Μύθοι και αλήθειες για τον καρκίνο του προστάτη

Είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος των ανδρών, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Ενας στους 6 άνδρες θα προσβληθεί από τη νόσο και ένας στους 30 θα πεθάνει από αυτήν. Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, διαγνώστηκαν το 2010 (έως σήμερα) 217.730 νέες περιπτώσεις καρκίνου προστάτη, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι πιο συχνός στις ανεπτυγμένες χώρες. Ευτυχώς, με τη βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας μετά το 1994, παρατηρείται μια σταθερή μείωση των θανάτων από τη νόσο, αν και η συχνότητα της νόσου αυξάνεται.
Με την ευκαιρία...
της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ενημέρωση σχετικά με τον καρκίνο του προστάτη, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χάρβαρντ κ. Παγώνα Λάγιου και ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και διευθυντής του Ουρολογικού Τμήματος στο Νοσοκομείο «Αμαλία Φλέμινγκ» κ. Νίκος Αντωνίου σχολιάζουν διαδομένες απόψεις για τον καρκίνο αυτό, διαλύοντας τους μύθους και δίνοντας έγκυρες συμβουλές.

1  Ο καρκίνος προστάτη αφορά τις μεγάλες ηλικίες
ΣΩΣΤΟ. Το 80% των διαγνωσθεισών περιπτώσεων και το 90% των θανάτων αναφέρονται σε άνδρες άνω των 65 ετών. Εντούτοις, σε σειρές νευροτομικού υλικού στις ΗΠΑ, φάνηκε ότι μικροσκοπικές εστίες καρκίνου προστάτη υπάρχουν ήδη από την ηλικία των 40 ετών σε ποσοστό 29%, ενώ στις ηλικίες 60-70 ετών το ποσοστό αυτό ήταν 64%.
2 Δεν υπάρχει κληρονομικότητα στον καρκίνο προστάτη
ΛΑΘΟΣ. Δεδομένα από μελέτες διδύμων δείχνουν ότι υπάρχει σαφής κληρονομικότητα της νόσου και εκτιμάται ότι 30% του κινδύνου μπορεί να αποδοθεί στους γενετικούς παράγοντες. Γι’ αυτό, κινδυνεύουν περισσότερο όσοι έχουν συγγενείς _ κυρίως πρώτου βαθμού _ με τη νόσο. Ο σχετικός κίνδυνος αυξάνεται με τον αριθμό των προσβεβλημένων μελών μιας οικογένειας.

3  Η διατροφή και η άσκηση δεν παίζουν ρόλο
ΛΑΘΟΣ.  Υπάρχουν ενδείξεις από τις έρευνες ότι το σελήνιο, η λυκοπένη (συστατικό της ντομάτας), η βιταμίνη Ε και τα φυτοοιστρογόνα (σόγια) παρέχουν κάποια προστασία, σε αντίθεση με τα γαλακτοκομικά προϊόντα που ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο της νόσου. Τελευταία, πολλές μελέτες δείχνουν τον προστατευτικό ρόλο της βιταμίνης D (από λιπαρά ψάρια και ηλιοφάνεια) έναντι του καρκίνου του προστάτη. Επίσης, η θνησιμότητα από καρκίνο προστάτη έχει συσχετιστεί με την παχυσαρκία, ως ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα. Αντιθέτως, η σωματική άσκηση έχει αναφερθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο.
4  Ο καρκίνος προστάτη δεν έχει σχέση με φλεγμονές στην περιοχή
ΛΑΘΟΣ. Τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η λοίμωξη και η φλεγμονή φαίνεται να παίζουν σοβαρό ρόλο στην ανάπτυξη αυτού του καρκίνου. Αυτή η υπόθεση ενισχύεται από το γεγονός ότι ο προστάτης είναι εκτεθειμένος σε λοιμογόνους παράγοντες, μέσω των ούρων ή της σεξουαλικής δραστηριότητας.
5 Ο καρκίνος του προστάτη παρουσιάζεται με κάποια ενοχλήματα
ΛΑΘΟΣ. Ο προστατικός καρκίνος μπορεί να προκαλέσει μερικές φορές αιματουρία και απόφραξη. Η πλειονότητα των ασθενών όμως δεν έχει συμπτώματα και ο όγκος τους διαγιγνώσκεται τυχαία σε μια συνηθισμένη εξέταση, οπότε είναι ήδη αρκετά προχωρημένος. Πολλοί ασθενείς, ειδικά οι άνδρες που δεν έχουν υποβληθεί ποτέ σε έλεγχο, προσέρχονται στον γιατρό με πόνο στα οστά λόγω οστικών μεταστάσεων. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι το 60% των περιπτώσεων καρκίνου προστάτη διαγιγνώσκονται καθυστερημένα.
6 Η δακτυλική εξέταση αρκεί για την έγκαιρη διάγνωση
ΛΑΘΟΣ. Η δακτυλική εξέταση μόνη της δεν έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη μείωση της νοσηρότητας ή θνησιμότητας, εάν δεν συνδυαστεί με τα άλλα διαγνωστικά εργαλεία. Επίσης, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα του ουρολόγου γιατρού. Σε περισσότερους από το 50% των ανδρών με καρκίνο προστάτη, στους οποίους ο έλεγχος γινόταν μόνο με δακτυλική εξέταση, ο καρκίνος είχε ήδη εξαπλωθεί εξωπροστατικά. Η εξέταση του PSA (ειδικού προστατικού αντιγόνου) στο αίμα μπορεί να ανιχνεύσει καρκίνο προστάτη σε πιο πρώιμο στάδιο από ό,τι η δακτυλική εξέταση. Στο διάστημα 1990-2002, οπόταν άρχισε να εφαρμόζεται στη Βρετανία η μέτρηση του PSA, ο αριθμός των διαγνωσθέντων καρκίνων προστάτη διπλασιάστηκε.
7 Τιμή PSA μέσα στα φυσιολογικά όρια εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχει καρκίνος
ΛΑΘΟΣ. Η τιμή έως 4 ng/ml, που θεωρείται «φυσιολογική», καθορίστηκε ως τιμή που εκφράζει την ισορροπία μεταξύ των καρκίνων που ανιχνεύονται και της αποφυγής υπερβολικών εξετάσεων. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί καρκίνοι _ περιλαμβανομένων και επιθετικών _ ανιχνεύονται σε επίπεδα PSA χαμηλότερα του 4. Γι’ αυτό, σε τιμές άνω του 2,5 συνιστάται ο συνυπολογισμός άλλων παραγόντων (δακτυλική εξέταση, ηλικία, οικογενειακό ιστορικό), καθώς και υπερηχογράφημα και τακτική παρακολούθηση.
8 Υψηλή τιμή PSA δεν σημαίνει πάντα καρκίνος
ΣΩΣΤΟ. Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη που ανευρίσκεται στο αίμα όλων των ανδρών. Αυξημένες συγκεντρώσεις του ανιχνεύονται στον προστατικό καρκίνο, αλλά και σε ασθενείς με υπερτροφία προστάτη ή φλεγμονή, όπως μια οξεία προστατίτιδα.
9 Κάθε άνδρας μετά τα 50 πρέπει να κάνει ως εξέταση ρουτίνας τη μέτρηση του PSA
ΛΑΘΟΣ. Η Εταιρεία Πρόληψης των ΗΠΑ (U.S. Preventive Task Force) και η Εταιρεία για τη Διαχείριση Ασθενών με Κίνδυνο Προστατικού Καρκίνου της Βρετανίας (U.K. Prostate Cancer Risk Management) δεν συνιστούν το τεστ PSA ως ρουτίνα. Oι άνδρες πρέπει να ενημερώνονται από τον γιατρό τους και να συνεννοούνται μαζί του για την ανάγκη και τη συχνότητα της εξέτασης. Ιδιαίτερα, όμως, οι ασθενείς με καρκίνο προστάτη που βρίσκονται σε θεραπεία, θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά με PSA. Τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες καταδεικνύουν την αξία του PSA στη μείωση των μεταστάσεων, καθώς και των ποσοστών θνησιμότητας από τη νόσο.
10 Ολοι οι καρκίνοι προστάτη χρειάζονται θεραπεία
ΛΑΘΟΣ. Μια πρόσφατη ανάλυση στοιχείων από μεγάλο αρχείο νεοπλασιών (123.934 άνδρες), που διαγνώστηκαν μεταξύ 2004 και 2006, έδειξε ότι ένας στους 7 ασθενείς με καρκίνο προστάτη έχουν νόσο χαμηλού κινδύνου. Εντούτοις, το 75% από αυτούς είχαν υποβληθεί σε έντονη θεραπεία (εγχείρηση ή ακτινοθεραπεία), που μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ακράτεια και στυτική δυσλειτουργία. Σύμφωνα με το δρα Μαρκ Στάιν, αναπληρωτή καθηγητή στο Ινστιτούτο Καρκίνου στο Νιου Τζέρσεϊ και έναν εκ των συγγραφέων της μελέτης, αρκετοί από αυτούς τους άνδρες μπορεί να είχαν ωφεληθεί από πιο συντηρητική προσέγγιση, όπως στενή παρακολούθηση του PSA, βιοψίες και ορθικές εξετάσεις. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Archives of Internal Medicine».                                                                                                           ... Μαίρη Κατσανοπούλου (ΝΕΑ)