηση της παραγωγής, την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσκολιών και την επέκταση των εµπορικών δραστηριοτήτων τους στον ευρωπαϊκό χώρο.
Στις “Συντροφίες”, που αρχικά ήταν πέντε και αποτελούσαν ένα είδος ετερορρύθμων εταιρειών, συμμετείχαν όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της κοινότητας.
Το 1778 οι πέντε “Συντροφίες” των Αµπελακίων συνενώθηκαν και όλες µαζί αποτέλεσαν την ”Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων” στην οποία συμμετείχαν και άλλες κοινότητες της κοιλάδας των Τεµπών. Η Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων ήταν οργανισµός κεφαλαίου και εργασίας µε συνεργατική προσέγγιση στη φιλοσοφία του, στην πρακτική που εφάρµοζε, στον τρόπο που λειτουργούσε, στους σκοπούς που έθετε και γενικά σε όλες τις πτυχές της δραστηριότητας του.
Μέλη του συνεταιρισµού ήταν οι παραγωγοί βάµβακα και ερυθρόδανου καθώς επίσης και το εργατικό δυναµικό το οποίο απασχολούσε ο οργανισµός στις δραστηριότητες που ασκούσε. Έδρα του οργανισµού παρέµεινε η κοινότητα των Αµπελακίων.
Σκοπός του συνεταιρισµού ήταν η οικονοµική ενίσχυση των µελών του, αλλά και η πνευµατική και ηθική καλλιέργεια και αναβάθµιση τους. Για την επίτευξη των σκοπών του παραλάµβανε, επεξεργαζόταν και εµπορευόταν τα προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής των µελών του, παρείχε σε αυτά εργασία στα σύγχρονα τότε εργαστήρια του, παραχωρούσε στα µέλη πιστωτικές διευκολύνσεις µε ευνοϊκούς όρους και δεχόταν από αυτά καταθέσεις.
Τα ετήσια κέρδη του συνεταιρισµού ύστερα από την αφαίρεση σηµαντικών ποσών για έργα κοινής ωφέλειας και για φιλανθρωπικούς, πολιτιστικούς και άλλους παρεµφερείς σκοπούς, διαµοιράζονταν στα µέλη ανάλογα µε τα κεφάλαια µε τα οποία το κάθε ένα συµµετείχε στο συνεταιρισµό υπό µορφή σταθερού τόκου και ανάλογα µε τη συνεργασία που κάθε µέλος είχε µε το συνεταιρισµό. Ο τρόπος διάθεσης των καθαρών κερδών ικανοποιούσε την αρχή της δίκαιης κατανοµής, σύµφωνα µε την οποία φτωχοί και πλούσιοι εργάζονταν και απολάµβαναν τους καρπούς της προσωπικής τους εργασίας.
Η κύρια δραστηριότητα του συνεταιρισµού ήταν η αγορά βαµβακιού κυρίως από τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, η επεξεργασία και η µεταποίηση του σε νήµατα, τα οποία στη συνέχεια βάφονταν µε ανεξίτηλο κόκκινο χρώµα, περίφηµο για τη στιλπνότητα και την αντοχή του. Τα χρώµατα παράγονταν από το φυτό ερυθρόδανος, (Ριζάρι), το οποίο ευδοκιµούσε στην περιοχή των Αµπελακίων. Τα νήµατα του συνεταιρισµού απόκτησαν γρήγορα µεγάλη φήµη για την ποιότητα τους και έγιναν περιζήτητα σε όλες σχεδόν τις µεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο οργανισµός είχε οργανώσει µεγάλο διεθνές δίκτυο διάθεσης των προϊόντων του και ίδρυσε δικά του υποκαταστήματα στη Βιέννη, στο Λονδίνο, στο Άµστερνταµ, στη Τεργέστη, στη ∆ρέσδη, στη Λειψία, στην Οδησσό και στην Κωνσταντινούπολη.
Πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη της συνεταιριστικής ιδέας στα Αµπελάκια διαδραµάτισε ο επίσκοπος Πλαταµώνα και Λυκοστοµίου ∆ιονύσιος πράγµα που επιβεβαιώνει το θετικό ρόλο που διαδραµάτισε η εκκλησία στην ίδρυση των συνεργατικών κινηµάτων.
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στό καταστατικό τῆς συντεχνίας τῶν Ἀμπελακίων Θεσσαλίας ὑπάρχουν συνεχεῖς ἀναφορές στό Εὐαγγέλιο, ἐνῶ ὡς συντάκτης ὑπογράφει ὁ Ἐπίσκοπος Πλαταμῶνος καί Λυκοστομίου Διονύσιος
Η κύρια δραστηριότητα του συνεταιρισµού ήταν η αγορά βαµβακιού κυρίως από τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, η επεξεργασία και η µεταποίηση του σε νήµατα, τα οποία στη συνέχεια βάφονταν µε ανεξίτηλο κόκκινο χρώµα, περίφηµο για τη στιλπνότητα και την αντοχή του. Τα χρώµατα παράγονταν από το φυτό ερυθρόδανος, (Ριζάρι), το οποίο ευδοκιµούσε στην περιοχή των Αµπελακίων. Τα νήµατα του συνεταιρισµού απόκτησαν γρήγορα µεγάλη φήµη για την ποιότητα τους και έγιναν περιζήτητα σε όλες σχεδόν τις µεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο οργανισµός είχε οργανώσει µεγάλο διεθνές δίκτυο διάθεσης των προϊόντων του και ίδρυσε δικά του υποκαταστήματα στη Βιέννη, στο Λονδίνο, στο Άµστερνταµ, στη Τεργέστη, στη ∆ρέσδη, στη Λειψία, στην Οδησσό και στην Κωνσταντινούπολη.
Πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη της συνεταιριστικής ιδέας στα Αµπελάκια διαδραµάτισε ο επίσκοπος Πλαταµώνα και Λυκοστοµίου ∆ιονύσιος πράγµα που επιβεβαιώνει το θετικό ρόλο που διαδραµάτισε η εκκλησία στην ίδρυση των συνεργατικών κινηµάτων.
Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στό καταστατικό τῆς συντεχνίας τῶν Ἀμπελακίων Θεσσαλίας ὑπάρχουν συνεχεῖς ἀναφορές στό Εὐαγγέλιο, ἐνῶ ὡς συντάκτης ὑπογράφει ὁ Ἐπίσκοπος Πλαταμῶνος καί Λυκοστομίου Διονύσιος
.Η κοινή “Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων” µε τη δραστηριότητα της αναζωογόνησε σύντοµα ολόκληρη την περιοχή. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως µέσα σε µικρό χρονικό διάστηµα ο πληθυσµός των Αµπελακίων τετραπλασιάστηκε και η κωµόπολη αναδείχθηκε, εκτός από οικονοµικό και σε πολιτιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Από τις έξι χιλιάδες που είχαν φθάσει οι κάτοικοι της κοινότητας, οι δύο χιλιάδες εργάζονταν στα βαφεία του συνεταιρισµού, ενώ οι υπόλοιποι ασχολούνταν µε προπαρασκευαστικές ή βοηθητικές εργασίες. Την εποχή εκείνη λειτούργησε και η περίφηµη σχολή “Ελληνοµουσείο”, στην οποία δίδαξαν γνωστές προσωπικότητες των γραµµάτων, όπως ο Κωνσταντίνος Κούµας, ο Ευγένιος Βούλγαρης κ.α.
Από το 1808 άρχισε η βαθµιαία παρακµή του συνεταιρισµού που ολοκληρώθηκε το 1820, παραµονές της Ελληνικής Επανάστασης. Η παρακµή του οργανισµού οφειλόταν σε διάφορες αιτίες, οι κυριότερες από τις οποίες ήταν οι ακόλουθες:
● Εκτός από το βαρύ φόρο που η “Υψηλή Πύλη” επέβαλλε στη Συντροφία, ο Αλί Πασάς που παρακολουθούσε µε ανησυχία την οικονοµική και πνευµατική πρόοδο που επιτυγχανόταν, εξωθούσε τους Τούρκους που κατοικούσαν στα γύρω χωριά να επιδίδονται σε επιδροµές και λεηλα σίες της περιοχής και να διασκορπίζουν τους κατοίκους της ενσπείροντας τους την τροµοκρατία.
● Ο οξύς ανταγωνισµός της αγγλικής νηµατουργικής βιοµηχανίας, η οποία προµηθευόταν τις πρώτες ύλες από τις αποικίες σε εξευτελιστικές τιµές.
● Η απώλεια δέκα εκατοµµυρίων φράγκων που ο οργανισµός είχε συγκεντρωµένα σε τράπεζες της Βιέννης, ύστερα από την οικονοµική κατάρρευση της Αυστρίας, που σηµειώθηκε το 1811.
● Ορισµένες εσωτερικές αντιθέσεις που το γενικότερο κλίµα δηµιούργησε µεταξύ των συνεταίρων.
Ο συνεταιρισµός των Αµπελακίων δεν είναι ο µόνος που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα. Αναφέρουµε ενδεικτικά το συνεταιρισµό της Χίου για την παραγωγή µεταξιού και την κατασκευή µεταξωτών υφασµάτων, το συνεταιρισµό που ίδρυσαν τα Μαδεµοχώρια της Χαλκιδικής για εκµετάλλευση των µεταλλείων της περιοχής τους, τους ναυτικούς συνεταιρισµούς της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών και τους συνεταιρισµούς των κοινοτήτων του Πηλίου Όρους.Πολλοί Έλληνες µελετητές του συνεργατικού κινήµατος της Ελλάδας και ειδικότερα της συνεργατικής κίνησης που αναπτύχθηκε στην κοιλάδα των Τεµπών, υποστηρίζουν έντονα ότι ο συνεταιρισµός του Rochdale του Ηνωµένου Βασιλείου δεν ήταν η πρώτη στον κόσµο συνεργατική εταιρεία. Επιµένουν ότι η πρώτη συνεργατική εταιρεία ήταν η “Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων” και υπογραµµίζουν ότι η Ελλάδα είναι ιστορικά αδικηµένη στο θέµα αυτό. Ορισµένοι µάλιστα έχουν προβεί σε διαβήµατα προς το διεθνές συνεταιριστικό κίνηµα για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Είναι γεγονός ότι χρονολογικά η Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων ιδρύθηκε το έτος 1778, ενώ ο συνεταιρισµός του Rochdale το 1844.Συνεπώς δεν µπορεί να αµφισβητηθεί ότι τα “Αµπελάκια” προϋπήρξαν του “Rochdale” κατά επτά περίπου δεκαετίες. Ούτε µπορεί να αµφισβητηθεί ιστορικά ο συνεργατικός χαρακτήρας της Κοινής Συντροφίας κατά την άποψη των Ελλήνων µελετητών.
Παράλληλα όµως, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι ο συνεταιρισµός του “Rochdale” επέζησε πολύ περισσότερα χρόνια από εκείνο των Αµπελακίων και ότι το 1895, που ιδρυόταν η ∆ιεθνής Συνεταιριστική Ένωση, ο µεν συνεταιρι σµός του “Rochdale” µεσουρανούσε και αποτελούσε παράδειγµα για µίµηση, ο δε συνεταιρισµός των Αµπελακίων είχε ήδη διαλυθεί από το 1820 και ουδείς αναφερόταν για την ύπαρξη του. Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι, από το συνεταιρισµό του “Rochdale”, προέκυψαν οι συνεργατικές Αρχές και ότι αµέσως µετά την ίδρυση του συνεταιρισµού, το Ηνωµένο Βασίλειο προχώρησε στη δηµιουργία του αντίστοιχου θεσµικού πλαισίου, ενώ στην Ελλάδα ο πρώτος νόµος για τους συνεταιρισµούς ψηφίστηκε κατά την δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα.Παρά τις επισηµάνσεις αυτές αποτελεί ιστορική πραγµατικότητα ότι η κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων προϋπήρξε αρκετά του καταναλωτικού συνεταιρισµού του Rochdale.
http://philadelpheia.blogspot.gr/
www.fotavgeia.blogspot.com
Από το 1808 άρχισε η βαθµιαία παρακµή του συνεταιρισµού που ολοκληρώθηκε το 1820, παραµονές της Ελληνικής Επανάστασης. Η παρακµή του οργανισµού οφειλόταν σε διάφορες αιτίες, οι κυριότερες από τις οποίες ήταν οι ακόλουθες:
● Εκτός από το βαρύ φόρο που η “Υψηλή Πύλη” επέβαλλε στη Συντροφία, ο Αλί Πασάς που παρακολουθούσε µε ανησυχία την οικονοµική και πνευµατική πρόοδο που επιτυγχανόταν, εξωθούσε τους Τούρκους που κατοικούσαν στα γύρω χωριά να επιδίδονται σε επιδροµές και λεηλα σίες της περιοχής και να διασκορπίζουν τους κατοίκους της ενσπείροντας τους την τροµοκρατία.
● Ο οξύς ανταγωνισµός της αγγλικής νηµατουργικής βιοµηχανίας, η οποία προµηθευόταν τις πρώτες ύλες από τις αποικίες σε εξευτελιστικές τιµές.
● Η απώλεια δέκα εκατοµµυρίων φράγκων που ο οργανισµός είχε συγκεντρωµένα σε τράπεζες της Βιέννης, ύστερα από την οικονοµική κατάρρευση της Αυστρίας, που σηµειώθηκε το 1811.
● Ορισµένες εσωτερικές αντιθέσεις που το γενικότερο κλίµα δηµιούργησε µεταξύ των συνεταίρων.
Ο συνεταιρισµός των Αµπελακίων δεν είναι ο µόνος που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα. Αναφέρουµε ενδεικτικά το συνεταιρισµό της Χίου για την παραγωγή µεταξιού και την κατασκευή µεταξωτών υφασµάτων, το συνεταιρισµό που ίδρυσαν τα Μαδεµοχώρια της Χαλκιδικής για εκµετάλλευση των µεταλλείων της περιοχής τους, τους ναυτικούς συνεταιρισµούς της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών και τους συνεταιρισµούς των κοινοτήτων του Πηλίου Όρους.Πολλοί Έλληνες µελετητές του συνεργατικού κινήµατος της Ελλάδας και ειδικότερα της συνεργατικής κίνησης που αναπτύχθηκε στην κοιλάδα των Τεµπών, υποστηρίζουν έντονα ότι ο συνεταιρισµός του Rochdale του Ηνωµένου Βασιλείου δεν ήταν η πρώτη στον κόσµο συνεργατική εταιρεία. Επιµένουν ότι η πρώτη συνεργατική εταιρεία ήταν η “Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων” και υπογραµµίζουν ότι η Ελλάδα είναι ιστορικά αδικηµένη στο θέµα αυτό. Ορισµένοι µάλιστα έχουν προβεί σε διαβήµατα προς το διεθνές συνεταιριστικό κίνηµα για αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Είναι γεγονός ότι χρονολογικά η Κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων ιδρύθηκε το έτος 1778, ενώ ο συνεταιρισµός του Rochdale το 1844.Συνεπώς δεν µπορεί να αµφισβητηθεί ότι τα “Αµπελάκια” προϋπήρξαν του “Rochdale” κατά επτά περίπου δεκαετίες. Ούτε µπορεί να αµφισβητηθεί ιστορικά ο συνεργατικός χαρακτήρας της Κοινής Συντροφίας κατά την άποψη των Ελλήνων µελετητών.
Παράλληλα όµως, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι ο συνεταιρισµός του “Rochdale” επέζησε πολύ περισσότερα χρόνια από εκείνο των Αµπελακίων και ότι το 1895, που ιδρυόταν η ∆ιεθνής Συνεταιριστική Ένωση, ο µεν συνεταιρι σµός του “Rochdale” µεσουρανούσε και αποτελούσε παράδειγµα για µίµηση, ο δε συνεταιρισµός των Αµπελακίων είχε ήδη διαλυθεί από το 1820 και ουδείς αναφερόταν για την ύπαρξη του. Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι, από το συνεταιρισµό του “Rochdale”, προέκυψαν οι συνεργατικές Αρχές και ότι αµέσως µετά την ίδρυση του συνεταιρισµού, το Ηνωµένο Βασίλειο προχώρησε στη δηµιουργία του αντίστοιχου θεσµικού πλαισίου, ενώ στην Ελλάδα ο πρώτος νόµος για τους συνεταιρισµούς ψηφίστηκε κατά την δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα.Παρά τις επισηµάνσεις αυτές αποτελεί ιστορική πραγµατικότητα ότι η κοινή Συντροφία και Αδελφότητα των Αµπελακίων προϋπήρξε αρκετά του καταναλωτικού συνεταιρισµού του Rochdale.
http://philadelpheia.blogspot.gr/
www.fotavgeia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.