Φοβούνται οι Ευρωπαίοι τον Πούτιν;

Όπου κι αν γυρίσει το βλέμμα του κανείς αυτές τις ημέρες ένα είναι το βασικό θέαμα. Η Ρωσία στο ρόλο μιας πανίσχυρης δύναμης και η ηγεμονική φιγούρα του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να κυριαρχεί παρά τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων για την κατά μέτωπον επίθεση του στην Ουκρανία.

Το πολυαναμενόμενο δημοψήφισμα της 16ης Μαρτίου ήταν μια εξέλιξη στην ουκρανική κρίση που προέκυψε μετά την ανατροπή του ρωσόφιλου προέδρου Βίκτορα Γιανουκόβιτς από τις φιλοδυτικές δυνάμεις της ουκρανικής αντιπολίτευσης και το διορισμό μεταβατικής κυβέρνησης μέχρι τη διεξαγωγή εκλογών. Οι εν λόγω κινήσεις σε συνδυασμό με άλλες ενέργειες που τάσσονταν εναντίον της ισχυρής Ρωσίας, ενόχλησαν τη Μόσχα η οποία τις θεώρησε πρόκληση από τη Δύση με στόχο την διατάραξη της ασφάλειας και της επιρροής της στην περιοχή. Η στρατιωτική επέμβαση στην Κριμαία ήταν στην ουσία η απάντηση των Ρώσων στην ενέργεια των φιλοδυτικών του Κιέβου. Με άλλα λόγια, μια απάντηση στους ανταγωνιστές της στο γεωπολιτικό κομμάτι. Ο λόγος φυσικά για τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς.

Το δημοψήφισμα της Κυριακής ήταν αναμφισβήτητα μια νίκη για..

τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Και δεν ήταν η πρώτη. Η επιρροή που ασκεί ο Ρώσος πρόεδρος είναι ένα γεγονός που κανείς δεν μπορεί να παραμερίσει. Χαρακτηριστικό και πρόσφατο σχετικά παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση τόσο της Συρίας όσο και του Ιράν, δύο διεθνών κρίσεων ολκής στις οποίες τελικά επικράτησε η “διπλωματική λύση” που προωθούσε η Μόσχα.

Kι ενώ η Ρωσία και η Κριμαία ακόμα πανηγυρίζουν για το 96,8% του δημοψηφίσματος, οι αντίπαλοι, εννοώντας την ΕΕ και τις ΗΠΑ, επέβαλαν κυρώσεις στη Μόσχα, ενδυναμώνοντας στην πραγματικότητα κι άλλο τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Πολλοί έκαναν λόγο για τιμωρία “χάδι” ενώ όσα ακούστηκαν περί κυρώσεων από την Ουάσινγκτον δεν τρόμαξαν κανένα στη ρωσική πλευρά. Γιατί οι Ευρωπαίοι δεν αντέδρασαν επί της ουσίας στην απόλυτη τακτική του Πούτιν; Πλήθος ερωτηματικών γεννιούνται σχετικά με τη στάση των Δυτικών, οι οποίοι όπως αποδεικνύεται ακολουθούν τη δικιά τους ασφαλή τακτική, “χτίζοντας” μια ασπίδα προστασίας απέναντι στους Ρώσους.

Υπόγεια παιχνίδια... εξάρτησης

Η απάντηση στη στρατηγική της Δύσης είναι μία. Συμφέροντα. Οι απειλές της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της Ρωσίας, με φόντο την εμπλοκή της στην ουκρανική κρίση, ήταν μάλλον αστείες. Μέχρι την Τρίτη η μόνη κύρωση που είχε αποφασισθεί εις βάρος των Ρώσων είναι η επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών και “παγώματος” περιουσιακών στοιχείων για 21 άτομα από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Στη λίστα μάλιστα δεν περιλαμβάνονται άτομα από το στενό περιβάλλον του Προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Στη λίστα με τους ξένους αξιωματούχους περιλαμβάνονται δέκα Ρώσοι πολιτικοί, τρεις στρατιωτικοί αξιωματούχοι και οκτώ αξιωματούχοι από την Κριμαία.

Η ενεργειακή και οικονομική εξάρτηση της Γερμανίας, της μεγαλύτερης οικονομίας της Ε.Ε, από τους Ρώσους, θεωρείται η βασική αιτία της “οπισθοχώρησης” της Δύσης όσον αφορά την επιβολή πραγματικά αυστηρών κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας, έτσι ώστε να “τραντάξει” δυναμικά την οικονομία της, λειτουργώντας ως ένα μάθημα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως την ώρα που οι Ευρωπαίοι αποφάσιζαν τις κυρώσεις που θα επέβαλαν, Γερμανοί και Ρώσοι έδιναν τα χέρια για το κλείσιμο συμφωνιών στον τομέα της ενέργειας. Η μεγαλύτερη απόδειξη πως όλα είναι μπίζνες και στρατηγικές για το κέρδος.

Την περασμένη Δευτέρα η μεγαλύτερη γερμανική εταιρεία κοινής ωφέλειας RWE ανακοίνωσε την πώληση της θυγατρικής RWE Dea, στο ρωσικό fund Letter One. Ο λόγος για  επενδυτικό όχημα που ελέγχει η ρωσική Alfa Group του Mikhail Fridman. Το deal έκλεισε έναντι 5,1 δισ. ευρώ. Η θυγατρική έχει δραστηριότητα στην εξερεύνηση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ η RWE, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία κοινής ωφέλειας της Γερμανίας. Το 2013 ανακοίνωσε ζημιές ύψους 2,8 δισ. ευρώ για πρώτη φορά μετά από 60 χρόνια, ενώ τα χρέη της φτάνουν τα 30,1 δισ. ευρώ. Από τα εν λόγω κατανοεί κανείς τη μεγάλη ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας από τη Ρωσία και τη δυσκολία που θα αντιμετωπίσει η Ε.Ε. στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας.

Το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας δε, θέλοντας να στρέψει αλλού την προσοχή, επισήμανε πως δεν απειλείται η ενεργειακή πολιτική από τη συμφωνία. Για τους πιο παλιούς η είδηση δεν εκπλήσσει, καθώς το περιστατικό θυμίζει την περίοδο  του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν γερμανικές και αμερικανικές εταιρείες συνεργαζόμενες με τον Αδόλφο Χίτλερ έκαναν... χρυσές δουλειές. Οι γερμανικές Siemens, Deutsche Bank, Krupp’s, Bayer αποτελούν κάποιους από τους επιχειρηματικούς κολοσσούς που εργάστηκαν από κοινού με τον Χίτλερ και τη ναζιστική πολεμική μηχανή. Χρόνια μετά οι στοχεύσεις είναι πάνω κάτω οι ίδιες. Το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο, το δολάριο, το ρούβλι, το ευρώ, όλα θυσιάζονται στο βωμό του χρήματος.

Λάθος που ίσως του στοιχίσει

Όπως και να 'χει, πολλοί είναι οι αναλυτές που υποστηρίζουν την αντίθετη άποψη. Στην περίπτωση που ο Πούτιν προσπαθήσει να προσαρτήσει πλήρως την Κριμαία και άλλες ευάλωτες νοτιοανατολικές περιοχές τής Ουκρανίας, πιθανόν έρθει αντιμέτωπος με μια πικρή αλήθεια. Δηλαδή πως έχει στην κατοχή του οικονομικά ασύμφορες επαρχίες που δεν θα μπορούν να επιβιώσουν χωρίς μαζικές ροές ρουβλίων. Μέχρι να τελειώσει ο μήνας, λογικά η Ρωσία θα ελέγχει πλήρως την ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας. Έχει δε καταστεί σαφές πως στόχος της είναι πολύ περισσότερα. Παρά το γεγονός ότι μια τεταμένη ηρεμία έχει κυριαρχήσει στην Κριμαία από τότε που εισέρρευσαν χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες πριν από μια εβδομάδα, η πιθανότητα για μια ρωσική στρατιωτική ώθηση βαθύτερα στην Ουκρανία, αυξήθηκε σημαντικά στις 4 Μαρτίου, όταν ο Πούτιν δήλωσε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου ότι “δεν ανησυχεί” από την προοπτική ενός πολέμου με την Ουκρανία.

Τα κέρδη που θα έχει η Ρωσία από ένα τέτοιο πόλεμο είναι προφανή. Η νίκη και η προσάρτηση εδαφών, τα βασικά ζητούμενα. Η γλυκιά γεύση όμως που αφήνει η εδαφική επέκταση δεν θα κρατήσει για πάντα, δεδομένου ότι η πραγματικότητα των κατακτημένων περιοχών σύντομα θα αναδυθεί και οι Ρώσοι θα κληθούν να καταμετρήσουν με ακρίβεια ποιους και τι έχουν κατακτήσει. Στο μεταξύ, η Μόσχα πιθανόν να απογοητευθεί αν θεωρεί πως οι νοτιοανατολικοί πληθυσμοί τής Ουκρανίας, στους οποίους στοχεύει, θα γίνουν δικοί της ελαφρά τη καρδία. Σύμφωνα με μια έρευνα κοινής γνώμης που διεξήγαγε το έγκυρο “Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας τού Κιέβου” στα μέσα Φλεβάρη του 2014, η συντριπτική πλειοψηφία των Ουκρανών - ακόμη και στα νοτιοανατολικά - απορρίπτει την “ενοποίηση” με την Ρωσία. Η Κριμαία εμφάνισε την λιγότερη αντίθεση, με 59% κατά. Στην επαρχία Donetsk, ο αριθμός ήταν 66,8%. Στην Luhansk, ήταν 75,9%. Στις Kherson και Mykolaiv, περισσότερο από το 95% των ερωτηθέντων ήταν αντίθετοι. Και ένα ισχυρό 83,3% των ανθρώπων στην Zaporizhzhya είπε όχι. Εν ολίγοις, η προσάρτηση θα φέρει έναν εξαιρετικά δυσαρεστημένο πληθυσμό στους κόλπους τής Ρωσίας. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αντισταθούν παθητικά στην ρωσική κυριαρχία. Θα μπορούσαν επίσης να πάρουν τα όπλα.

Oι Ρώσοι προσπαθώντας να διατηρήσουν τον έλεγχο πιθανόν ανακαλύψουν πως κατέχουν επαρχίες που δεν θα τους αποφέρουν κέρδη ενώ δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς μαζικές ενισχύσεις με ρούβλια. Ουκρανική μελέτη φέρνει στο φως τα στοιχεία και τους αριθμούς για το πόσο πραγματικά προσφέρουν οι επαρχίες της Ουκρανίας και πόσα λαμβάνουν  από τον κεντρικό προϋπολογισμό. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013, η Κριμαία, η Donetsk, η Kherson, η Luhansk, η Mykolaiv και η Zaporizhzhya αντιπροσώπευαν μια τεράστια διαρροή πόρων τού Κιέβου: 22,82 δισεκατομμύρια hryvnia (περίπου 2,5 δισ. δολάρια ή 90 δισεκατομμύρια ρούβλια). Και αυτό είναι μόνο για τους πρώτους έξι μήνες τού έτους. Πολλαπλασιασμένο επί δύο, το έλλειμμα ανέρχεται σε 45,64 εκατομμύρια hryvnia (περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια ή 180 δισεκατομμύρια ρούβλια).

Nα ληφθεί υπ' όψιν πως οι επαρχίες Luhansk και Donetsk αποτελούν την έδρα τής ζημιογόνου βιομηχανίας άνθρακα της Ουκρανίας. Το Κίεβο ξοδεύει μεταξύ 12 και 14 δισεκατομμυρίων hryvnia (γύρω στο ένα με 1,5 δισ. δολάρια ή 47 με 55 δισεκατομμύρια ρούβλια) ετησίως για να υποστηρίξει αυτά τα ορυχεία. Θα υποστηρίξουν οι Ρώσοι αυτές τις επιχειρήσεις ακόμη και αν ανταγωνίζονται με τον πιο οικονομικά παραγόμενο άνθρακα στο ρωσικό Kuzbass; Στο ίδιο μήκος κύματος και οι προοπτικές της Κριμαίας. Το 2013, η περιοχή φιλοξένησε 5,9 εκατ. τουρίστες, το 25% των οποίων ήταν από την Ρωσία και το 70% ήταν από την Ουκρανία. Οι Ουκρανοί είναι πιθανό να αποφύγουν ή να τους απαγορευθεί να ταξιδέψουν στην προσαρτημένη Κριμαία. Και οι Ρώσοι θα προτιμήσουν κατά πάσα πιθανότητα λιγότερο ανήσυχα θέρετρα, όπως το Σότσι ή την Τουρκία.

Καμπανάκι για τη ρωσική οικονομία

Στο μεταξύ, ενδείξεις κρίσης έδειξε η ρωσική οικονομία μετά την ανακοίνωση της επιβολής κυρώσεων από ΗΠΑ και Ευρώπη στη χώρα εξαιτίας της στρατιωτικής της επέμβασης στην Κριμαία. “Η κατάσταση στην οικονομία δίνει ξεκάθαρα σημάδια κρίσης,” δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Sergei Belyakov. Πριν ακόμη ξεσπάσει η κρίση μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, που θυμίζει εποχές Ψυχρού Πολέμου, η ρωσική οικονομία κατέγραφε την πιο αδύναμη ανάπτυξη από το 2009 καθώς η καταναλωτική ζήτηση σημείωσε βουτιά.

Η ουκρανική κρίση ασκεί πίεση στην οικονομία των 2 τρισ. δολαρίων της Ρωσίας, η οποία κατέγραψε ανάπτυξη 1,3% το 2013 ενώ το 2012 η ανάπτυξη αυξήθηκε σε ποσοστό 3,4%. Η ανάπτυξη της προηγούμενης χρονιάς ήταν “ανεπαρκής” και η τρέχουσα προοπτική αλλά και οι κυβερνητικές εκτιμήσεις “δεν μας ικανοποιούν”, δήλωσε ο ίδιος ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, στις 12 Μαρτίου. Ο υπουργός Οικονομικών προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα κυμανθεί, κατά μέσο όρο, στο 2,5% κάθε χρόνο μέχρι το 2030. Η Ρωσία ενδεχομένως να βυθιστεί στην ύφεση κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο αυτής της χρονιάς καθώς “η εγχώρια ζήτηση οδεύει προς μια παύση λόγω της αβεβαιότητας και των στενών οικονομικών συνθηκών,” αναφέρουν οι Vladimir Kolychev και Daria Isakova, οικονομολόγοι της VTB Capital, σε πρόσφατη έρευνα. Παράλληλα, οι ίδιοι εκτιμούν ότι η ανάπτυξη για το 2014 θα κινηθεί από μηδέν έως και 1,3%.

Το ρούβλι έχει υποχωρήσει κατά 9,4% έναντι του δολαρίου αυτή τη χρονιά, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο νόμισμα ανάμεσα σε 175, με εξαίρεση το πέσο της Αργεντινής και την γρίβνα της Ουκρανίας. Η υποχώρηση του νομίσματος, που επιδεινώθηκε από τις εντάσεις στην Ουκρανία και την απειλή κυρώσεων, ανάγκασε την κεντρική τράπεζα να κοιτάξει την αναιμική ανάπτυξη και συσφίξει τη νομισματική πολιτική. Η τράπεζα Rossii αύξησε το βασικό της επιτόκιο στο 7% από 5,5% κατά την έκτακτη συνεδρίαση της στις 3 Μαρτίου.

πηγη