Η κρυφή​ ιστορία του «έθνους των Γραικών»

Η ιστορία της επανάστασης του 1821 μοιάζει στην χώρα μας περισσότερο με μυθιστόρημα και σενάριο κινηματογραφικής ταινίας παρά με το αποτέλεσμα μιας τίμιας και βαθιάς επιστημονικής ανάλυσης των πραγματικών γεγονότων και των ιστορικών πηγών.

Καθόλου περίεργο βέβαια αυτό, αφού η χώρα –σε αντίθεση με ό,τι νομίζουν οι σημερινοί Μενουμευρώπηδες– από την στιγμή της ίδρυσης της και μετά κινείται διαρκώς πάνω στην κόψη του ξυραφιού και έτσι η ανάγνωση και η γραφή της ιστορίας του τόπου γίνεται, ως επί το πλείστον, είτε από τύπους εμμονικούς στις ιδεοληψίες τους είτε από υπαλλήλους της κρατικής εξουσίας πρόθυμους να παρουσιάσουν ή να αποκρύψουν τα..

γεγονότα, ανάλογα με τα συμφέροντα του εργοδότη τους.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ορισμένα λήμματα –πρόσωπα και γεγονότα– στο κεφάλαιο της Ελληνικής επανάστασης παραμένουν θολά και κρυμμένα καλά ακόμα μέσα στο σκοτάδι.

Ίσως γιατί δεν ταιριάζουν με το «επίσημο» αφήγημα της φωτισμένης από τα οράματα και τα ιδανικά του διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης «επανάστασης των Ελλήνων».

Για αυτόν τον λόγο, και πρόσωπα που διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο σε αυτήν –όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Ρήγας Βελεστινλής, οι οποίοι γνωρίζονταν και είχαν αποδεδειγμένα επαφές μεταξύ τους– κρατούνται επιμελώς στο ημίφως.

Για αυτό τον λόγο και η έναρξη της Επανάστασης στην Μολδοβλαχία τον Φλεβάρη του 1821 θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση ​μια​ «παράλληλη Επανάσταση», δηλαδή ένα ​​ άσχετο με το επαναστατικό αγώνα στην Πελοπόννησο γεγονός.

Για αυτό και δεν υπάρχει πουθενά ο ρόλος που διαδραματίζει ο Αλή Πασάς σε αυτήν την ιστορία παρά μόνο –και όχι για όλους τους «επίσημους» ιστορικούς– σαν μια «ευτυχής για την Επανάσταση συγκυρία».

Για αυτό και δεν δίνονται πειστικές απαντήσεις σχετικά με τον ρόλο της Φιλικής Εταιρείας, η οποία από την μια φέρεται πως είναι μια αρκετά αποτελεσματική συνωμοτική οργάνωση που οργανώνει την Επανάσταση και στρατολογεί χιλιάδες μέλη, και αφετέρου σχεδόν εξαφανίζεται μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης.

Τρεις μικρομεσαίοι έμποροι –Ξάνθος, Σκουφάς, Τσακάλωφ, αργότερα και ο Αναγνωστόπουλος– ​σ​την Οδησσό της Ρωσίας φτιάχνουν το 1814 την πιο επιτυχημένη εκείνη την εποχή στην Ευρώπη εταιρεία συνωμοτών και εφτά χρόνια μετά -όσα και τα χρόνια που βρισκόμαστε εμείς στα μνημόνια- οργανώνουν κι εκτελούν επιτυχημένα το σχέδιο της Επανάστασης.

Στο ερώτημα, σχετικά με το «πώς το κατάφεραν όλο αυτό» οι συγκεκριμένοι άνθρωποι​,​
οι απαντήσεις από την «επίσημους» ιστοριογράφους του έθνους είναι από απλοϊκές έως και αστείες.

Στο επόμενο λογικό ερώτημα, γιατί δεν διεκδικήθηκε ούτε φυσικά δόθηκε καμία θέση εξουσίας στους οργανωτές και πρωτεργάτες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, απόλυτη σιωπή.

Όλα στον βωμό της πιο βολικής για τους «βοσκούς του έθνους» ερμηνείας.

Έλα όμως που η ιστορία είναι διαφορετική κι επιπλέον αρκετά προφανής.

Με την Ελληνική επανάσταση ο Κάρολος Μαρξ –που ζούσε τότε– δεν είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα.

Παρ’ όλα αυτά, πίστωνε την προετοιμασία και το ξέσπασμά της στην Ρωσία.

Αυτή ήταν η εντύπωσή του κι ας διαφωνούν μαζί του όλοι οι Έλληνες …μαρξιστές.

Ο Μαρξ δεν είχε ιδιαίτερους λόγους να ασχοληθεί ​ενδελεχ​ώς με το συμβάν, αν όμως είχε αποφασίσει να το παίξει λιγάκι Σέρλοκ Χολμς δεν θα αργούσε να σημειώσει πως τόσο ο φερόμενος ως αρχηγός και υπογράφων ως «Γενικός Έφορος της Ελληνικής Εταιρείας» Αλέξανδρος Υψηλάντης όσο και ο πρώτος Κυβερνήτης του νεοελληνικού κράτους Ιωάννης Καποδίστριας –πέρα από την προσωπική τους γνωριμία– είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό:

Βρίσκονταν και οι δύο στην υπηρεσία του Τσάρου της Ρωσίας, Αλέξανδρου του Α΄.

Ο πρώτος υπήρξε υψηλόβαθμος αξιωματικός του Τσαρικού στρατού που πολέμησε τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη κι έχασε το ένα του χέρι στην μάχη της Λειψίας και ο δεύτερος υψηλόβαθμος διπλωμάτης και υπουργός των εξωτερικών.

Πέρα από αυτά, η «επίσημη» ιστορία παρουσιάζει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ως τον κρυφό αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας, παρά τον τρόπο με τον οποίο υπέγραφε και παρά τον φαινομενικά επιπόλαιο τρόπο με τον οποίο κινήθηκε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Στέκονται απλά και μόνο στην δήλωση του Καποδίστρια πως δεν έχει καμία σχέση με την Φιλική Εταιρία, λες κι αν είχε θα το παραδεχόταν ποτέ αυτό ανοιχτά κάποιος που ήταν υπουργός και στενός συνεργάτης του Τσάρου της Ρωσίας.

Αγνοούν την επιστολή του Ξάνθου τις πρώτες μέρες της Επανάστασης στην οποία δικαιολογεί τις κινήσεις του Αλέξανδρου Υψηλάντη, λέγοντας πως όφειλε να δράσει έτσι γιατί έλαβε εντολές από την «Αρχή».

Ο ίδιος ο Υψηλάντης, που συνελήφθηκε και φυλακίστηκε –τέθηκε υπό περιορισμό-, τελικά από τους Αυστριακούς κράτησε το στόμα του κλειστό και δεν μίλησε ποτέ για τις οδηγίες που έλαβε από την «Αρχή».

Μονάχα σε μια επιστολή που έστειλε στον νέο Τσάρο Νικόλαο τον Α΄, το 1825, τόνιζε πως είχε λάβει το πράσινο φως για να ενεργήσει με τον τρόπο που ενήργησε –είσοδο στην Μολδοβλαχία χωρίς να παραιτηθεί πρώτα από τον ρωσικό στρατό– από τον τότε υπουργό των Εξωτερικών Ιωάννη Καποδίστρια.

Επίσης στα απομνημονεύματά του, ο υπασπιστής του Δημήτριου Υψηλάντη, αδερφού του Αλέξανδρου, γράφει ότι, όταν ο Κυβερνήτης πλέον της Ελλάδας Καποδίστριας τον διόρισε αρχιστράτηγο, του είπε πως, αν ζούσε ο Αλέξανδρος, θα ήταν αυτός ο πρώτος κυβερνήτης του ελεύθερου έθνους.

Είναι νομίζω πολύ πιθανό στα πρώτα τουλάχιστον της λειτουργίας της Φιλικής Εταιρείας, η περιβόητη «Αρχή» που οργάνωσε και προετοίμασε τα πάντα για το ξέσπασμα της Επανάστασης να ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας και φυσικά ο Τσάρος.

Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος δεν έλαβε ποτέ την θέση που θα του άξιζε στο πάνθεο των μεγάλων ηρώων της Ελληνικής επανάστασης.

Υπουργός και σημαίνον στέλεχος της Επτανησιακής Πολιτείας από το 1803 έως το 1807 όπου ανέπτυξε σχέσεις και επαφές με τον πασά της Ηπείρου Αλή.

Υπουργός της αυτοκρατορικής Ρωσίας μεταξύ 1815 και 1822, και μέγας εχθρός του διαβόητου Αυστριακού Καγκελάριου Μεττερνιχ, προετοίμασε και στήριξε όσο κανείς άλλος τον αγώνα για την ανεξαρτησία.

Κι ας λένε οι «επίσημοι» στα βιβλία τους για τους τρεις νεαρούς έμπορους από την Οδησσό που οργάνωσαν τα πάντα, κι ας μιλούν για την «ευτυχή συγκυρία» της επανάστασης του Αλή Πασά ενάντια στην Υψηλή Πύλη, κι ας μειδιούν για την απερισκεψία ενός «υπερφίαλου πρίγκιπα» στην Μολδοβλαχία.

Κι ας κρύβουν τα έργα του Ρήγα, ακόμα και τα λόγια του Θούριου που τον περιορίζουν μονάχα στους στίχους που εξυπηρετούν την ορθότητα των θεωριών τους.

Σχεδόν διακόσια χρόνια μετά, κάποιοι μπορούμε να έχουμε το δικαίωμα να φτύνουμε την καραμέλα της υποτιθέμενης συνέχειας της γαλλικής αστικής επανάστασης και της έμπνευσης από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό.

Η τιμή πάντα θα ανήκει στους επαναστάτες που έπραξαν όσα έπραξαν χωρίς να αισθανθούν την ανάγκη να παρελάσουν πάνω στην πασαρέλα για να εισπράξουν εκείνοι το χειροκρότημά.

Φιλιά από την Εσπερία

Ηλίας

Υ.Γ.1 Στην φωτογραφία η σημαία του Αλέξανδρου Υψηλάντη στο Ιάσιο. Η γαλανόλευκη σημαία υιοθετείται –όχι χωρίς αντιδράσεις– από την εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ​ένα χρόνο ​αργότερα.

Υ.Γ.2 Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με παρέμβαση του νέου Τσάρου απελευθερώθηκε από τους Αυστριακούς -χωρίς να δικαστεί ποτέ- το 1828. Λίγους μήνες αργότερα πέθανε.
​Η συμβολή του στην Επανάσταση των Γραικών -δεν ήταν Ελληνόφωνοι όλοι οι επαναστάτες, ήταν όμως χριστιανοί- υπήρξε τεράστια. ​

Πρώτα απασχόλησε πολυπληθή τουρκικό στρατό για 6 μήνες στις Παραδουνάβιες περιοχές. Στη συνέχεια, κράτησε σημαντικά τουρκικά στρατεύματα στην Μολδοβλαχία έως την συνθήκη του Άκκερμαν το 1826, εξαιτίας του φόβου ενός ρωσοτουρκικού πολέμου. 

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αφορίστηκε από τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, προδόθηκε και εγκαταλείφθηκε από τον Τσάρο  μετά την ήττα των στρατευμάτων του στο Δραγατσάνι τον Ιούνη του 1821. Θυσιάστηκε για τον αγώνα και πέθανε πικραμένος, παρέμεινε όμως σιωπηλός.​ Πάνω από τις προσωπικές του πίκρες -που δεν ήταν και λίγες- κράτησε την σημασία του αγώνα. ​

Υ.Γ.3 Ο Αυστριακός Καγκελάριος Μέτερνιχ, ο οποίος ήταν ο ενορχηστρωτής της Ιερής Συμμαχίας, είχε γράψει για τον Καποδίστρια ​περίπου ​τα εξής: «O Καποδίστριας δεν είναι ένας κακός άνθρωπος, αλλά ειλικρινά μιλώντας είναι εντελώς ανόητος. Ζει σε έναν κόσμο ο οποίος είναι για μας ο χειρότερος μας εφιάλτης». Πού να μπορούσε και να επιβεβαιώσει εκείνα που τότε ίσως να υποπτευόταν​​!