ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΩΝ ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΩΝ

Νέα ευρήματα και η σύγχρονη τεχνολογία
αλλάζουν άρδην τις αντιλήψεις τής επιστημονικής κοινότητας
για τούς δεινόσαυρους



Επί εκατοντάδες χρόνια πιστεύαμε, ότι οι δεινόσαυροι βασίλευαν στη γη ως ερπετοειδή θηρία. Ότι επρόκειτο για τεράστιες σαύρες, που τρομοκρατούσαν τα πάντα. Ένα μικρό πτηνό όμως, διέλυσε τις βαθειά ριζωμένες αντιλήψεις μας για τον Τυραννόσαυρο και για όλα τα σαρκοβόρα αδέλφια του. Η σύγχρονη επιστήμη απέδειξε, ότι κάναμε μεγάλο λάθος...


Ο δεινόσαυρος-γαλοπούλα τής Κίνας
Ήταν το 1996, όταν ένα χτύπημα τής αξίνας ενός κινέζου αγρότη στη βορειοανατολική Κίνα άλλαξε τις γνώσεις μας για τούς δεινόσαυρους. Η αξίνα χτύπησε έναν αρχαίο βράχο, μέσα στον οποίο υπήρχε απολίθωμα ενός παράξενου πτηνού σα γαλοπούλα. Ήταν προφανώς δεινόσαυρος, αλλά τα σημάδια στο βράχο έδειχναν παράξενα νέα χαρακτηριστικά. Αυτός ο δεινόσαυρος ήταν καλυμμένος με κάτι, που έμοιαζε με φτερά.

Το εύρημα του δεινόσαυρου με φτερά σόκαρε τον κόσμο τής Παλαιοντολογίας. Η νέα ανακάλυψη με το όνομα Πτερόσαυρος, είχε ύψος μισό μέτρο με μικρό κεφάλι και δόντια σαρκοβόρου, μακρυά ουρά και πρωτόγονα νηματοειδή φτερά, τα οποία φαίνονταν, λόγω των σπάνιων συνθηκών που διατηρήθηκαν. Μία ηφαιστιακή έκρηξη είχε θάψει το ζώο σε μαλακή στάχτη. «Κλείδωσε» όλα τα μυστικά του πριν αποσυντεθεί.

Το εύρημα αυτό δεν ήταν το μόνο, αλλά έφερε σωρεία άλλων ευρημάτων στην περιοχή. Την επόμενη δεκαετία βρέθηκαν εκατοντάδες φτερωτοί δεινόσαυροι.


Δεινόσαυροι με φτερά και πούπουλα
Οι παλαιοντολόγοι άρχισαν να μαντεύουν τί σήμαιναν τα φτερά. Άλλαξαν αμέσως την άποψή μας για τους δεινόσαυρους. Για το πώς έμοιαζαν, πώς δούλευε το σώμα τους, πώς συμπεριφέρονταν. Το μόνο κοινό όλων των φτερωτών δεινόσαυρων ήταν, ότι όλοι ήταν σαρκοφάγοι. Οι πιο τρομακτικοί δολοφόνοι στον προϊστορικό κόσμο, ερπετοειδή, όπως μέχρι τότε πιστεύαμε, δεν περιμέναμε να είχαν φτερά. Οι συνέπειες ήταν  επιστημονικά τρομακτικές. Οι πιθανότητες; Αρκετά κωμικές.

Ένα είδος ιδιαίτερα, έβαλε  φωτιά στην φαντασία. Ο πιο τρομακτικός ερπετοειδής δεινόσαυρος απ΄ όλους: Ο Τυραννόσαυρος. Οι επιστήμονες έπρεπε ν΄αλλάξουν την όψη του κακού τυραννόσαυρου. Αν πρόγονοι και συγγενείς του είχαν όλοι φτερά, τότε σίγουρα θα είχαν διατηρηθεί. Είχε ο τυραννόσαυρος φτερά; Ήταν καλυμένος με απαλά πούπουλα; Με φωτεινό πολύχρωμο φτέρωμα; Φερόταν περισσότερο σα γιγάντια σαύρα ή σαν αρπακτικό πουλί; Είναι η σκοτεινή ιστορική εικόνα μας γι’ αυτόν μια μεγάλη πλάνη;


Συγκρίσεις δεινοσαύρων - σύγχρονων πτηνών
Φαίνεται, πως πολλοί δεινόσαυροι δεν είχαν λείες φολίδες, αλλά φτερά. Πρέπει να μάθουμε όμως, γιατί. Τα φτερά μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για πολλά πράγματα. Για κυνήγι, για επίδειξη, για μόνωση. Για να μάθουν πώς πραγματικά ήταν οι δεινόσαυροι, οι επιστήμονες πρέπει να μελετήσουν τούς φτερωτούς συγγενείς τους. Τα σύγχρονα πουλιά προσφέρουν ενδιαφέροντα παραδείγματα:

Η βουνοχιονόκοτα, που ζει στην Αρκτική, χρησιμοποιεί τα φτερά της για θέρμανση. Αλλάζει χρώμα κάθε εποχή, για να κρυφτεί από θηρευτές.

Ο θαλασσοσφυριχτής χρησιμοποιεί τα φτερά του, για να προσελκύσει προσοχή. Όταν η φωλιά του απειλείται, απομακρύνει τούς θηρευτές παριστάνοντας τον τραυματισμένο. Ανοίγει την ουρά του και χτυπά τα φτερά του. Ο θηρευτής κυνηγά το «τραυματισμένο» πουλί και η φωλιά μένει ασφαλής.

Το αρσενικό παγόνι ανοίγει τα εκπληκτικά ιριδίζοντα φτερά του, για να προσεκλύσει ταίρι.  

Όλες οι παραπάνω είναι χρήσεις συμπεριφοράς. Το χρώμα είναι, που τις κάνει αποτελεσματικές. Οι επιστήμονες αναρωτιόνταν αν το ίδιο ίσχυε και για τα φτερά των δεινοσαύρων. Αν αποκρυπτογραφούσαν τα χρωματικά μοτίβα τους ίσως καταλάβαιναν σε τί χρησίμευαν τα φτερά τους. Δυστυχώς όμως, κανείς δεν ήξερε πώς να πάρει χρωματικές πληροφορίες από απολιθωμένα φτερά.


Απολιθωμένη χρωστική καλαμαριού 2 εκατ. ετών
Η διερεύνηση τού χρώματος έμοιαζε επιστημονικό αδιέξοδο μέχρι το 2006, όταν μία τυχαία ανακάλυψη σε ένα πολύ διαφορετικό ζώο πρόσφερε ένα νέο τρόπο σκέψης. Ο ανθρωπος που το μελετούσε ήταν ο Jakob Vinther, τελειόφοιτος τού πανεπιστημίου Yale. Το ζώο; Το καλαμάρι.

Τα καλαμάρια είναι εκπληκτικά. Χρησιμοποιούν χρώματα με ποικίλους τρόπους: αλλάζουν χρώματα, επικοινωνούν μεταξύ τους με χρώματα, εκφράζουν συναισθήματα με χρώματα και βγάζουν επίσης μαύρο μελάνι, όταν απειλούνται.

Ο Vinther μελετούσε ένα απολιθωμένο καλαμάρι, όταν είδε κάτι παράξενο στο σάκο μελανιού του. Σκούρες στρογγυλές μάζες. Έμοιαζαν με τους κόκκους βαφής, που δίνουν στο μελάνι το χρώμα του. Δεν τους είχε ξαναδεί σε απολίθωμα. Πάντα υπέθετε, ότι δεν διατηρούνταν. Θέλοντας να δει αν ήταν όντως σταγόνες μελανιού, αναζήτησε φρέσκα δείγματα για σύγκριση. Αγόρασε από ιχθυοπωλείο φρέσκα καλαμάρια. Κάτω από το μικροσκόπιο διαπίστωσε  τέλεια ταύτιση ανάμεσα στην απολιθωμένη χρωστική ηλικίας 2 εκατ. ετών και τη χρωστική από τα φρέσκα δείγματα.

«Αιφνιδιαστήκαμε», δήλωσε, «όταν είδαμε τα απολιθωμένα δείγματα και βρήκαμε, ότι είναι ίδια με το μελάνι τού σύγχρονου καλαμαριού. Η σπουδαιότητα τού ευρήματος ήταν μεγάλη. Αν απολιθωμένα καλαμάρια είχαν χρώμα, ίσως είχαν κι άλλα απολιθώματα». Ο Vinther ήξερε, ότι τα φτερά έχουν χρωστική σε ανθεκτικά «δοχεία», που λέγονται μελανοσώματα. Αναρωτιόταν αν επιζούσαν στην απολίθωση. Μετά, σκέφτηκε τους δεινόσαυρους. Ίσως χρωμάτιζε ένα δεινόσαυρο με αυτήν την ανακάλυψη, πιο συγκεκριμένα, έναν απολιθωμένο φτερωτό δεινόσαυρο. Ξαφνικά, ο λάτρης των καλαμαριών έγινε κυνηγός δεινοσαύρων.


Το απολίθωμα τού φτερωτού δεινόσαυρου
Για να αλλάξει όμως την παλαιοντολογία, δεν γινόταν να δουλέψει μόνος του. Έτσι, συγκροτήθηκε μια ομάδα ειδικών επιστημόνων αποτελούμενη από τούς: Dr. Derek Briggs (ειδικό στη συντήρηση απολιθωμάτων), dr. Richard Prum (ειδικό στα πουλιά) και dr. Julia Clarke (παλαιοντολόγο). Αμέσως κατάλαβαν, ότι αν είχαν διατηρηθεί μελανοσώματα σε φτερά, υπήρχε πιθανότητα να αποκαλυπτόταν το φτέρωμα των δεινοσαύρων, κάτι, που βέβαια, είναι πάρα πολύ συναρπαστικό. Θα οδηγούσαν σε τρόπο χρωματισμού εξαφανισμένων δεινοσαύρων, αλλά και σε μια νέα κατανόηση τού πώς συμπεριφέρονταν, πώς ήταν.

Για να γίνουν όλα αυτά, έπρεπε να βρουν ένα πολύτιμο δείγμα φτερωτού δεινόσαυρου. Γι αυτό τον λόγο πήγαν στην Κίνα. Η επαρχία Λιαονονίγκ τής Κίνας είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα απολιθωμάτων φτερωτών δεινοσαύρων.  Επισκέφτηκαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το οποίο διαθέτει μια τεράστια σχετική  συλλογή. Πολλά απολιθώματα είναι ακόμα ενσωματωμένα στις αρχικές τους πέτρες. Ανάμεσα στις αρχαίες πέτρες και τα οστά, ξεχώρισαν ένα απολίθωμα δεινόσαυρου (βλ. παραπάνω εικόνα) με πολύ καλά διατηρημένα φτερά. Φαίνονταν μέχρι και οι τρίχες. Δεν είχε υποστεί καμμία τεχνική επεξεργασία, δεν ήταν έτοιμο για έκθεση στο μουσείο, αλλά ήταν τέλειο για δείγμα. Διακρίνονταν ωραίες λεπτομέρειες, ωραία μακρυά φτερά, που έβγαιναν από τα χέρια και τα πόδια. Επίσης, φαίνονταν στοιχεία χρωμάτων. Το ζώο ήταν καλυμμένο με φτερά. Ακόμα και τα πόδια και τα δάκτυλά του ήταν γεμάτα φτερά.

Απομόνωση απολιθωμένων μελανοσωμάτων
Τα δείγματα από το απολίθωμα οδήγησαν στην επόμενη πρόκληση: να βγάλουν τα χρώματα από την πέτρα, να αποκαλύψουν την ταυτότητα τού ζώου και να δουν εάν έχει το κλειδί τής αποκάλυψης τού μυστηρίου των φτερωτών δεινόσαυρων. Αν κατάφερναν να απομονώσουν τα απολιθωμένα μελανοσώματα (βλ. φωτογραφία), θα έκαναν την ψευδαίσθηση  και τη φαντασία, πολύχρωμο γεγονός. Για να εντοπίσει τα μελανοσώματα στα απολιθώματα ο Vinther  σάρωσε κάθε απολιθωμένο κομμάτι σε μεγέθυνση 10.000 φορών. Μια κουραστική διαδικασία. Σα να ψάχνεις να βρεις μπάλα σε γήπεδο ποδοσφαίρου μέσα από ένα μικροσκοπικό κώνο. Επιπρόσθετα, το απολίθωμα είναι μία δισδιάστατη εικόνα ενός τρισδιάστατου ζώου. Έπρεπε να διαχωριστούν χωριστά φτερά, προκειμένου να αναλυθούν.


Δεινόσαυροι μεγέθους κότας
Η παλαιοντολόγος διέγνωσε, πως το ζώο ήταν Αγχιόρνις (Anchiornis Huxleyi). Ένα σαρκοφάγο σε μέγεθος κότας (βλ. σύγκριση με μέγεθος ανθρώπου στην εικόνα δίπλα), με οδοντωτό ράμφος, παράξενα μακρυά φτερά, με χέρια και πόδια και παράξενο χνούδι ανάμεσα στα δάχτυλα και στα πόδια του. Τα παχειά φτερά σχηματίζουν ωραίο φτέρωμα, κάτι, που όπως δήλωσε ο παλαιοντολόγος dr. Mark A. Norell, «χαιρόταν να βλέπει». Ο dr. Norell πιστεύει, ότι τα φτερά ήταν κολοσσιαία αλλαγή σε αυτά τα ζώα. Από ψυχρόαιμα, έγιναν θερμόαιμα. Ήθελαν να ζεσταίνονται, γι’ αυτό ανέπτυξαν το φτέρωμα.


Ψυχρόαιμοι οι δεινόσαυροι ή θερμόαιμοι; Ερπετά ή πουλιά;
«Δεν λέω, ότι ήταν θερμόαιμα, όπως είναι τα σύγχρονα πουλιά», είπε ο dr. Norell. «Είχαν ξεκινήσει όμως, να γίνονται θερμόαιμα. Η αλλαγή αυτή δείχνει, ότι οι δεινόσαυροι έγιναν πιο κινητικοί με υψηλότερο μεταβολισμό. Φέρονταν περισσότερο σα νευρικά πουλιά, παρά σαν τεμπέλικα ερπετά.»
 

Η θεωρία τού dr. Norell αντιβαίνει στη συμβατική γνώση, ότι οι δεινόσαυροι ήταν ερπετά. Βασίζεται όμως, σε αδιάσειστα στοιχεία. Το 2004, μαζί με ένα συνάδελφό του, ανακάλυψαν ένα μικρό δεινόσαυρο σαν πουλί απολιθωμένο σε μία πολύ ζωντανή στάση. Είχε το κεφάλι σκυμμένο ανάμεσα στο σώμα και το χέρι του, στην ίδια ακριβώς θέση, που κοιμούνται τα σύγχρονα πουλιά (βλ. παραπάνω εικόνες). Το κάνουν αυτό, επειδή είναι θερμόαιμα. Έτσι, διατηρούν θερμότητα. Τα μικρά θερμόαιμα ζώα είναι ευάλωτα σε απώλειες θερμότητας. Γι΄ αυτό πιστεύει ο dr. Norell, ότι το εύρημά του ήταν έτσι διπλωμένο.

Ομοιότητες τυραννόσαυρου - στρουθοκάμηλου
Τι γίνεται όμως, με τους μεγάλους; Άραγε ο τυραννόσαυρος και οι μεγαλόσωμοι σύντροφοί του χρειάζονταν επίσης φτερά, για να παραμένουν ζεστοί; Οι επιστήμονες θα έλεγαν ναι και όχι. Πρέπει να ερευνηθεί. Πολλοί όμως υπέθεσαν, ότι είχαν φτερά για μόνωση, όταν ήταν μικροί. Καθώς μεγάλωναν και σωματικά, πρέπει να έχαναν τα φτερά τους, ίσως όχι εντελώς. Ίσως ένας ενήλικας τυραννόσαυρος να είχε φτερά ή χρωματιστά κομμάτια στο κεφάλι, στο πλάι τού σώματος ή στην πλάτη. Ίσως απλώς για επίδειξη. Όχι πλέον για έλεγχο τής θερμοκρασίας. Τακτική, που ακόμη χρησιμοποιείται από τα συγχρονα πουλιά. Ακόμη και στις στρουθοκαμήλους, όταν βγαίνουν τα μικρά, είναι εντελώς καλυμένα με φτερά. Καθώς τα ζώα μεγαλώνουν, χάνουν τα φτερά στο λαιμό, χάνουν πολλά φτερά στα ποδια, επίσης η πυκνότητα των φτερών στο σώμα περιορίζεται πολύ.


Δεινόσαυροι-κλώσσες
Για τον τυραννόσαυρο και τους σαρκοβόρους οι ομοιότητες με τις θερμόαιμες στρουθοκαμήλους δεν τελειώνουν εκεί. Και άλλα απολιθώματα αποκαλύπτουν κι άλλες συμπεριφορές, που μοιάζουν με πουλιού και είναι παραδόξως χαριτωμένες. Όταν κάποιος ερπετοειδής συγγενής τού τυραννόσαυρου βρέθηκε πάνω από αυγά το 1924, πήρε το όνομα Οβιράπτορας. Στα λατινικά αυτό σημαίνει «κλέφτης αυγών». Πίστευαν, ότι είχε κλέψει αυγά άλλου δεινόσαυρου, ότι έτρωγε τα αυγά, επειδή ήταν ερπετό με φολίδες και αυτές τις πονηριές τις έκαναν εκείνα τα αρπακτικά.

Ωστόσο, 70 χρόνια μετά, ένα άλλο εύρημα οβιράπτορα από τον dr. Norell οδήγησε σε πολύ διαφορετικό συμπέρασμα. Βρέθηκαν δεινόσαυροι επάνω στις φωλιές τους. Το να βρεις ένα ζώο να κλωσσά τα αυγά του είναι εκπληκτικό. Αν μας το έλεγαν λίγα χρόνια πριν, θα τους λέγαμε τρελούς. Όπως τα θερμόαιμα πουλιά, ο οβιράπτορας προστάτευε τα αυγά του. Δεν έτρωγε τα αυγά κάποιου άλλου.

Το ακόμη πιο εκπληκτικό είναι, ότι πολλοί από αυτούς ήταν αρσενικοί. Ότι τα αρσενικά έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην ανατροφή των παιδιών τους, όπως συμβαίνει στις στρουθοκαμήλους, ίσως συνέβαινε και στον τυραννόσαυρο μιας και ήταν στενός συγγενής τού οβιράπτορα. Αν κάναμε πρόβλεψη για την γονική φροντίδα τού τυραννόσαυρου, θα λέγαμε, ότι ο μπαμπάς καθόταν στην φωλιά. Είναι ο πιο άγριος θηρευτής, που έχει φανταστεί ποτέ ο άνθρωπος και αποδεικνύεται ότι ήταν καλός μπαμπάς.

Ο καημένος ο τυραννόσαυρος, μοιάζει με πουλί όλο και περισσότερο. Η άγρια φήμη του ως σαυροειδής ψυχρόαιμος δολοφόνος διαλύεται από εικόνες χνουδωτών μωρών, πολύχρωμων φτερών και καλής πατρότητας. Ακόμα και η στάση του άλλαξε, καθώς οι επισήμονες καταλήγουν σε οστική δομή που μοιάζει με πουλιού.


Η αποκρυπτογράφηση των μελανοσωμάτων
αποκαλύπτει εντυπωσιακά χρώματα
Δυστυχώς, όλα θα πάνε ακόμη χειρότερα για τον τυραννόσαυρο, καθώς έρχονται νέες πληροφορίες για τους φτερωτούς δεινόσαυρους. Νέες αποκαλύψεις για το χρώμα βγαίνουν από την ομάδα, η οποία αρχίζει να προοδεύει με το χρώμα τού φτερώματος τού αγχιόρνιθα. Ο Vinther τελικά, απομόνωσε δυo ξεχωριστά είδη μελανοσωμάτων. Τα μακρόστενα, που αντιστοίχισε με το μαύρο χρώμα και τα σφαιρικά με το κοκκινοκαφέ, αυτό, που οι παρατηρητές πουλιών ονομάζουν «κόκκινο». 160 εκατομμύρια χρόνια μετά την απολίθωση τού αγχιόρνιθα, η ομάδα βρήκε τα πρώτα κομμάτια τού παζλ τού χρώματος. Ο Vinther απέδειξε, ότι τα χρώματα των δεινοσαύρων μπορούν να ζωντανέψουν.

Εκτός από τα μακρόστενα και στρογγυλά μελανοσώματα, ο Vinther βρήκε κι άλλα είδη, που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει. Σε αυτό τον βοήθησε ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς στα μελανοσώματα, ο dr. Matthew Shawkey, ειδικός στο χρώμα και στα φτερά, τα οποία συχνά συνδυάζονται με πολύπλοκους τρόπους.  

Ο dr. Shawkey διαθέτει μία μεγάλη βάση δεδομένων μελανοσωμάτων και των χρωμάτων, που αντιστοιχούν. Επιβεβαίωσε το μαύρο και το κοκκινοκαφέ κι άρχισε να αποκρυπτογραφεί τα άλλα σχήματα, που βρήκε ο Vinther. Βρήκαν ένα μελανόσωμα, που συνδέεται με γκρίζο χρώμα. Καθως ο Shawkey έβρισκε χρώματα, ο Vinther τα τοποθετούσε εκεί που ανήκαν. Έτσι άρχισαν σιγά-σιγά να αποκαλύπτονται εκπληκτικά μοτίβα χρώματος. Κηλίδες στα μάγουλα, ρίγες στα φτερά, στα χέρια, στίγματα στα πόδια. Η μεγαλύτερη έκπληξη όλων; Έντονο χρώμα στο κεφάλι.

Βρέθηκαν στοιχεία για μαύρο, γκρίζο, καφέ, κοκκινοκαφέ, ωστόσο το πιο συναρπαστικό είναι ότι επρόκειτο για μοτίβα. Το κόκκινο χρώμα ήταν στο κεφάλι. Αυτό δείχνει, πως χρησιμοποιούσε αυτά τα φτερά για επίδειξη. Αν έκανε επίδειξη στους γείτονές του, εκείνοι θα μπορούσαν να δουν αυτό που έδειχνε. Χωρίς να έχουν δει πραγματικό δεινόσαυρο οι επιστήμονες έβγαλαν συμπεράσματα για το τι έβλεπε. Αν οι δεινόσαυροι πραγματικά ξεχώριζαν χρώματα, οι γείτονες τού αγχιόρνιθα θα ενυπωσιάζονταν πολύ από το ευδιάκριτο κόκκινο λοφίο του. Τα φτερά ίσως αναπτύχθηκαν για έλεγχο θερμοκρασίας. Σύντομα όμως. θα ακολούθησαν άλλες πιο ορατές χρήσεις. Επιδείξεις κυριαρχίας; Παιγνίδια ζευγαρώματος; Απόκρυψη; Πιθανώς όλα τα παραπάνω.


Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις αποκαλύπτεται:
Ήταν μια μεγάλη φτερωτή κότα!
Αν αποδώσουν οι εργασίες τής ομάδας, τα χρώματα και τα μοτίβα όλων των δεινοσαύρων θα αποκαλύψουν πώς ακριβώς το έκαναν. Μετά από το κυνήγι απολιθωμάτων, την απόκτηση δειγμάτων, την αναζήτηση μελανοσωμάτων και την κωδικοποίηση χρωμάτων, ο αγχιόρνις ετοιμάζεται επιτέλους να αποκαλυφθεί. Η ομάδα τού Yale κάλεσε το διάσημο ζωγράφο πουλιών Michael DiGiorgio, να την ζωντανέψει.

Τελικά, αποκαλύφθηκε, ότι επρόκειτο μια μεγάλη φτερωτή κότα με πολλά φτερά στα πόδια. Μια παράξενη στην όψη φτερωτή κότα. Πιθανόν να κυνηγούσε έντομα, μικρά θηράματα. Ίσως να ήταν πολύ γρήγορο πλάσμα βάσει τού μεγέθους των ποδιών. «Αν έπρεπε να επιλέξω με ποιο σύγχρονο πουλί θα έμοιαζε περισσότερο, θα διάλεγα την φραγκόκοτα», δήλωσε ο DiGiorgio.

Μαζί τα φτερά και τα χρώματα έδωσαν εντυπωσιακά στοιχεία για το πώς φέρονταν οι αγχιόρνιθες. Κύκλωναν ο ένας τον άλλον, αναμετρούνταν ίσως, σήκωναν τα φτερά για να δείξουν τα σχήματα, ίσως να υπήρχε σύντομη εμπλοκή. Ξέρουμε, ότι δεν πετούσαν. Τα φτερά δεν ήταν αρκετά αεροδυναμικά για πτήση. Έμοιαζαν όμως, να πηγαίνουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Είχαν δάκτυλα, οπότε μπορεί μάλλον να σκαρφαλώναν πολύ καλά. Ίσως πήγαιναν από το ένα σημείο στο άλλο ή μπορεί να ανεμοπορούσαν. Αν γινόταν αυτό, σίγουρα ήταν σε πολύ πρωιμη αεροδυναμική φάση. Είναι μια θεωρία, που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.
 

Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις (Αnchiornis Ηuxleyi) σε όλο του το μεγαλείο.

Αγχιόρνις και κοτόπουλο Αμβούργου
Ένα πιο οικείο χαρακτηριστικό όμως αυτού του ζώου έκανε τον ειδικό στα πουλιά dr. Prum να σκεφτεί κάτι μεγαλύτερο. Τα φτερά τού ζώου αυτού μοιάζουν καταπληκτικά με τα φτερά ενός είδους κοτόπουλου.
Το κοτόπουλο Αμβούργου (βλ. φωτογραφία) με τα ασημί σχέδια, είναι κοτόπουλο, που έχει όμορφα λευκά φτερά με μαύρη άκρη. Είναι εντυπωσιακό παράδειγμα παρόμοιου φτερώματος  σε ζωντανό πουλί. Η σωματική ομοιότητα γεννά μια μεγάλη πιθανότητα. Κάτι ενδιαφέρον γι΄αυτό το κοτόπουλο είναι, ότι τα σημάδια είναι μεγαλύτερα στα θηλυκά απ΄ότι στα αρσενικά.

Αν ίσχυε το ίδιο στον αγχιόρνιθα, σύγκριση με άλλα δείγματα ίσως αποκαλύψει ποια ήταν αρσενικά και ποια θηλυκά. Κάτι διαβόητα δύσκολο να βρεθεί στα απολιθώματα δεινοσαύρων. Μπορεί όμως, να γίνει και με άλλους δεινόσαυρους αν βρεθουν κι  αναλυθούν αρκετά δείγματα. Ποιος θα σκεφτόταν, ότι μια κότα θα έδινε τέτοια ιδέα;


Κότα κι ο τυραννόσαυρος!
Δυστυχώς για το σπουδαίο τυραννόσαυρο, δεν μάς λέει μόνο αυτό το κοτόπουλο. Οι επιστήμονες πρόσφατα ανέλυσαν δείγματα πρωτεϊνών από οστό ποδιού τυραννόσαυρου ηλικίας 68 εκατομμυρίων ετών. Και με πιο σύγχρονο ζώο βρήκαν, ότι είχε μεγαλύτερη συγγένεια; Με την κοινή κότα! Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που θα τρώτε φτερούγες. Μετά από αιώνες στην κορυφή τής ερπετοειδούς τροφικής αλυσίδας, ο τυραννόσαυρος δεν μπορεί να ξεπέσει άλλο. Από όρθιος και φολιδωτός έγινε φτερωτός και σαν πουλί. Αυτός ο ξάδελφος τού αγχιόρνιθα και χαμένος συγγενής τής κότας, έχασε εντελώς την φήμη του.

Η πραγματική εικόνα τού Τυραννόσαυρου, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα και τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, αποδεικνύεται, ότι δεν είχε καμμία σχέση με τις χολυγουντιανού τύπου αντιλήψεις μας (τεράστιο άγριο ερπετό - δολοφόνος), αλλά ήταν μάλλον πιο κοντά στο παραπάνω σχέδιο (ένα μεγάλο πτηνό).

Οι θαυμαστές του θα αναπολούν τις μέρες, που δεν είχαν εισβάλλει οι σύγχρονες τεχνικές στην Παλαιοντολογία. Για εμάς τους υπόλοιπους ανοιξε ένας ολόκληρος νέος κόσμος. Κόσμος, όπου ένα μικρό πλάσμα με το όνομα Αγχιόρνις, ζωντάνεψε το παρελθόν, όταν δεινόσαυροι, κροκόδειλοι και πουλιά είχαν έναν κοινό πρόγονο, όπου η εξελικτική δυναμική άφησε τους δεινόσαυρους με εξωτική συλλογή παράξενων φτερωμάτων και με παράδοδα οικείες συμπεριφορές πουλιών. Νέα ευρήματα και η σύγχρονη τεχνολογία
αλλάζουν άρδην τις αντιλήψεις τής επιστημονικής κοινότητας
για τούς δεινόσαυρους

Έγραψε στις 03.10.2011 ο/η: Φυλακτού Ευγενία
5838 προβολές

Επιστροφή

Επί εκατοντάδες χρόνια πιστεύαμε, ότι οι δεινόσαυροι βασίλευαν στη γη ως ερπετοειδή θηρία. Ότι επρόκειτο για τεράστιες σαύρες, που τρομοκρατούσαν τα πάντα. Ένα μικρό πτηνό όμως, διέλυσε τις βαθειά ριζωμένες αντιλήψεις μας για τον Τυραννόσαυρο και για όλα τα σαρκοβόρα αδέλφια του. Η σύγχρονη επιστήμη απέδειξε, ότι κάναμε μεγάλο λάθος...


Ο δεινόσαυρος-γαλοπούλα τής Κίνας
Ήταν το 1996, όταν ένα χτύπημα τής αξίνας ενός κινέζου αγρότη στη βορειοανατολική Κίνα άλλαξε τις γνώσεις μας για τούς δεινόσαυρους. Η αξίνα χτύπησε έναν αρχαίο βράχο, μέσα στον οποίο υπήρχε απολίθωμα ενός παράξενου πτηνού σα γαλοπούλα. Ήταν προφανώς δεινόσαυρος, αλλά τα σημάδια στο βράχο έδειχναν παράξενα νέα χαρακτηριστικά. Αυτός ο δεινόσαυρος ήταν καλυμμένος με κάτι, που έμοιαζε με φτερά.

Το εύρημα του δεινόσαυρου με φτερά σόκαρε τον κόσμο τής Παλαιοντολογίας. Η νέα ανακάλυψη με το όνομα Πτερόσαυρος, είχε ύψος μισό μέτρο με μικρό κεφάλι και δόντια σαρκοβόρου, μακρυά ουρά και πρωτόγονα νηματοειδή φτερά, τα οποία φαίνονταν, λόγω των σπάνιων συνθηκών που διατηρήθηκαν. Μία ηφαιστιακή έκρηξη είχε θάψει το ζώο σε μαλακή στάχτη. «Κλείδωσε» όλα τα μυστικά του πριν αποσυντεθεί.

Το εύρημα αυτό δεν ήταν το μόνο, αλλά έφερε σωρεία άλλων ευρημάτων στην περιοχή. Την επόμενη δεκαετία βρέθηκαν εκατοντάδες φτερωτοί δεινόσαυροι.


Δεινόσαυροι με φτερά και πούπουλα
Οι παλαιοντολόγοι άρχισαν να μαντεύουν τί σήμαιναν τα φτερά. Άλλαξαν αμέσως την άποψή μας για τους δεινόσαυρους. Για το πώς έμοιαζαν, πώς δούλευε το σώμα τους, πώς συμπεριφέρονταν. Το μόνο κοινό όλων των φτερωτών δεινόσαυρων ήταν, ότι όλοι ήταν σαρκοφάγοι. Οι πιο τρομακτικοί δολοφόνοι στον προϊστορικό κόσμο, ερπετοειδή, όπως μέχρι τότε πιστεύαμε, δεν περιμέναμε να είχαν φτερά. Οι συνέπειες ήταν  επιστημονικά τρομακτικές. Οι πιθανότητες; Αρκετά κωμικές.

Ένα είδος ιδιαίτερα, έβαλε  φωτιά στην φαντασία. Ο πιο τρομακτικός ερπετοειδής δεινόσαυρος απ΄ όλους: Ο Τυραννόσαυρος. Οι επιστήμονες έπρεπε ν΄αλλάξουν την όψη του κακού τυραννόσαυρου. Αν πρόγονοι και συγγενείς του είχαν όλοι φτερά, τότε σίγουρα θα είχαν διατηρηθεί. Είχε ο τυραννόσαυρος φτερά; Ήταν καλυμένος με απαλά πούπουλα; Με φωτεινό πολύχρωμο φτέρωμα; Φερόταν περισσότερο σα γιγάντια σαύρα ή σαν αρπακτικό πουλί; Είναι η σκοτεινή ιστορική εικόνα μας γι’ αυτόν μια μεγάλη πλάνη;


Συγκρίσεις δεινοσαύρων - σύγχρονων πτηνών
Φαίνεται, πως πολλοί δεινόσαυροι δεν είχαν λείες φολίδες, αλλά φτερά. Πρέπει να μάθουμε όμως, γιατί. Τα φτερά μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για πολλά πράγματα. Για κυνήγι, για επίδειξη, για μόνωση. Για να μάθουν πώς πραγματικά ήταν οι δεινόσαυροι, οι επιστήμονες πρέπει να μελετήσουν τούς φτερωτούς συγγενείς τους. Τα σύγχρονα πουλιά προσφέρουν ενδιαφέροντα παραδείγματα:

Η βουνοχιονόκοτα, που ζει στην Αρκτική, χρησιμοποιεί τα φτερά της για θέρμανση. Αλλάζει χρώμα κάθε εποχή, για να κρυφτεί από θηρευτές.

Ο θαλασσοσφυριχτής χρησιμοποιεί τα φτερά του, για να προσελκύσει προσοχή. Όταν η φωλιά του απειλείται, απομακρύνει τούς θηρευτές παριστάνοντας τον τραυματισμένο. Ανοίγει την ουρά του και χτυπά τα φτερά του. Ο θηρευτής κυνηγά το «τραυματισμένο» πουλί και η φωλιά μένει ασφαλής.

Το αρσενικό παγόνι ανοίγει τα εκπληκτικά ιριδίζοντα φτερά του, για να προσεκλύσει ταίρι.  

Όλες οι παραπάνω είναι χρήσεις συμπεριφοράς. Το χρώμα είναι, που τις κάνει αποτελεσματικές. Οι επιστήμονες αναρωτιόνταν αν το ίδιο ίσχυε και για τα φτερά των δεινοσαύρων. Αν αποκρυπτογραφούσαν τα χρωματικά μοτίβα τους ίσως καταλάβαιναν σε τί χρησίμευαν τα φτερά τους. Δυστυχώς όμως, κανείς δεν ήξερε πώς να πάρει χρωματικές πληροφορίες από απολιθωμένα φτερά.


Απολιθωμένη χρωστική καλαμαριού 2 εκατ. ετών
Η διερεύνηση τού χρώματος έμοιαζε επιστημονικό αδιέξοδο μέχρι το 2006, όταν μία τυχαία ανακάλυψη σε ένα πολύ διαφορετικό ζώο πρόσφερε ένα νέο τρόπο σκέψης. Ο ανθρωπος που το μελετούσε ήταν ο Jakob Vinther, τελειόφοιτος τού πανεπιστημίου Yale. Το ζώο; Το καλαμάρι.

Τα καλαμάρια είναι εκπληκτικά. Χρησιμοποιούν χρώματα με ποικίλους τρόπους: αλλάζουν χρώματα, επικοινωνούν μεταξύ τους με χρώματα, εκφράζουν συναισθήματα με χρώματα και βγάζουν επίσης μαύρο μελάνι, όταν απειλούνται.

Ο Vinther μελετούσε ένα απολιθωμένο καλαμάρι, όταν είδε κάτι παράξενο στο σάκο μελανιού του. Σκούρες στρογγυλές μάζες. Έμοιαζαν με τους κόκκους βαφής, που δίνουν στο μελάνι το χρώμα του. Δεν τους είχε ξαναδεί σε απολίθωμα. Πάντα υπέθετε, ότι δεν διατηρούνταν. Θέλοντας να δει αν ήταν όντως σταγόνες μελανιού, αναζήτησε φρέσκα δείγματα για σύγκριση. Αγόρασε από ιχθυοπωλείο φρέσκα καλαμάρια. Κάτω από το μικροσκόπιο διαπίστωσε  τέλεια ταύτιση ανάμεσα στην απολιθωμένη χρωστική ηλικίας 2 εκατ. ετών και τη χρωστική από τα φρέσκα δείγματα.

«Αιφνιδιαστήκαμε», δήλωσε, «όταν είδαμε τα απολιθωμένα δείγματα και βρήκαμε, ότι είναι ίδια με το μελάνι τού σύγχρονου καλαμαριού. Η σπουδαιότητα τού ευρήματος ήταν μεγάλη. Αν απολιθωμένα καλαμάρια είχαν χρώμα, ίσως είχαν κι άλλα απολιθώματα». Ο Vinther ήξερε, ότι τα φτερά έχουν χρωστική σε ανθεκτικά «δοχεία», που λέγονται μελανοσώματα. Αναρωτιόταν αν επιζούσαν στην απολίθωση. Μετά, σκέφτηκε τους δεινόσαυρους. Ίσως χρωμάτιζε ένα δεινόσαυρο με αυτήν την ανακάλυψη, πιο συγκεκριμένα, έναν απολιθωμένο φτερωτό δεινόσαυρο. Ξαφνικά, ο λάτρης των καλαμαριών έγινε κυνηγός δεινοσαύρων.


Το απολίθωμα τού φτερωτού δεινόσαυρου
Για να αλλάξει όμως την παλαιοντολογία, δεν γινόταν να δουλέψει μόνος του. Έτσι, συγκροτήθηκε μια ομάδα ειδικών επιστημόνων αποτελούμενη από τούς: Dr. Derek Briggs (ειδικό στη συντήρηση απολιθωμάτων), dr. Richard Prum (ειδικό στα πουλιά) και dr. Julia Clarke (παλαιοντολόγο). Αμέσως κατάλαβαν, ότι αν είχαν διατηρηθεί μελανοσώματα σε φτερά, υπήρχε πιθανότητα να αποκαλυπτόταν το φτέρωμα των δεινοσαύρων, κάτι, που βέβαια, είναι πάρα πολύ συναρπαστικό. Θα οδηγούσαν σε τρόπο χρωματισμού εξαφανισμένων δεινοσαύρων, αλλά και σε μια νέα κατανόηση τού πώς συμπεριφέρονταν, πώς ήταν.

Για να γίνουν όλα αυτά, έπρεπε να βρουν ένα πολύτιμο δείγμα φτερωτού δεινόσαυρου. Γι αυτό τον λόγο πήγαν στην Κίνα. Η επαρχία Λιαονονίγκ τής Κίνας είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα απολιθωμάτων φτερωτών δεινοσαύρων.  Επισκέφτηκαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το οποίο διαθέτει μια τεράστια σχετική  συλλογή. Πολλά απολιθώματα είναι ακόμα ενσωματωμένα στις αρχικές τους πέτρες. Ανάμεσα στις αρχαίες πέτρες και τα οστά, ξεχώρισαν ένα απολίθωμα δεινόσαυρου (βλ. παραπάνω εικόνα) με πολύ καλά διατηρημένα φτερά. Φαίνονταν μέχρι και οι τρίχες. Δεν είχε υποστεί καμμία τεχνική επεξεργασία, δεν ήταν έτοιμο για έκθεση στο μουσείο, αλλά ήταν τέλειο για δείγμα. Διακρίνονταν ωραίες λεπτομέρειες, ωραία μακρυά φτερά, που έβγαιναν από τα χέρια και τα πόδια. Επίσης, φαίνονταν στοιχεία χρωμάτων. Το ζώο ήταν καλυμμένο με φτερά. Ακόμα και τα πόδια και τα δάκτυλά του ήταν γεμάτα φτερά.

Απομόνωση απολιθωμένων μελανοσωμάτων
Τα δείγματα από το απολίθωμα οδήγησαν στην επόμενη πρόκληση: να βγάλουν τα χρώματα από την πέτρα, να αποκαλύψουν την ταυτότητα τού ζώου και να δουν εάν έχει το κλειδί τής αποκάλυψης τού μυστηρίου των φτερωτών δεινόσαυρων. Αν κατάφερναν να απομονώσουν τα απολιθωμένα μελανοσώματα (βλ. φωτογραφία), θα έκαναν την ψευδαίσθηση  και τη φαντασία, πολύχρωμο γεγονός. Για να εντοπίσει τα μελανοσώματα στα απολιθώματα ο Vinther  σάρωσε κάθε απολιθωμένο κομμάτι σε μεγέθυνση 10.000 φορών. Μια κουραστική διαδικασία. Σα να ψάχνεις να βρεις μπάλα σε γήπεδο ποδοσφαίρου μέσα από ένα μικροσκοπικό κώνο. Επιπρόσθετα, το απολίθωμα είναι μία δισδιάστατη εικόνα ενός τρισδιάστατου ζώου. Έπρεπε να διαχωριστούν χωριστά φτερά, προκειμένου να αναλυθούν.


Δεινόσαυροι μεγέθους κότας
Η παλαιοντολόγος διέγνωσε, πως το ζώο ήταν Αγχιόρνις (Anchiornis Huxleyi). Ένα σαρκοφάγο σε μέγεθος κότας (βλ. σύγκριση με μέγεθος ανθρώπου στην εικόνα δίπλα), με οδοντωτό ράμφος, παράξενα μακρυά φτερά, με χέρια και πόδια και παράξενο χνούδι ανάμεσα στα δάχτυλα και στα πόδια του. Τα παχειά φτερά σχηματίζουν ωραίο φτέρωμα, κάτι, που όπως δήλωσε ο παλαιοντολόγος dr. Mark A. Norell, «χαιρόταν να βλέπει». Ο dr. Norell πιστεύει, ότι τα φτερά ήταν κολοσσιαία αλλαγή σε αυτά τα ζώα. Από ψυχρόαιμα, έγιναν θερμόαιμα. Ήθελαν να ζεσταίνονται, γι’ αυτό ανέπτυξαν το φτέρωμα.


Ψυχρόαιμοι οι δεινόσαυροι ή θερμόαιμοι; Ερπετά ή πουλιά;
«Δεν λέω, ότι ήταν θερμόαιμα, όπως είναι τα σύγχρονα πουλιά», είπε ο dr. Norell. «Είχαν ξεκινήσει όμως, να γίνονται θερμόαιμα. Η αλλαγή αυτή δείχνει, ότι οι δεινόσαυροι έγιναν πιο κινητικοί με υψηλότερο μεταβολισμό. Φέρονταν περισσότερο σα νευρικά πουλιά, παρά σαν τεμπέλικα ερπετά.»
 

Η θεωρία τού dr. Norell αντιβαίνει στη συμβατική γνώση, ότι οι δεινόσαυροι ήταν ερπετά. Βασίζεται όμως, σε αδιάσειστα στοιχεία. Το 2004, μαζί με ένα συνάδελφό του, ανακάλυψαν ένα μικρό δεινόσαυρο σαν πουλί απολιθωμένο σε μία πολύ ζωντανή στάση. Είχε το κεφάλι σκυμμένο ανάμεσα στο σώμα και το χέρι του, στην ίδια ακριβώς θέση, που κοιμούνται τα σύγχρονα πουλιά (βλ. παραπάνω εικόνες). Το κάνουν αυτό, επειδή είναι θερμόαιμα. Έτσι, διατηρούν θερμότητα. Τα μικρά θερμόαιμα ζώα είναι ευάλωτα σε απώλειες θερμότητας. Γι΄ αυτό πιστεύει ο dr. Norell, ότι το εύρημά του ήταν έτσι διπλωμένο.

Ομοιότητες τυραννόσαυρου - στρουθοκάμηλου
Τι γίνεται όμως, με τους μεγάλους; Άραγε ο τυραννόσαυρος και οι μεγαλόσωμοι σύντροφοί του χρειάζονταν επίσης φτερά, για να παραμένουν ζεστοί; Οι επιστήμονες θα έλεγαν ναι και όχι. Πρέπει να ερευνηθεί. Πολλοί όμως υπέθεσαν, ότι είχαν φτερά για μόνωση, όταν ήταν μικροί. Καθώς μεγάλωναν και σωματικά, πρέπει να έχαναν τα φτερά τους, ίσως όχι εντελώς. Ίσως ένας ενήλικας τυραννόσαυρος να είχε φτερά ή χρωματιστά κομμάτια στο κεφάλι, στο πλάι τού σώματος ή στην πλάτη. Ίσως απλώς για επίδειξη. Όχι πλέον για έλεγχο τής θερμοκρασίας. Τακτική, που ακόμη χρησιμοποιείται από τα συγχρονα πουλιά. Ακόμη και στις στρουθοκαμήλους, όταν βγαίνουν τα μικρά, είναι εντελώς καλυμένα με φτερά. Καθώς τα ζώα μεγαλώνουν, χάνουν τα φτερά στο λαιμό, χάνουν πολλά φτερά στα ποδια, επίσης η πυκνότητα των φτερών στο σώμα περιορίζεται πολύ.


Δεινόσαυροι-κλώσσες
Για τον τυραννόσαυρο και τους σαρκοβόρους οι ομοιότητες με τις θερμόαιμες στρουθοκαμήλους δεν τελειώνουν εκεί. Και άλλα απολιθώματα αποκαλύπτουν κι άλλες συμπεριφορές, που μοιάζουν με πουλιού και είναι παραδόξως χαριτωμένες. Όταν κάποιος ερπετοειδής συγγενής τού τυραννόσαυρου βρέθηκε πάνω από αυγά το 1924, πήρε το όνομα Οβιράπτορας. Στα λατινικά αυτό σημαίνει «κλέφτης αυγών». Πίστευαν, ότι είχε κλέψει αυγά άλλου δεινόσαυρου, ότι έτρωγε τα αυγά, επειδή ήταν ερπετό με φολίδες και αυτές τις πονηριές τις έκαναν εκείνα τα αρπακτικά.

Ωστόσο, 70 χρόνια μετά, ένα άλλο εύρημα οβιράπτορα από τον dr. Norell οδήγησε σε πολύ διαφορετικό συμπέρασμα. Βρέθηκαν δεινόσαυροι επάνω στις φωλιές τους. Το να βρεις ένα ζώο να κλωσσά τα αυγά του είναι εκπληκτικό. Αν μας το έλεγαν λίγα χρόνια πριν, θα τους λέγαμε τρελούς. Όπως τα θερμόαιμα πουλιά, ο οβιράπτορας προστάτευε τα αυγά του. Δεν έτρωγε τα αυγά κάποιου άλλου.

Το ακόμη πιο εκπληκτικό είναι, ότι πολλοί από αυτούς ήταν αρσενικοί. Ότι τα αρσενικά έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην ανατροφή των παιδιών τους, όπως συμβαίνει στις στρουθοκαμήλους, ίσως συνέβαινε και στον τυραννόσαυρο μιας και ήταν στενός συγγενής τού οβιράπτορα. Αν κάναμε πρόβλεψη για την γονική φροντίδα τού τυραννόσαυρου, θα λέγαμε, ότι ο μπαμπάς καθόταν στην φωλιά. Είναι ο πιο άγριος θηρευτής, που έχει φανταστεί ποτέ ο άνθρωπος και αποδεικνύεται ότι ήταν καλός μπαμπάς.

Ο καημένος ο τυραννόσαυρος, μοιάζει με πουλί όλο και περισσότερο. Η άγρια φήμη του ως σαυροειδής ψυχρόαιμος δολοφόνος διαλύεται από εικόνες χνουδωτών μωρών, πολύχρωμων φτερών και καλής πατρότητας. Ακόμα και η στάση του άλλαξε, καθώς οι επισήμονες καταλήγουν σε οστική δομή που μοιάζει με πουλιού.


Η αποκρυπτογράφηση των μελανοσωμάτων
αποκαλύπτει εντυπωσιακά χρώματα
Δυστυχώς, όλα θα πάνε ακόμη χειρότερα για τον τυραννόσαυρο, καθώς έρχονται νέες πληροφορίες για τους φτερωτούς δεινόσαυρους. Νέες αποκαλύψεις για το χρώμα βγαίνουν από την ομάδα, η οποία αρχίζει να προοδεύει με το χρώμα τού φτερώματος τού αγχιόρνιθα. Ο Vinther τελικά, απομόνωσε δυo ξεχωριστά είδη μελανοσωμάτων. Τα μακρόστενα, που αντιστοίχισε με το μαύρο χρώμα και τα σφαιρικά με το κοκκινοκαφέ, αυτό, που οι παρατηρητές πουλιών ονομάζουν «κόκκινο». 160 εκατομμύρια χρόνια μετά την απολίθωση τού αγχιόρνιθα, η ομάδα βρήκε τα πρώτα κομμάτια τού παζλ τού χρώματος. Ο Vinther απέδειξε, ότι τα χρώματα των δεινοσαύρων μπορούν να ζωντανέψουν.

Εκτός από τα μακρόστενα και στρογγυλά μελανοσώματα, ο Vinther βρήκε κι άλλα είδη, που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει. Σε αυτό τον βοήθησε ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς στα μελανοσώματα, ο dr. Matthew Shawkey, ειδικός στο χρώμα και στα φτερά, τα οποία συχνά συνδυάζονται με πολύπλοκους τρόπους.  

Ο dr. Shawkey διαθέτει μία μεγάλη βάση δεδομένων μελανοσωμάτων και των χρωμάτων, που αντιστοιχούν. Επιβεβαίωσε το μαύρο και το κοκκινοκαφέ κι άρχισε να αποκρυπτογραφεί τα άλλα σχήματα, που βρήκε ο Vinther. Βρήκαν ένα μελανόσωμα, που συνδέεται με γκρίζο χρώμα. Καθως ο Shawkey έβρισκε χρώματα, ο Vinther τα τοποθετούσε εκεί που ανήκαν. Έτσι άρχισαν σιγά-σιγά να αποκαλύπτονται εκπληκτικά μοτίβα χρώματος. Κηλίδες στα μάγουλα, ρίγες στα φτερά, στα χέρια, στίγματα στα πόδια. Η μεγαλύτερη έκπληξη όλων; Έντονο χρώμα στο κεφάλι.

Βρέθηκαν στοιχεία για μαύρο, γκρίζο, καφέ, κοκκινοκαφέ, ωστόσο το πιο συναρπαστικό είναι ότι επρόκειτο για μοτίβα. Το κόκκινο χρώμα ήταν στο κεφάλι. Αυτό δείχνει, πως χρησιμοποιούσε αυτά τα φτερά για επίδειξη. Αν έκανε επίδειξη στους γείτονές του, εκείνοι θα μπορούσαν να δουν αυτό που έδειχνε. Χωρίς να έχουν δει πραγματικό δεινόσαυρο οι επιστήμονες έβγαλαν συμπεράσματα για το τι έβλεπε. Αν οι δεινόσαυροι πραγματικά ξεχώριζαν χρώματα, οι γείτονες τού αγχιόρνιθα θα ενυπωσιάζονταν πολύ από το ευδιάκριτο κόκκινο λοφίο του. Τα φτερά ίσως αναπτύχθηκαν για έλεγχο θερμοκρασίας. Σύντομα όμως. θα ακολούθησαν άλλες πιο ορατές χρήσεις. Επιδείξεις κυριαρχίας; Παιγνίδια ζευγαρώματος; Απόκρυψη; Πιθανώς όλα τα παραπάνω.


Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις αποκαλύπτεται:
Ήταν μια μεγάλη φτερωτή κότα!
Αν αποδώσουν οι εργασίες τής ομάδας, τα χρώματα και τα μοτίβα όλων των δεινοσαύρων θα αποκαλύψουν πώς ακριβώς το έκαναν. Μετά από το κυνήγι απολιθωμάτων, την απόκτηση δειγμάτων, την αναζήτηση μελανοσωμάτων και την κωδικοποίηση χρωμάτων, ο αγχιόρνις ετοιμάζεται επιτέλους να αποκαλυφθεί. Η ομάδα τού Yale κάλεσε το διάσημο ζωγράφο πουλιών Michael DiGiorgio, να την ζωντανέψει.

Τελικά, αποκαλύφθηκε, ότι επρόκειτο μια μεγάλη φτερωτή κότα με πολλά φτερά στα πόδια. Μια παράξενη στην όψη φτερωτή κότα. Πιθανόν να κυνηγούσε έντομα, μικρά θηράματα. Ίσως να ήταν πολύ γρήγορο πλάσμα βάσει τού μεγέθους των ποδιών. «Αν έπρεπε να επιλέξω με ποιο σύγχρονο πουλί θα έμοιαζε περισσότερο, θα διάλεγα την φραγκόκοτα», δήλωσε ο DiGiorgio.

Μαζί τα φτερά και τα χρώματα έδωσαν εντυπωσιακά στοιχεία για το πώς φέρονταν οι αγχιόρνιθες. Κύκλωναν ο ένας τον άλλον, αναμετρούνταν ίσως, σήκωναν τα φτερά για να δείξουν τα σχήματα, ίσως να υπήρχε σύντομη εμπλοκή. Ξέρουμε, ότι δεν πετούσαν. Τα φτερά δεν ήταν αρκετά αεροδυναμικά για πτήση. Έμοιαζαν όμως, να πηγαίνουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Είχαν δάκτυλα, οπότε μπορεί μάλλον να σκαρφαλώναν πολύ καλά. Ίσως πήγαιναν από το ένα σημείο στο άλλο ή μπορεί να ανεμοπορούσαν. Αν γινόταν αυτό, σίγουρα ήταν σε πολύ πρωιμη αεροδυναμική φάση. Είναι μια θεωρία, που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.
 

Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις (Αnchiornis Ηuxleyi) σε όλο του το μεγαλείο.

Αγχιόρνις και κοτόπουλο Αμβούργου
Ένα πιο οικείο χαρακτηριστικό όμως αυτού του ζώου έκανε τον ειδικό στα πουλιά dr. Prum να σκεφτεί κάτι μεγαλύτερο. Τα φτερά τού ζώου αυτού μοιάζουν καταπληκτικά με τα φτερά ενός είδους κοτόπουλου.
Το κοτόπουλο Αμβούργου (βλ. φωτογραφία) με τα ασημί σχέδια, είναι κοτόπουλο, που έχει όμορφα λευκά φτερά με μαύρη άκρη. Είναι εντυπωσιακό παράδειγμα παρόμοιου φτερώματος  σε ζωντανό πουλί. Η σωματική ομοιότητα γεννά μια μεγάλη πιθανότητα. Κάτι ενδιαφέρον γι΄αυτό το κοτόπουλο είναι, ότι τα σημάδια είναι μεγαλύτερα στα θηλυκά απ΄ότι στα αρσενικά.

Αν ίσχυε το ίδιο στον αγχιόρνιθα, σύγκριση με άλλα δείγματα ίσως αποκαλύψει ποια ήταν αρσενικά και ποια θηλυκά. Κάτι διαβόητα δύσκολο να βρεθεί στα απολιθώματα δεινοσαύρων. Μπορεί όμως, να γίνει και με άλλους δεινόσαυρους αν βρεθουν κι  αναλυθούν αρκετά δείγματα. Ποιος θα σκεφτόταν, ότι μια κότα θα έδινε τέτοια ιδέα;


Κότα κι ο τυραννόσαυρος!
Δυστυχώς για το σπουδαίο τυραννόσαυρο, δεν μάς λέει μόνο αυτό το κοτόπουλο. Οι επιστήμονες πρόσφατα ανέλυσαν δείγματα πρωτεϊνών από οστό ποδιού τυραννόσαυρου ηλικίας 68 εκατομμυρίων ετών. Και με πιο σύγχρονο ζώο βρήκαν, ότι είχε μεγαλύτερη συγγένεια; Με την κοινή κότα! Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που θα τρώτε φτερούγες. Μετά από αιώνες στην κορυφή τής ερπετοειδούς τροφικής αλυσίδας, ο τυραννόσαυρος δεν μπορεί να ξεπέσει άλλο. Από όρθιος και φολιδωτός έγινε φτερωτός και σαν πουλί. Αυτός ο ξάδελφος τού αγχιόρνιθα και χαμένος συγγενής τής κότας, έχασε εντελώς την φήμη του.

Η πραγματική εικόνα τού Τυραννόσαυρου, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα και τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, αποδεικνύεται, ότι δεν είχε καμμία σχέση με τις χολυγουντιανού τύπου αντιλήψεις μας (τεράστιο άγριο ερπετό - δολοφόνος), αλλά ήταν μάλλον πιο κοντά στο παραπάνω σχέδιο (ένα μεγάλο πτηνό).

Οι θαυμαστές του θα αναπολούν τις μέρες, που δεν είχαν εισβάλλει οι σύγχρονες τεχνικές στην Παλαιοντολογία. Για εμάς τους υπόλοιπους ανοιξε ένας ολόκληρος νέος κόσμος. Κόσμος, όπου ένα μικρό πλάσμα με το όνομα Αγχιόρνις, ζωντάνεψε το παρελθόν, όταν δεινόσαυροι, κροκόδειλοι και πουλιά είχαν έναν κοινό πρόγονο, όπου η εξελικτική δυναμική άφησε τους δεινόσαυρους με εξωτική συλλογή παράξενων φτερωμάτων και με παράδοδα οικείες συμπεριφορές πουλιών.ΤΑ ΦΤΕΡΑ
ΤΩΝ ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΩΝ

Νέα ευρήματα και η σύγχρονη τεχνολογία
αλλάζουν άρδην τις αντιλήψεις τής επιστημονικής κοινότητας
για τούς δεινόσαυρους


Επί εκατοντάδες χρόνια πιστεύαμε, ότι οι δεινόσαυροι βασίλευαν στη γη ως ερπετοειδή θηρία. Ότι επρόκειτο για τεράστιες σαύρες, που τρομοκρατούσαν τα πάντα. Ένα μικρό πτηνό όμως, διέλυσε τις βαθειά ριζωμένες αντιλήψεις μας για τον Τυραννόσαυρο και για όλα τα σαρκοβόρα αδέλφια του. Η σύγχρονη επιστήμη απέδειξε, ότι κάναμε μεγάλο λάθος...


Ο δεινόσαυρος-γαλοπούλα τής Κίνας
Ήταν το 1996, όταν ένα χτύπημα τής αξίνας ενός κινέζου αγρότη στη βορειοανατολική Κίνα άλλαξε τις γνώσεις μας για τούς δεινόσαυρους. Η αξίνα χτύπησε έναν αρχαίο βράχο, μέσα στον οποίο υπήρχε απολίθωμα ενός παράξενου πτηνού σα γαλοπούλα. Ήταν προφανώς δεινόσαυρος, αλλά τα σημάδια στο βράχο έδειχναν παράξενα νέα χαρακτηριστικά. Αυτός ο δεινόσαυρος ήταν καλυμμένος με κάτι, που έμοιαζε με φτερά.

Το εύρημα του δεινόσαυρου με φτερά σόκαρε τον κόσμο τής Παλαιοντολογίας. Η νέα ανακάλυψη με το όνομα Πτερόσαυρος, είχε ύψος μισό μέτρο με μικρό κεφάλι και δόντια σαρκοβόρου, μακρυά ουρά και πρωτόγονα νηματοειδή φτερά, τα οποία φαίνονταν, λόγω των σπάνιων συνθηκών που διατηρήθηκαν. Μία ηφαιστιακή έκρηξη είχε θάψει το ζώο σε μαλακή στάχτη. «Κλείδωσε» όλα τα μυστικά του πριν αποσυντεθεί.

Το εύρημα αυτό δεν ήταν το μόνο, αλλά έφερε σωρεία άλλων ευρημάτων στην περιοχή. Την επόμενη δεκαετία βρέθηκαν εκατοντάδες φτερωτοί δεινόσαυροι.


Δεινόσαυροι με φτερά και πούπουλα
Οι παλαιοντολόγοι άρχισαν να μαντεύουν τί σήμαιναν τα φτερά. Άλλαξαν αμέσως την άποψή μας για τους δεινόσαυρους. Για το πώς έμοιαζαν, πώς δούλευε το σώμα τους, πώς συμπεριφέρονταν. Το μόνο κοινό όλων των φτερωτών δεινόσαυρων ήταν, ότι όλοι ήταν σαρκοφάγοι. Οι πιο τρομακτικοί δολοφόνοι στον προϊστορικό κόσμο, ερπετοειδή, όπως μέχρι τότε πιστεύαμε, δεν περιμέναμε να είχαν φτερά. Οι συνέπειες ήταν  επιστημονικά τρομακτικές. Οι πιθανότητες; Αρκετά κωμικές.

Ένα είδος ιδιαίτερα, έβαλε  φωτιά στην φαντασία. Ο πιο τρομακτικός ερπετοειδής δεινόσαυρος απ΄ όλους: Ο Τυραννόσαυρος. Οι επιστήμονες έπρεπε ν΄αλλάξουν την όψη του κακού τυραννόσαυρου. Αν πρόγονοι και συγγενείς του είχαν όλοι φτερά, τότε σίγουρα θα είχαν διατηρηθεί. Είχε ο τυραννόσαυρος φτερά; Ήταν καλυμένος με απαλά πούπουλα; Με φωτεινό πολύχρωμο φτέρωμα; Φερόταν περισσότερο σα γιγάντια σαύρα ή σαν αρπακτικό πουλί; Είναι η σκοτεινή ιστορική εικόνα μας γι’ αυτόν μια μεγάλη πλάνη;


Συγκρίσεις δεινοσαύρων - σύγχρονων πτηνών
Φαίνεται, πως πολλοί δεινόσαυροι δεν είχαν λείες φολίδες, αλλά φτερά. Πρέπει να μάθουμε όμως, γιατί. Τα φτερά μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για πολλά πράγματα. Για κυνήγι, για επίδειξη, για μόνωση. Για να μάθουν πώς πραγματικά ήταν οι δεινόσαυροι, οι επιστήμονες πρέπει να μελετήσουν τούς φτερωτούς συγγενείς τους. Τα σύγχρονα πουλιά προσφέρουν ενδιαφέροντα παραδείγματα:

Η βουνοχιονόκοτα, που ζει στην Αρκτική, χρησιμοποιεί τα φτερά της για θέρμανση. Αλλάζει χρώμα κάθε εποχή, για να κρυφτεί από θηρευτές.

Ο θαλασσοσφυριχτής χρησιμοποιεί τα φτερά του, για να προσελκύσει προσοχή. Όταν η φωλιά του απειλείται, απομακρύνει τούς θηρευτές παριστάνοντας τον τραυματισμένο. Ανοίγει την ουρά του και χτυπά τα φτερά του. Ο θηρευτής κυνηγά το «τραυματισμένο» πουλί και η φωλιά μένει ασφαλής.

Το αρσενικό παγόνι ανοίγει τα εκπληκτικά ιριδίζοντα φτερά του, για να προσεκλύσει ταίρι.  

Όλες οι παραπάνω είναι χρήσεις συμπεριφοράς. Το χρώμα είναι, που τις κάνει αποτελεσματικές. Οι επιστήμονες αναρωτιόνταν αν το ίδιο ίσχυε και για τα φτερά των δεινοσαύρων. Αν αποκρυπτογραφούσαν τα χρωματικά μοτίβα τους ίσως καταλάβαιναν σε τί χρησίμευαν τα φτερά τους. Δυστυχώς όμως, κανείς δεν ήξερε πώς να πάρει χρωματικές πληροφορίες από απολιθωμένα φτερά.


Απολιθωμένη χρωστική καλαμαριού 2 εκατ. ετών
Η διερεύνηση τού χρώματος έμοιαζε επιστημονικό αδιέξοδο μέχρι το 2006, όταν μία τυχαία ανακάλυψη σε ένα πολύ διαφορετικό ζώο πρόσφερε ένα νέο τρόπο σκέψης. Ο ανθρωπος που το μελετούσε ήταν ο Jakob Vinther, τελειόφοιτος τού πανεπιστημίου Yale. Το ζώο; Το καλαμάρι.

Τα καλαμάρια είναι εκπληκτικά. Χρησιμοποιούν χρώματα με ποικίλους τρόπους: αλλάζουν χρώματα, επικοινωνούν μεταξύ τους με χρώματα, εκφράζουν συναισθήματα με χρώματα και βγάζουν επίσης μαύρο μελάνι, όταν απειλούνται.

Ο Vinther μελετούσε ένα απολιθωμένο καλαμάρι, όταν είδε κάτι παράξενο στο σάκο μελανιού του. Σκούρες στρογγυλές μάζες. Έμοιαζαν με τους κόκκους βαφής, που δίνουν στο μελάνι το χρώμα του. Δεν τους είχε ξαναδεί σε απολίθωμα. Πάντα υπέθετε, ότι δεν διατηρούνταν. Θέλοντας να δει αν ήταν όντως σταγόνες μελανιού, αναζήτησε φρέσκα δείγματα για σύγκριση. Αγόρασε από ιχθυοπωλείο φρέσκα καλαμάρια. Κάτω από το μικροσκόπιο διαπίστωσε  τέλεια ταύτιση ανάμεσα στην απολιθωμένη χρωστική ηλικίας 2 εκατ. ετών και τη χρωστική από τα φρέσκα δείγματα.

«Αιφνιδιαστήκαμε», δήλωσε, «όταν είδαμε τα απολιθωμένα δείγματα και βρήκαμε, ότι είναι ίδια με το μελάνι τού σύγχρονου καλαμαριού. Η σπουδαιότητα τού ευρήματος ήταν μεγάλη. Αν απολιθωμένα καλαμάρια είχαν χρώμα, ίσως είχαν κι άλλα απολιθώματα». Ο Vinther ήξερε, ότι τα φτερά έχουν χρωστική σε ανθεκτικά «δοχεία», που λέγονται μελανοσώματα. Αναρωτιόταν αν επιζούσαν στην απολίθωση. Μετά, σκέφτηκε τους δεινόσαυρους. Ίσως χρωμάτιζε ένα δεινόσαυρο με αυτήν την ανακάλυψη, πιο συγκεκριμένα, έναν απολιθωμένο φτερωτό δεινόσαυρο. Ξαφνικά, ο λάτρης των καλαμαριών έγινε κυνηγός δεινοσαύρων.


Το απολίθωμα τού φτερωτού δεινόσαυρου
Για να αλλάξει όμως την παλαιοντολογία, δεν γινόταν να δουλέψει μόνος του. Έτσι, συγκροτήθηκε μια ομάδα ειδικών επιστημόνων αποτελούμενη από τούς: Dr. Derek Briggs (ειδικό στη συντήρηση απολιθωμάτων), dr. Richard Prum (ειδικό στα πουλιά) και dr. Julia Clarke (παλαιοντολόγο). Αμέσως κατάλαβαν, ότι αν είχαν διατηρηθεί μελανοσώματα σε φτερά, υπήρχε πιθανότητα να αποκαλυπτόταν το φτέρωμα των δεινοσαύρων, κάτι, που βέβαια, είναι πάρα πολύ συναρπαστικό. Θα οδηγούσαν σε τρόπο χρωματισμού εξαφανισμένων δεινοσαύρων, αλλά και σε μια νέα κατανόηση τού πώς συμπεριφέρονταν, πώς ήταν.

Για να γίνουν όλα αυτά, έπρεπε να βρουν ένα πολύτιμο δείγμα φτερωτού δεινόσαυρου. Γι αυτό τον λόγο πήγαν στην Κίνα. Η επαρχία Λιαονονίγκ τής Κίνας είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα απολιθωμάτων φτερωτών δεινοσαύρων.  Επισκέφτηκαν το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το οποίο διαθέτει μια τεράστια σχετική  συλλογή. Πολλά απολιθώματα είναι ακόμα ενσωματωμένα στις αρχικές τους πέτρες. Ανάμεσα στις αρχαίες πέτρες και τα οστά, ξεχώρισαν ένα απολίθωμα δεινόσαυρου (βλ. παραπάνω εικόνα) με πολύ καλά διατηρημένα φτερά. Φαίνονταν μέχρι και οι τρίχες. Δεν είχε υποστεί καμμία τεχνική επεξεργασία, δεν ήταν έτοιμο για έκθεση στο μουσείο, αλλά ήταν τέλειο για δείγμα. Διακρίνονταν ωραίες λεπτομέρειες, ωραία μακρυά φτερά, που έβγαιναν από τα χέρια και τα πόδια. Επίσης, φαίνονταν στοιχεία χρωμάτων. Το ζώο ήταν καλυμμένο με φτερά. Ακόμα και τα πόδια και τα δάκτυλά του ήταν γεμάτα φτερά.

Απομόνωση απολιθωμένων μελανοσωμάτων
Τα δείγματα από το απολίθωμα οδήγησαν στην επόμενη πρόκληση: να βγάλουν τα χρώματα από την πέτρα, να αποκαλύψουν την ταυτότητα τού ζώου και να δουν εάν έχει το κλειδί τής αποκάλυψης τού μυστηρίου των φτερωτών δεινόσαυρων. Αν κατάφερναν να απομονώσουν τα απολιθωμένα μελανοσώματα (βλ. φωτογραφία), θα έκαναν την ψευδαίσθηση  και τη φαντασία, πολύχρωμο γεγονός. Για να εντοπίσει τα μελανοσώματα στα απολιθώματα ο Vinther  σάρωσε κάθε απολιθωμένο κομμάτι σε μεγέθυνση 10.000 φορών. Μια κουραστική διαδικασία. Σα να ψάχνεις να βρεις μπάλα σε γήπεδο ποδοσφαίρου μέσα από ένα μικροσκοπικό κώνο. Επιπρόσθετα, το απολίθωμα είναι μία δισδιάστατη εικόνα ενός τρισδιάστατου ζώου. Έπρεπε να διαχωριστούν χωριστά φτερά, προκειμένου να αναλυθούν.


Δεινόσαυροι μεγέθους κότας
Η παλαιοντολόγος διέγνωσε, πως το ζώο ήταν Αγχιόρνις (Anchiornis Huxleyi). Ένα σαρκοφάγο σε μέγεθος κότας (βλ. σύγκριση με μέγεθος ανθρώπου στην εικόνα δίπλα), με οδοντωτό ράμφος, παράξενα μακρυά φτερά, με χέρια και πόδια και παράξενο χνούδι ανάμεσα στα δάχτυλα και στα πόδια του. Τα παχειά φτερά σχηματίζουν ωραίο φτέρωμα, κάτι, που όπως δήλωσε ο παλαιοντολόγος dr. Mark A. Norell, «χαιρόταν να βλέπει». Ο dr. Norell πιστεύει, ότι τα φτερά ήταν κολοσσιαία αλλαγή σε αυτά τα ζώα. Από ψυχρόαιμα, έγιναν θερμόαιμα. Ήθελαν να ζεσταίνονται, γι’ αυτό ανέπτυξαν το φτέρωμα.


Ψυχρόαιμοι οι δεινόσαυροι ή θερμόαιμοι; Ερπετά ή πουλιά;
«Δεν λέω, ότι ήταν θερμόαιμα, όπως είναι τα σύγχρονα πουλιά», είπε ο dr. Norell. «Είχαν ξεκινήσει όμως, να γίνονται θερμόαιμα. Η αλλαγή αυτή δείχνει, ότι οι δεινόσαυροι έγιναν πιο κινητικοί με υψηλότερο μεταβολισμό. Φέρονταν περισσότερο σα νευρικά πουλιά, παρά σαν τεμπέλικα ερπετά.»
 

Η θεωρία τού dr. Norell αντιβαίνει στη συμβατική γνώση, ότι οι δεινόσαυροι ήταν ερπετά. Βασίζεται όμως, σε αδιάσειστα στοιχεία. Το 2004, μαζί με ένα συνάδελφό του, ανακάλυψαν ένα μικρό δεινόσαυρο σαν πουλί απολιθωμένο σε μία πολύ ζωντανή στάση. Είχε το κεφάλι σκυμμένο ανάμεσα στο σώμα και το χέρι του, στην ίδια ακριβώς θέση, που κοιμούνται τα σύγχρονα πουλιά (βλ. παραπάνω εικόνες). Το κάνουν αυτό, επειδή είναι θερμόαιμα. Έτσι, διατηρούν θερμότητα. Τα μικρά θερμόαιμα ζώα είναι ευάλωτα σε απώλειες θερμότητας. Γι΄ αυτό πιστεύει ο dr. Norell, ότι το εύρημά του ήταν έτσι διπλωμένο.

Ομοιότητες τυραννόσαυρου - στρουθοκάμηλου
Τι γίνεται όμως, με τους μεγάλους; Άραγε ο τυραννόσαυρος και οι μεγαλόσωμοι σύντροφοί του χρειάζονταν επίσης φτερά, για να παραμένουν ζεστοί; Οι επιστήμονες θα έλεγαν ναι και όχι. Πρέπει να ερευνηθεί. Πολλοί όμως υπέθεσαν, ότι είχαν φτερά για μόνωση, όταν ήταν μικροί. Καθώς μεγάλωναν και σωματικά, πρέπει να έχαναν τα φτερά τους, ίσως όχι εντελώς. Ίσως ένας ενήλικας τυραννόσαυρος να είχε φτερά ή χρωματιστά κομμάτια στο κεφάλι, στο πλάι τού σώματος ή στην πλάτη. Ίσως απλώς για επίδειξη. Όχι πλέον για έλεγχο τής θερμοκρασίας. Τακτική, που ακόμη χρησιμοποιείται από τα συγχρονα πουλιά. Ακόμη και στις στρουθοκαμήλους, όταν βγαίνουν τα μικρά, είναι εντελώς καλυμένα με φτερά. Καθώς τα ζώα μεγαλώνουν, χάνουν τα φτερά στο λαιμό, χάνουν πολλά φτερά στα ποδια, επίσης η πυκνότητα των φτερών στο σώμα περιορίζεται πολύ.


Δεινόσαυροι-κλώσσες
Για τον τυραννόσαυρο και τους σαρκοβόρους οι ομοιότητες με τις θερμόαιμες στρουθοκαμήλους δεν τελειώνουν εκεί. Και άλλα απολιθώματα αποκαλύπτουν κι άλλες συμπεριφορές, που μοιάζουν με πουλιού και είναι παραδόξως χαριτωμένες. Όταν κάποιος ερπετοειδής συγγενής τού τυραννόσαυρου βρέθηκε πάνω από αυγά το 1924, πήρε το όνομα Οβιράπτορας. Στα λατινικά αυτό σημαίνει «κλέφτης αυγών». Πίστευαν, ότι είχε κλέψει αυγά άλλου δεινόσαυρου, ότι έτρωγε τα αυγά, επειδή ήταν ερπετό με φολίδες και αυτές τις πονηριές τις έκαναν εκείνα τα αρπακτικά.

Ωστόσο, 70 χρόνια μετά, ένα άλλο εύρημα οβιράπτορα από τον dr. Norell οδήγησε σε πολύ διαφορετικό συμπέρασμα. Βρέθηκαν δεινόσαυροι επάνω στις φωλιές τους. Το να βρεις ένα ζώο να κλωσσά τα αυγά του είναι εκπληκτικό. Αν μας το έλεγαν λίγα χρόνια πριν, θα τους λέγαμε τρελούς. Όπως τα θερμόαιμα πουλιά, ο οβιράπτορας προστάτευε τα αυγά του. Δεν έτρωγε τα αυγά κάποιου άλλου.

Το ακόμη πιο εκπληκτικό είναι, ότι πολλοί από αυτούς ήταν αρσενικοί. Ότι τα αρσενικά έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην ανατροφή των παιδιών τους, όπως συμβαίνει στις στρουθοκαμήλους, ίσως συνέβαινε και στον τυραννόσαυρο μιας και ήταν στενός συγγενής τού οβιράπτορα. Αν κάναμε πρόβλεψη για την γονική φροντίδα τού τυραννόσαυρου, θα λέγαμε, ότι ο μπαμπάς καθόταν στην φωλιά. Είναι ο πιο άγριος θηρευτής, που έχει φανταστεί ποτέ ο άνθρωπος και αποδεικνύεται ότι ήταν καλός μπαμπάς.

Ο καημένος ο τυραννόσαυρος, μοιάζει με πουλί όλο και περισσότερο. Η άγρια φήμη του ως σαυροειδής ψυχρόαιμος δολοφόνος διαλύεται από εικόνες χνουδωτών μωρών, πολύχρωμων φτερών και καλής πατρότητας. Ακόμα και η στάση του άλλαξε, καθώς οι επισήμονες καταλήγουν σε οστική δομή που μοιάζει με πουλιού.


Η αποκρυπτογράφηση των μελανοσωμάτων
αποκαλύπτει εντυπωσιακά χρώματα
Δυστυχώς, όλα θα πάνε ακόμη χειρότερα για τον τυραννόσαυρο, καθώς έρχονται νέες πληροφορίες για τους φτερωτούς δεινόσαυρους. Νέες αποκαλύψεις για το χρώμα βγαίνουν από την ομάδα, η οποία αρχίζει να προοδεύει με το χρώμα τού φτερώματος τού αγχιόρνιθα. Ο Vinther τελικά, απομόνωσε δυo ξεχωριστά είδη μελανοσωμάτων. Τα μακρόστενα, που αντιστοίχισε με το μαύρο χρώμα και τα σφαιρικά με το κοκκινοκαφέ, αυτό, που οι παρατηρητές πουλιών ονομάζουν «κόκκινο». 160 εκατομμύρια χρόνια μετά την απολίθωση τού αγχιόρνιθα, η ομάδα βρήκε τα πρώτα κομμάτια τού παζλ τού χρώματος. Ο Vinther απέδειξε, ότι τα χρώματα των δεινοσαύρων μπορούν να ζωντανέψουν.

Εκτός από τα μακρόστενα και στρογγυλά μελανοσώματα, ο Vinther βρήκε κι άλλα είδη, που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει. Σε αυτό τον βοήθησε ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς στα μελανοσώματα, ο dr. Matthew Shawkey, ειδικός στο χρώμα και στα φτερά, τα οποία συχνά συνδυάζονται με πολύπλοκους τρόπους.  

Ο dr. Shawkey διαθέτει μία μεγάλη βάση δεδομένων μελανοσωμάτων και των χρωμάτων, που αντιστοιχούν. Επιβεβαίωσε το μαύρο και το κοκκινοκαφέ κι άρχισε να αποκρυπτογραφεί τα άλλα σχήματα, που βρήκε ο Vinther. Βρήκαν ένα μελανόσωμα, που συνδέεται με γκρίζο χρώμα. Καθως ο Shawkey έβρισκε χρώματα, ο Vinther τα τοποθετούσε εκεί που ανήκαν. Έτσι άρχισαν σιγά-σιγά να αποκαλύπτονται εκπληκτικά μοτίβα χρώματος. Κηλίδες στα μάγουλα, ρίγες στα φτερά, στα χέρια, στίγματα στα πόδια. Η μεγαλύτερη έκπληξη όλων; Έντονο χρώμα στο κεφάλι.

Βρέθηκαν στοιχεία για μαύρο, γκρίζο, καφέ, κοκκινοκαφέ, ωστόσο το πιο συναρπαστικό είναι ότι επρόκειτο για μοτίβα. Το κόκκινο χρώμα ήταν στο κεφάλι. Αυτό δείχνει, πως χρησιμοποιούσε αυτά τα φτερά για επίδειξη. Αν έκανε επίδειξη στους γείτονές του, εκείνοι θα μπορούσαν να δουν αυτό που έδειχνε. Χωρίς να έχουν δει πραγματικό δεινόσαυρο οι επιστήμονες έβγαλαν συμπεράσματα για το τι έβλεπε. Αν οι δεινόσαυροι πραγματικά ξεχώριζαν χρώματα, οι γείτονες τού αγχιόρνιθα θα ενυπωσιάζονταν πολύ από το ευδιάκριτο κόκκινο λοφίο του. Τα φτερά ίσως αναπτύχθηκαν για έλεγχο θερμοκρασίας. Σύντομα όμως. θα ακολούθησαν άλλες πιο ορατές χρήσεις. Επιδείξεις κυριαρχίας; Παιγνίδια ζευγαρώματος; Απόκρυψη; Πιθανώς όλα τα παραπάνω.


Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις αποκαλύπτεται:
Ήταν μια μεγάλη φτερωτή κότα!
Αν αποδώσουν οι εργασίες τής ομάδας, τα χρώματα και τα μοτίβα όλων των δεινοσαύρων θα αποκαλύψουν πώς ακριβώς το έκαναν. Μετά από το κυνήγι απολιθωμάτων, την απόκτηση δειγμάτων, την αναζήτηση μελανοσωμάτων και την κωδικοποίηση χρωμάτων, ο αγχιόρνις ετοιμάζεται επιτέλους να αποκαλυφθεί. Η ομάδα τού Yale κάλεσε το διάσημο ζωγράφο πουλιών Michael DiGiorgio, να την ζωντανέψει.

Τελικά, αποκαλύφθηκε, ότι επρόκειτο μια μεγάλη φτερωτή κότα με πολλά φτερά στα πόδια. Μια παράξενη στην όψη φτερωτή κότα. Πιθανόν να κυνηγούσε έντομα, μικρά θηράματα. Ίσως να ήταν πολύ γρήγορο πλάσμα βάσει τού μεγέθους των ποδιών. «Αν έπρεπε να επιλέξω με ποιο σύγχρονο πουλί θα έμοιαζε περισσότερο, θα διάλεγα την φραγκόκοτα», δήλωσε ο DiGiorgio.

Μαζί τα φτερά και τα χρώματα έδωσαν εντυπωσιακά στοιχεία για το πώς φέρονταν οι αγχιόρνιθες. Κύκλωναν ο ένας τον άλλον, αναμετρούνταν ίσως, σήκωναν τα φτερά για να δείξουν τα σχήματα, ίσως να υπήρχε σύντομη εμπλοκή. Ξέρουμε, ότι δεν πετούσαν. Τα φτερά δεν ήταν αρκετά αεροδυναμικά για πτήση. Έμοιαζαν όμως, να πηγαίνουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Είχαν δάκτυλα, οπότε μπορεί μάλλον να σκαρφαλώναν πολύ καλά. Ίσως πήγαιναν από το ένα σημείο στο άλλο ή μπορεί να ανεμοπορούσαν. Αν γινόταν αυτό, σίγουρα ήταν σε πολύ πρωιμη αεροδυναμική φάση. Είναι μια θεωρία, που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.
 

Ο δεινόσαυρος Αγχιόρνις (Αnchiornis Ηuxleyi) σε όλο του το μεγαλείο.

Αγχιόρνις και κοτόπουλο Αμβούργου
Ένα πιο οικείο χαρακτηριστικό όμως αυτού του ζώου έκανε τον ειδικό στα πουλιά dr. Prum να σκεφτεί κάτι μεγαλύτερο. Τα φτερά τού ζώου αυτού μοιάζουν καταπληκτικά με τα φτερά ενός είδους κοτόπουλου.
Το κοτόπουλο Αμβούργου (βλ. φωτογραφία) με τα ασημί σχέδια, είναι κοτόπουλο, που έχει όμορφα λευκά φτερά με μαύρη άκρη. Είναι εντυπωσιακό παράδειγμα παρόμοιου φτερώματος  σε ζωντανό πουλί. Η σωματική ομοιότητα γεννά μια μεγάλη πιθανότητα. Κάτι ενδιαφέρον γι΄αυτό το κοτόπουλο είναι, ότι τα σημάδια είναι μεγαλύτερα στα θηλυκά απ΄ότι στα αρσενικά.

Αν ίσχυε το ίδιο στον αγχιόρνιθα, σύγκριση με άλλα δείγματα ίσως αποκαλύψει ποια ήταν αρσενικά και ποια θηλυκά. Κάτι διαβόητα δύσκολο να βρεθεί στα απολιθώματα δεινοσαύρων. Μπορεί όμως, να γίνει και με άλλους δεινόσαυρους αν βρεθουν κι  αναλυθούν αρκετά δείγματα. Ποιος θα σκεφτόταν, ότι μια κότα θα έδινε τέτοια ιδέα;


Κότα κι ο τυραννόσαυρος!
Δυστυχώς για το σπουδαίο τυραννόσαυρο, δεν μάς λέει μόνο αυτό το κοτόπουλο. Οι επιστήμονες πρόσφατα ανέλυσαν δείγματα πρωτεϊνών από οστό ποδιού τυραννόσαυρου ηλικίας 68 εκατομμυρίων ετών. Και με πιο σύγχρονο ζώο βρήκαν, ότι είχε μεγαλύτερη συγγένεια; Με την κοινή κότα! Σκεφτείτε το την επόμενη φορά που θα τρώτε φτερούγες. Μετά από αιώνες στην κορυφή τής ερπετοειδούς τροφικής αλυσίδας, ο τυραννόσαυρος δεν μπορεί να ξεπέσει άλλο. Από όρθιος και φολιδωτός έγινε φτερωτός και σαν πουλί. Αυτός ο ξάδελφος τού αγχιόρνιθα και χαμένος συγγενής τής κότας, έχασε εντελώς την φήμη του.

Η πραγματική εικόνα τού Τυραννόσαυρου, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα και τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, αποδεικνύεται, ότι δεν είχε καμμία σχέση με τις χολυγουντιανού τύπου αντιλήψεις μας (τεράστιο άγριο ερπετό - δολοφόνος), αλλά ήταν μάλλον πιο κοντά στο παραπάνω σχέδιο (ένα μεγάλο πτηνό).

Οι θαυμαστές του θα αναπολούν τις μέρες, που δεν είχαν εισβάλλει οι σύγχρονες τεχνικές στην Παλαιοντολογία. Για εμάς τους υπόλοιπους ανοιξε ένας ολόκληρος νέος κόσμος. Κόσμος, όπου ένα μικρό πλάσμα με το όνομα Αγχιόρνις, ζωντάνεψε το παρελθόν, όταν δεινόσαυροι, κροκόδειλοι και πουλιά είχαν έναν κοινό πρόγονο, όπου η εξελικτική δυναμική άφησε τους δεινόσαυρους με εξωτική συλλογή παράξενων φτερωμάτων και με παράδοδα οικείες συμπεριφορές πουλιών.