«Τα φάγαμε όλοι μαζί»
Τουτέστιν, ο λαός ευθύνεται για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, λοιπόν καλά θα κάνει να μην παραπονείται τώρα που πρέπει να πληρωθεί ο λογαριασμός. Το επιχείρημα αυτό είχε μεγαλύτερη σημασία τον καιρό του πρώτου μνημονίου, όταν η αναφορά στην ευρωπαϊκή διάσταση της κρίσης θεωρούνταν λαϊκισμός. Διατηρεί όμως τη λάμψη του, καθώς μεγάλο μέρος της επικοινωνιακής προσπάθειας της κυβέρνησης, δια των εκπροσώπων τύπου που διαθέτει στα ιδιωτικά κανάλια, είναι να υποστηρίξει πως κατά περίπτωση ευθύνονται για την κρίση οι τυφλοί της Ζακύνθου, τα κλειστά επαγγέλματα, το επίδομα πλυσίματος χεριών κλπ.
Πως το ποσοστό της υψηλής διαφθοράς υπολογίζεται σε 10% επί των ελαστικών δαπανών, με το σκεπτικό ότι αν είναι παραπάνω δεν συμφέρει και αν είναι παρακάτω δεν αναλαμβάνει κανείς το ρίσκο. Όση και αν ήταν η διαφθορά των πολιτικών, συνεχίζει, το βασικό πρόβλημα ήταν και παραμένει η διάχυτη διαφθορά στο πιο κάτω κομμάτι της πυραμίδας.
Διαφθορά νόμιμη, ημινόμιμη ή παράνομη, της μεγάλης μάζας των πολιτών. Αφού εκθέσει λοιπόν αυτό το επιχείρημα ο π. αντιπρόεδρος, επιδίδεται σε μια εκτενή καταγραφή σκανδάλων.
Παρελαύνουν τα υπουργεία, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι ΔΕΚΟ, η υγεία, και η πυραμίδα καταλήγει στην εισιτηριοδιαφυγή στα λεωφορεία και τους πολίτες που δεν ζητούν απόδειξη.
Το πρόβλημα δεν διαπιστώνεται για πρώτη φορά, βεβαίως. Οι βιβλιογραφικώς ενήμεροι πολέμιοι της λαϊκής οργής δεν παραλείπουν να αναφερθούν στον «παρασιτικό καταναλωτισμό» του Κονδύλη, οι πιο πρόσφατοι στον Στέλιο Ράμφο και την «κοινωνία αργόσχολων καταναλωτών με αποκούμπι το κράτος». Μάλιστα, η αποκήρυξη αυτή του λαϊκιστικού παρελθόντος γίνεται όπως γίνονται πάντα στη ζωή οι μεταστροφές: με πάθος νεοφώτιστου και μίσος για το παρελθόν. Ο πρώην αντιπρόεδρος περιφρονεί από τα βάθη της ψυχής του τους ανθρώπους που εκμαύλισε. Σε όλη τη δημόσια παρουσία του δεν χάνει ευκαιρία να δείξει πως θεωρεί σκουλήκια αυτούς που δέχτηκαν να παίξουν με τους όρους του. Έτσι κι αλλιώς, αυτή η αυτοκριτική είναι πολύ εύκολη την ώρα που το πελατειακό σύστημα χάνει την πηγή του δανεισμού με την οποία επιβίωνε.
Καθώς ο υπουργός-συγγραφέας ισχυρίζεται πως οι πολιτικοί είναι οι Εβραίοι της μνημονιακής εποχής (!), επιδίδεται σε μια προσπάθεια να αποδείξει πως εκτός από τους βουλευτές και τους υπουργούς, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και άλλους. Ευχαρίστως. Φαντάζεται ο π. αντιπρόεδρος ότι μας θίγει, αν συμπεριλάβει τον ευρύτερο κομματικό μηχανισμό στον λογαριασμό; Αντιθέτως, αυτόν τον μηχανισμό τον καταγγέλλαμε και πριν να στερέψει η κάνουλα των δανεικών, όχι τώρα μόνο. Τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα όταν αναφέρεται όχι στους διεφθαρμένους κομματικούς παράγοντες, αλλά στους πολίτες. Εκεί προσπερνά με μία φράση την εξόφθαλμη αδικία, λέγοντας πως «η κατανομή στο πλιάτσικο ήταν ετεροβαρώς ταξική, ανάλογη με την πρόσβαση στους μηχανισμούς, που ήταν μεροληπτική υπέρ των εχόντων». Η φράση χρησιμεύει προκειμένου να αποσιωπηθεί ότι ο μεν ένας χτίζει πύργο, ο δε άλλος παρακαλάει για να βρει δουλειά στο παιδί του. Κάποτε όμως η ποσοτική διαφορά είναι τόσο μεγάλη, που γίνεται ποιοτική. Το καρβέλι του Γιάννη Αγιάννη δεν απέχει μόνο ποσοτικά από τα 300, 500 ή 10.000.000 καρβέλια. Είναι άλλης ποιότητας παρανομία.
Η εύλογη αντίδραση κάθε ανθρώπου που ακούει μια τέτοια ρητορική από τα χείλη ενός ανθρώπου που καλοπέρασε μια ζωή μέσα στο δίκτυο αυτό της διαφθοράς, είναι να ρωτήσει «κι εσύ τι έκανες;» «Δεν είχα το κουράγιο να προκαλέσω τη ρήξη», είναι η απάντηση, που συμπληρώνεται από την τηλεοπτική απάντηση «πίστευα ότι θα ήταν καλύτερα αν διαχειριζόμασταν εμείς την εξουσία». Αυτό το μακιαβελικό επιχείρημα, που θυμίζει τους φλωρεντινούς που «προτίμησαν τη σωτηρία της πόλης τους από τη σωτηρία της ψυχής τους», έκαναν δηλαδή το κακό για χάρη του καλού, υπονοεί μια ηθική θυσία που γίνεται για κάποιον ανώτερο σκοπό. Αντιθέτως, όμως, η θητεία στο ΠΑΣΟΚ ήταν πηγή μεγαλειώδους καλοπέρασης, που περιλάμβανε ομολογημένα τη διασπάθιση δημοσίου χρήματος, λοιπόν όταν ο π. αντιπρόεδρος ισχυρίζεται ότι δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, η απάντηση είναι πολύ απλή: μπορούσε να μην είναι υπουργός. Όποιος συμμετέχει, ευθύνεται. Οι ενοχές ενδιαφέρουν ενδεχομένως τους ψυχολόγους, αλλά όχι εμάς. Η συζήτηση δεν αφορά προσωπικά τον Θ. Πάγκαλο, που δεν ξέρω τι πολιτικό μέλλον του μένει, αλλά σύνολο το πολιτικό προσωπικό που επιμένει να μας νουθετεί ενάντια στο παρελθόν του. Αν ρωτήσει κανείς: θα αρκούσε η τιμιότητα; Όχι, δεν θα αρκούσε. Αλλά δεν υπάρχει δικαιοσύνη χωρίς να κουβεντιάσουμε στα σοβαρά τι έχει κάνει ο καθένας μας.
Τέλος, παρά την τάση των πολιτικών να θυμούνται τη δημοκρατία μόνο όταν είναι να μοιραστούν ευθύνες, η κατοχή δημόσιου αξιώματος συνεπάγεται αυξημένη ευθύνη. Δεν επιτρέπεται ο πολιτικός να λέει πως έρχονταν στο γραφείο του για τα ρουσφέτια, δεν πήγε να τους βρει. Ανάμεσα σε μένα, που είμαι π.χ. χορευτής σε παραδοσιακό συγκρότημα, και την κυβέρνηση, προϋπολογισμό καταρτίζει η κυβέρνηση. Το ότι αν κανείς παρά τη διαφθορά εξακολουθεί να ψηφίζεται, διαγράφονται όλες οι αμαρτίες του, είναι απλώς μια διαδεδομένη παρεξήγηση. Η «γραφή παρανόμων» στην αρχαιότητα σήμαινε ότι αν κάποιος πρότεινε στην εκκλησία του δήμου κάτι παράνομο, θα μπορούσε μετά να τιμωρηθεί ακόμη και αν αυτό είχε ψηφιστεί.
Το θέμα έχει σημασία, διότι το βρί-σκουμε διαρκώς μπροστά μας ως κεντρικό ιδεολόγημα της κρίσης: την αλλαγή έμφασης από τους άπληστους τραπεζίτες στους σπάταλους λαούς. Όποτε πάει να ανοίξει το στόμα του να παραπονεθεί ο λαός, εγκαλείται ως φταίχτης. Αυτός είναι ο επικοινωνιακός στόχος του «τα φάγαμε όλοι μαζί». Είναι μια ατυχής σημειολογική σύμπτωση για την κυβέρνηση ότι αυτή η δήλωση συνδέθηκε οπτικά με μια τόσο εντυπωσιακή κοιλιά. Ο Θ. Πάγκαλος όμως έχει δικαίωμα να επιμείνει στην ουσία των επιχειρημάτων του. Η αντίδρασή μας συνοψίζεται στην αμφισβήτηση του πρώτου πληθυντικού με κάποιους ανθρώπους δεν μας συνδέει κανένα «μαζί».
Να μετρηθούμε...
Το «τα φάγαμε όλοι μαζί» έχει δύο αναγνώσεις: Η πρώτη αφορά το επιχείρημα πως ένας ολόκληρος λαός έζησε πάνω από τις δυνατότητές του. Το περίφημο «We all partied» του Ιρλανδού υπουργού αποτέλεσε τον ιδεολογικό μανδύα της λιτότητας που επιβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη και παραδόξως χρησιμοποιήθηκε κυρίως από αυτούς που προπαγάνδισαν το συγκεκριμένο καταναλωτικό μοντέλο. Η δεύτερη ανάγνωση είναι τοπικού χαρακτήρα, και σχετίζεται με την ιδιαιτερότητα των υψηλών δεικτών διαφθοράς της χώρας μας. Το επιχείρημα όμως χωλαίνει και πάλι όταν το εξετάζουμε ποιοτικά και ποσοτικά.
Να μετρηθούμε...
Το «τα φάγαμε όλοι μαζί» έχει δύο αναγνώσεις: Η πρώτη αφορά το επιχείρημα πως ένας ολόκληρος λαός έζησε πάνω από τις δυνατότητές του. Το περίφημο «We all partied» του Ιρλανδού υπουργού αποτέλεσε τον ιδεολογικό μανδύα της λιτότητας που επιβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη και παραδόξως χρησιμοποιήθηκε κυρίως από αυτούς που προπαγάνδισαν το συγκεκριμένο καταναλωτικό μοντέλο. Η δεύτερη ανάγνωση είναι τοπικού χαρακτήρα, και σχετίζεται με την ιδιαιτερότητα των υψηλών δεικτών διαφθοράς της χώρας μας. Το επιχείρημα όμως χωλαίνει και πάλι όταν το εξετάζουμε ποιοτικά και ποσοτικά.
Πριν πούμε ότι «τα φάγαμε όλοι μαζί» πρέπει πρώτα να δούμε ποιοι είμαστε οι όλοι. Οι πολλοί δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην ουσιαστική διαφθορά πέραν του να μην πληρώσουν το εισιτήριο τους στο Μετρό, να μην κόψουν απόδειξη, ή να προσπαθήσουν να πάρουν μια ευνοϊκή μετάθεση στο στρατό ή μια θέση στο δημόσιο. Ο υποτιθέμενος υπέρογκος δημόσιος τομέας στην πραγματικότητα βρίσκεται διαπιστωμένα στον μέσο όρο της Ευρώπης, με απολαβές κατά πολύ χαμηλότερες σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Τα αιρετά αξιώματα στη χώρα μας, συμπεριλαμβανομένης και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε όλες τις βαθμίδες της, αριθμούν περίπου 140.000 δημόσιες θέσεις. Αν προσθέσουμε σε αυτά τις διοικήσεις των ΔΕΚΟ καθώς και το σύνολο των εργαζομένων σε εφορίες και πολεοδομίες (θεωρώντας τους όλους ύποπτους διαφθοράς) τότε φτάνουμε στο 1,4% των Ελλήνων πολιτών. Ακόμα είμαστε λίγοι για να είμαστε όλοι. Οι λίγοι, από την άλλη, δεν τα πήγαν κι άσχημα. Στο σκάνδαλο Siemens, που προσφάτως επιχειρήθηκε να κλείσει νομοθετικά, η δικαστική έρευνα στη Γερμανία αναφέρει ότι η ίδια η εταιρεία παραδέχεται μίζες 51 εκατομμυρίων ευρώ προς πολιτικούς και δημόσιους λειτουργούς. Μεγαλύτερα είναι τα ποσά που αναφέρονται στην προανακριτική διαδικασία διερεύνησης του σκανδάλου αγοράς των ελαττωματικών υποβρυχίων στις μέρες του Άκη Τσοχατζόπουλου. Σε εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν υπολογίσει οι ανεξάρτητοι εκτιμητές το σκάνδαλο του Βατοπεδίου. Για 1,2 δις ευρώ ζημιά στο ελληνικό δημόσιο κάνει λόγο το κατηγορητήριο βάσει του οποίου ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης οδηγήθηκε στον Κορυδαλλό. Τα νούμερα γίνονται ακόμα μεγαλύτερα στο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων: Μόνο το πρόστιμο που επιβλήθηκε στην εταιρεία «Ακρόπολις», παρακλάδι του σκανδάλου, ανέρχεται στα 5,5 δις ευρώ.
Αυτό δεν λέγεται προκειμένου να οραματιστούμε μαζί μια κοινωνία αδιάφθορη. Όλοι οι άνθρωποι φοροδιαφεύγουν όταν και όποτε μπορούν, και στα λίγα και στα πολλά. Αντί να περιφέρουμε μια γενικευμένη ηθικολογία απέναντι σε όποιον δεν πλήρωσε εισιτήριο στο λεωφορείο και σε όποιον έχτισε πύργο από τις μίζες, και να αθροίζουμε τα χρήματα από τα χαμένα εισιτήρια για να δούμε αν είναι περισσότερα ή λιγότερα από τις μίζες, το βαθύτερο πρόβλημα είναι η ανισότητα, δηλαδή ακριβώς η αμφισβήτηση του ισοπεδωτικού «μαζί». Οι ηθικολογίες περί σπάταλων λαών επιχειρούν να αποπροσανατολίσουν σε σχέση με την πραγματική αδικία, που δεν λύνεται με ηθικοπλαστικά κηρύγματα, αλλά με τον παλαιότερο δοκιμασμένο πολιτικό τρόπο: τη διεκδίκηση.
Οι αναπηρίες στο στόχαστρο
Τα πλαστά επιδόματα τυφλότητας στη Ζάκυνθο, τη Χίο και άλλες περιοχές της χώρας αποτελούν επιχείρημα των μνημονιακών κυβερνήσεων υπέρ της περικοπής των προνοιακών επιδομάτων εν γένει. Αυτή η παρουσίαση του ζητήματος συντάσσεται με την (όχι αποκλειστικά ελληνική) αντίληψη ότι όσοι παίρνουν επιδόματα είναι ψεύτες: Στη Μεγάλη Βρετανία, ο γενικός πληθυσμός πιστεύει ότι το 34% των επιδοματούχων αναπηρίας δεν δικαιούται πραγματικά επίδομα, επισημαίνει ο Μπεν Μπόμπεργκ, λέκτορας κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Κεντ. Ωστόσο, μόνο το 1,1-1,2% των επιδοματούχων αποδεικνύονται πράγματι ψεύτες. Αυτό δεν εμποδίζει τον αρθρογράφο του Telegraph Τζέιμς Ντέλινγκπόουλ να δημοσιεύει άρθρο με τίτλο «Οι ψεύτικοι ανάπηροι σακατεύουν την οικονομία μας», όπου υποστηρίζει ότι «υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που απομυζούν τον φορολογούμενο με τις ψεύτικες ή τραβηγμένες αναπηρίες τους (…) Κάθε φορά που το λόμπι της αναπηρίας γκρινιάζει για περισσότερα, χάνονται κι άλλες δουλειές, κι άλλες μονάδες από την ανάπτυξη του ΑΕΠ».
Στη χώρα μας, παρόμοιες θέσεις υποστήριξαν πέρσι ο τότε υπουργός υγείας Ανδρέας Λοβέρδος και ο υφυπουργός Μάρκος Μπόλαρης. Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της απογραφής των δικαιούχων προνοιακών επιδομάτων τον περασμένο Μάρτη, ισχυρίστηκαν ότι χάρη σ’ αυτήν θα εξοικονομηθούν 111 εκατ. ευρώ από ψεύτικα επιδόματα για το 2012, σε σύνολο 940 εκατ. περίπου. Εκκρεμεί, βεβαίως, να δούμε τον τελικό απολογισμό.
Η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών έλεγαν από το 2011 ότι το φαινόμενο των πλαστών επιδομάτων «επαναλαμβάνεται κατά καιρούς σε διάφορες περιοχές της χώρας, εξαιτίας αποκλειστικά των χτυπητών αδυναμιών του κρατικού συστήματος πιστοποίησης της αναπηρίας και της εκτεταμένης διαπλοκής προσώπων που εμπλέκονται στο όλο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας και παροχής επιδομάτων, όπως γιατρών, διοικητικών υπαλλήλων και πολιτικών προϊσταμένων» και καταδίκαζαν το αμαρτωλό σύστημα που «αντί να επιδιώκει την αυτοκάθαρση και εξυγίανσή του προτιμά και περιορίζεται απλά και μόνο στην καταδίκη των έτσι κι αλλιώς παρανομούντων πολιτών με χαρακτηρισμούς που απαξιώνουν γενικότερα την αναπηρία».
Το περιοδικό «Αναπηρία τώρα» σχολίασε πολύ γλαφυρά την υπόθεση της Ζακύνθου: «Όταν έχεις πολύ σοβαρή αναπηρία τότε σου βγαίνει η Παναγία για να πάρεις ένα επίδομα. Όταν είσαι μαϊμού, τότε το επίδομα σου το στέλνουν στο σπίτι και με συνοπτικές διαδικασίες». Στο όνομα της καταπολέμησης της διαφθοράς και με τη γνωστή μέθοδο της συλλογικής ευθύνης, τα άτομα με αναπηρία χρεώνονται σήμερα τις πράξεις όσων υπέγραψαν κι όσων έλαβαν στο παρελθόν πλαστά επιδόματα.
Τον μήνα που μας πέρασε, οι δημόσιοι υπάλληλοι έλαβαν για τελευταία φορά δώρο εορτών, αλλά δεν ήταν οι μόνοι που πήραν κάτι παραπάνω. Την επόμενη ημέρα των Χριστουγέννων η κυβέρνηση υπέγραψε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου με την οποία οι ανάδοχοι δημοσίων έργων κλήθηκαν να προσέλθουν προς είσπραξη, ανεξαρτήτως του αν διέθεταν ασφαλιστική ή φορολογική ενημερότητα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να αποδώσει ούτε το 30% των οφειλών της από τις επιστροφές φόρου στους δικαιούχους, παρά τη σχετική της υποχρέωση βάσει του Μνημονίου.
Για μερικούς ανάδοχους, όμως, που τυχαίνει να έχουν και τηλεοπτικούς σταθμούς, ο μποναμάς ήταν ακόμα μεγαλύτερος. Την τελευταία
ημέρα του χρόνου ο Αντώνης Σαμαράς υπέγραψε νέα ΠΝΠ σύμφωνα με την οποία αναβάλλεται για έναν ακόμα χρόνο η είσπραξη του ειδικού φόρου τηλεόρασης (20% επί των διαφημιστικών κερδών). Η ελάφρυνση αυτή προσφέρεται για 3η συνεχόμενη χρονιά στους καναλάρχες και το κόστος για το δημόσιο ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Το 3ο Μνημόνιο, που ψηφίστηκε μόλις πριν από λίγους μήνες, δεν ανέφερε καμία τέτοια ελάφρυνση και είναι γνωστό ότι η Τρόικα παρουσιάστηκε εντελώς αδιάλλακτη όταν η ΔΗΜΑΡ ζήτησε ειδικές ρυθμίσεις στα εργασιακά, που δεν επιβάρυναν ουσιαστικά τον προϋπολογισμό. Ωστόσο, όταν χαρίστηκαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στους λίγους, κανένας επίτροπος δεν παρενέβη.
Τα επόμενα Χριστούγεννα, οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να γιορτάσουν χωρίς επιπλέον δώρα. Μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, ωστόσο, θα είναι όπως πάντα έτοιμη και ζεστή για αυτούς που ζητάνε να επιμεριστούμε όλοι μαζί την ευθύνη.
Βιβλία
Ράμφος, Στέλιος, Η λογική της παράνοιας, Αρμός, 2011
Πάγκαλος, Θεόδωρος, Τα φάγαμε όλοι μαζί [e-book] : Χρέος: Πόσο; Πότε; Ποιοι; Πώς; Πάγκαλος Θεόδωρος Γ., 2012
Κονδύλης, Παναγιώτης, Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο, Θεμέλιο, 2011
Ράμφος, Στέλιος, Η λογική της παράνοιας, Αρμός, 2011
Πάγκαλος, Θεόδωρος, Τα φάγαμε όλοι μαζί [e-book] : Χρέος: Πόσο; Πότε; Ποιοι; Πώς; Πάγκαλος Θεόδωρος Γ., 2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.