Εφεδρεία: Απαντήσεις σε 11 ερωτήματα

Οι απαντήσεις αυτές ετοιμάστηκαν σε συνεργασία με τον καθηγητή και πρόεδρο της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ, www.enypekk.gr) Αλέξη Π. Μητρόπουλο.

1 Είναι νέος ή όχι ο θεσμός της ερ­γασιακής εφεδρείας;

Έχει ήδη εφαρμοστεί με διάφορες νομικές μορφές και παραλλαγές σε ορισμένες χώρες. Η πιο σκληρή θεσμι­κή εκδοχή της (νομικά και πολιτικά) εφαρμόστηκε από το 1990 και μετά, με τη μαζική κατάργηση των κρατι­κών επιχειρήσεων της πρώην Ανατο­λικής Γερμανίας και την εσπευσμένη ιδιωτικοποίηση των μορφωμάτων της δημόσιας ή κοινωνικής οικονομίας στο πλαίσιο της ενοποίησης των δύο Γερμανιών. Όπου εφαρμόστηκε, ταυ­τίστηκε με καταστρατήγηση κεκτημέ­νων εργασιακών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και με μαζικές απολύ­σεις εργαζομένων.

2 Έχει προηγούμενο ο θεσμός της εργασιακής εφεδρείας στην Ελ­λάδα;

Με την έννοια και το περιεχόμενο που της προσδίδει το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, όχι. Εξάλλου, ως όρος Δημοσιοϋπαλλη­λικού Δικαίου πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην τέταρτη επικαιροποίηση του Μνημονίου της 2.7.2011, όπου στο άρθρο 2.2 (σελ. 8) και υπό τον τίτλο «Καταπολέμηση της σπατάλης στις δη­μόσιες επιχειρήσεις και σε άλλους δη­μόσιους φορείς» αναφέρεται μεταξύ των άλλων «(…) Το πλεονάζον προσω­πικό (…) θα αντιμετωπιστεί με μη εθε­λοντικές αποχωρήσεις και μέσω της δη­μιουργίας εργασιακής εφεδρείας (από­θεμα εργατικού δυναμικού). Ο κανό­νας αυτός εφαρμόζεται χωρίς κλαδικές εξαιρέσεις (…)». Επομένως πρόκειται περί αναγκαστικών αποχωρήσεων -απολύσεων χωρίς άλλες διατυπώσεις. Στον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011 (άρθρο 37 παρ. 7, ΦΕΚ Α 152) ρυθμί­ζονται με σκόπιμα αόριστες διατυπώ­σεις«τα περί τυχόν πλεονάζοντος προ­σωπικού των Νομικών Προσώπων Ιδι­ωτικού Δικαίου που υπάγονται στο πε­δίο εφαρμογής του κεφαλαίου Α του ν. 3429/2005 και εντάσσεται σε πίνακες κατάταξης (…)». Οι αόριστες αυτές έν­νοιες δημιούργησαν μεγάλη σύγχυση και πλείστα όσα νομικά και πολιτικά προβλήματα.

3 Και η Ν.Δ. είχε προτείνει τον θε­σμό, όμως…

Βεβαίως, και πρώτη δυστυχώς. Πολ­λά άλλωστε στελέχη της δηλώνουν «καλύτεροι πωλητές» του πλούτου της πατρίδας λόγω δήθεν κρατικιστικών απωθημένων από τους όψιμους ζηλωτές του Μνημονίου. Της είχε τε­θεί το ζήτημα από τους εκπροσώπους της τρόικας, το είχε αποδεχθεί, το είχε εισηγηθεί, αλλά όταν η κυβέρνηση το νομοθέτησε, αυτή υπαναχώρησε προ των μεγάλων αντιδράσεων και πρότει­νε μια light εκδοχή που προστάτευε τους «προσυνταξιοδοτικούς» πλεο­νάζοντες.

4 Ποιους αφορά ο θεσμός;

Όπως προαναφέραμε, το Μνημόνιο ορίζει ότι «ο κανόνας αυτός εφαρμό­ζεται χωρίς κλαδικές εξαιρέσεις (…)». Στον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011 (άρθρο 37 παρ. 7) περιορίζεται η εφαρμογή του στις ΔΕΚΟ και στα ΝΠΙΔ που εποπτεύονται από το κράτος, αφού γίνεται ευθεία παραπομπή στο κεφάλαιο Α του ν. 3429/2005 (ΦΕΚ Α 314). Αργότερα φαίνεται ότι η τρόι­κα άρχισε να πιέζει για διεύρυνση του θεσμού και στον στενό δημόσιο τομέα (Κεντρική Διοίκηση, ΝΠΔΔ), κάτι που ακόμη δεν έχει νομοθετηθεί.

5 Μπορεί να επεκταθεί και στους μόνιμους δημοσίους υπαλλή­λους;

Μόνον αν συνδυαστεί με κατάργη­ση υπηρεσιών και οργανικών θέσεων, κατά το άρθρο 103 παρ. 4 του Συντάγ­ματος 2001, που ορίζει ότι «οι υπάλ­ληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι, εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν». Και αυτό, υπό την προϋ­πόθεση ότι η κατάργηση δεν θα συν­δυαστεί με μεταθέσεις σε άλλες προ­σωποπαγείς θέσεις μέχρι την αποχώ­ρηση του υπαλλήλου. Υπάρχει, ως εκ τούτου, θεσμική (συνταγματική - νο­μοθετική) δυνατότητα να επιλεγεί το «σκληρό» σενάριο και για τον στενό δημόσιο τομέα.

6 Τίθεται ζήτημα νομιμότητας του θεσμού;

Βεβαίως. Παραβιάζεται το σύνολο του δικαίου της καταγγελίας, που εί­ναι το πιο σημαντικό και ευαίσθητο στο Εργατικό μας Δίκαιο, όπως πρωτοθεσπίστηκε με τον ν. 2112/1920 του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποί­ος δυστυχώς αλλοιώθηκε με τους εργατικούς νόμους που επέβαλε η τριαρχία των δανειστών και κυρίως με τον ν. 3846/2010. Δεν υπάρχει προειδοποίηση, δεν γίνεται γραπτή καταγγελία, δεν καταβάλλεται απο­ζημίωση, δεν χορηγούνται επιδόμα­τα ανεργίας… Παραβιάζεται δηλαδή το σύνολο των δικαιωμάτων του απο­λυομένου.

7 Για τη διαδικασία επιλογής του πλεονάζοντος προσωπικού;

Κι αυτή είναι αίολη. Είναι δύσκολο έως αδύνατον να υπάρξει μέσα σε λί­γες ημέρες συγκριτική αξιολόγηση κάθε ατομικού φακέλου των υπαλλή­λων εν σχέσει με τους άλλους, και μά­λιστα εντός μιας Υπηρεσίας που έχει κενές οργανικές θέσεις και όπου το μέχρι σήμερα κριτήριο του 10% των υπηρετούντων υπαλλήλων υπακούει μόνον στο δημοσιονομικό κριτήριο της μείωσης του μισθολογικού κό­στους.

Δεν υπάρχει σύ­στημα αντικειμενικών κριτηρίων και η αξιο­λόγηση των υπαλ­λήλων από ιδιω­τικούς φορείς προσκρούει στην αρχή του κρά­τους δικαίου και άλλων συνταγμα­τικά προστατευό­μενων αρχών, αφού προσβάλλει τις πλέ­ον κεντρικές και ευαί­σθητες αρμοδιότη­τες των οργάνων της συντεταγμένης λαϊκής κυριαρχίας. Πέραν της τυ­πικής παρανομίας, που ωθεί σε παρά­λογο χαρακτηρισμό του πλεονάζοντος προσωπικού σε υπηρεσίες με πολλές κενές οργανικές θέσεις, η διαδικασία πάσχει και ουσιαστικά.

«Αξιολογούνται», επιλέγονται και απολύονται υπάλληλοι που προσλή­φθηκαν και μονιμοποιήθηκαν με αξι­οκρατικούς διαγωνισμούς ή με τη δι­αδικασία ΑΣΕΠ. Επιπλέον, βαθμολο­γήθηκαν και αξιολογήθηκαν, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, κατά τη διαδικασία της υπηρεσιακής τους εξέ­λιξης, υπηρέτησαν σε θέσεις ευθύνης και τώρα, στην ωριμότητα του υπηρε­σιακού τους βίου, επιλέγονται από ιδι­ώτες ως «πλεονάζοντες». Και τα δύο στάδια της αξιολόγησης είναι κυριο­λεκτικώς «στον αέρα». Η μελέτη του ΟΟΣΑ και οι αξιώσεις της τριαρχίας λειτουργούν σε θεσμικό κενό, ωσάν να μην υπάρχουν νόμοι και Σύνταγμα σ’ αυτή τη χώρα.

8 Επηρεάζει το καθεστώς της εφε­δρείας τον μισθό και τη σύνταξη;

Είναι προφανές. Η αμοιβή του ερ­γαζομένου στον προθάλαμο της από­λυσης θα είναι το 60% του βασικού για χρονικό διάστημα μέχρι 12 μηνών. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη η αυξημέ­νη επιδοματική σύσταση των αποδο­χών, τότε θα πρόκειται περί μισθών λιμοκτονίας.

Η φράση του νομοθέτη «μέχρι 12 μήνες» θα οδηγήσει σε εφεδρεία μι­κρότερου χρόνου και εν πάση περι­πτώσει μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο «τύπος» της διαδικασίας. Ο καθηλω­μένος αυτός μισθός θα μειώσει πε­ραιτέρω τις συντάξιμες αποδοχές. Μετά το «πάγωμα» του προμνημονιακού 2009 και των μνημονιακών ετών 2010 - 2011, οδηγούμαστε σε μεγά­λη συρρίκνωση των συντάξιμων απο­δοχών.

Αυτό, μαζί με τη μείωση του εφά­παξ και τη μη καταβολή αποζημίωσης απόλυσης, χωρίς καν τις εγγυήσεις της καταγγελίας, οδηγεί σε εργασιακή τραγωδία. Η τρόικα επιθυ­μεί και η κυβέρνηση  αποδέχεται, με μία αταβιστική  και προδημοκρατική αντίληψη πε­ρί Κοινωνικής Δικαιοσύνης, να μην υπάρχει σύστημα σταθερής και ασφαλισμένης απασχόλησης που θα «τραβά» και τα άλλα συ­στήματα προς τα πάνω.

9 Τι  πρέπει να κάνουν όσοι επιλεγούν για την εφεδρεία;

Υπάρχει και η δυ­νατότητα των αγω­γών και προσφυγών για την ακύ­ρωση των παράνομων θέσεων σε εφε­δρεία και των παράνομων απολύσεων, όμως δεν υπάρχει αισιοδοξία ως προς την έκβασή τους στα Διοικητικά Δικα­στήρια και το Συμβούλιο της Επικρα­τείας.

Εξάλλου, με πρόσφατους νόμους ο δικαστικός αγώνας έχει γίνει δα­πανηρός και απρόσιτος για τους πολλούς πολίτες. Στον δρόμο αυτόν τα πάντα εξαρτώνται από τη στάση της Δικαιοσύνης, που ούτε γρήγορη μπορεί να είναι ούτε βέβαιη, με δε­δομένο ότι το πρώτο Μνημόνιο και οι νόμοι που το υλοποίησαν κρίθηκαν συμβατοί με το Σύνταγμα και το Ευ­ρωπαϊκό Δίκαιο!

Ως εκ τούτου, δεν συνιστούμε ατο­μικούς δικαστικούς αγώνες. Εάν όμως γίνουν προσφυγές, αυτές πρέπει να είναι συμπλήρωμα των πολιτικών αγώνων και μόνο υπό την προϋπόθε­ση της δωρεάν νομικής βοήθειας από τους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώ­ρας και την εισφορά των καταναλωτι­κών και συνδικαλιστικών κινημάτων για την καταβολή των ενσήμων του κράτους.

10 Μπορείτε να μας διευκρινίσετε τον όρο «προσυνταξιοδοτικό καθεστώς», που χρησιμοποιήθη­κε στην κυβερνητική ανακοίνωση για τους υπαλλήλους του στενού δημόσι­ου τομέα;

Αναμένουμε τον νόμο για να ερμη­νεύσουμε τους όρους του. Το «προσυνταξιοδοτικό» όμως καθεστώς είναι ένας ευφημισμός, αφού κατ’ ουσίαν πρόκειται για απόλυση που ακολουθεί την κατάργηση συγκεκριμένων Υπηρε­σιών ή Τμημάτων και των οργανικών τους θέσεων, ώστε να παρακαμφθεί το σπουδαιότερο συνταγματικό κώ­λυμα. Οι απολυμένοι αυτοί υπάλληλοι θα λαμβάνουν το 60% του βασικού μισθού, όπως και οι άλλοι «έφεδροι» των λοιπών κατηγοριών. Ενδεχομένως η ιδιότυπη αυτή απόλυση να επιμη­κυνθεί και πέραν των 24 μηνών.

11 Τι επιπτώσεις θα έχει αυτός ο θεσμός στις συντάξεις όσων υπαχθούν σ’ αυτόν;

Με το «πάγωμα» των μισθών των μνημονιακών χρόνων και το 60% του βασικού μισθού του νέου μισθολογίου για τα χρόνια της «προσυνταξιοδοτικής» απόλυσης, οι υπάλληλοι αυτοί θα συνταξιοδοτηθούν με πολύ μειωμένες τις συντάξιμες αποδοχές. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι από 1.1.2013 η σύ­νταξη θα υπολογίζεται επί του μέσου όρου των μισθών της τελευταίας πεντα­ετίας, ο καθένας αντιλαμβάνεται τι ση­μαίνει ο όρος «εξέρχονται σε πλήρη σύ­νταξη», που η μνημονιακή δημοσιολογία χρησιμοποιεί, προσπαθώντας – είτε από άγνοια, είτε από σκοπιμότητα – να απαλύνει τις εντυπώσεις από την εφαρ­μογή του βάρβαρου αυτού θεσμού.

Ποντικι