«Διόνυσος, ο κρυφός θεός της Ελλάδος»

Η τελευταία τρύπα του ζουρνά, στο πολυβόλο του αντίθεου* Διόνυσου

---

Ώρα να μάθουμε τι ρόλο παίζει η τρύπα αυτή – στην πραγματικότητα πρόκειται για επτά τρύπες – η οποία δηλώνει στην εν λόγω έκφραση τον ευτελή και άχρηστο άνθρωπο.

Στην φωτογραφία, οι μεγάλου διαμετρήματος τρύπες είναι αυτές που ανοιγοκλείνουν με τα δάκτυλα του οργανοπαίχτη. Επάνω όμως στην χοάνη του οργάνου θα δείτε κάποιες τρύπες μικρότερου διαμετρήματος. Στην εδώ φωτογραφία φαίνονται τρεις. Υπάρχουν κι άλλες τέσσερεις που δεν φαίνονται και βρίσκονται εκατέρωθεν των τριών.

Αυτές λοιπόν γίνονται για να ..κουρδιστούν οι δυο βαρύτερες νότες του οργάνου, εκ των οποίων η προτελευταία (προς την μεριά της χοάνης) είναι και η τονική. Το μπάσι όμως λέγεται, δηλαδή η βάση. Αυτός είναι και ο λόγος που μπορεί να δει κάποιος κοντά στις τρύπες αυτές και κάποιες κλειστές, οι οποίες κλειστές είχαν γίνει σε λάθος μέρος, αφού δεν είχε πετύχει δι’ αυτών το κούρδισμα.

Επομένως, οι τελευταίες τρύπες του ζουρνά, σε τελική ανάλυση,  είναι και οι σπουδαιότερες.

****************

Ο ζουρνάς είναι το κατ’ εξοχήν αντιθρησκευτικό και ιδιαιτέρως αντιχριστιανικό όργανο.

Γιατί αυτό;

Διότι όποιος χορεύει με ζουρνάδες καταλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από το πνεύμα του Θεού Διόνυσου, του πρώτου αυτού επαναστάτη κατά των θρησκειών, και μετά δεν μπαίνει σε θρησκευτικό μαντρί με καμμιά κυβέρνηση. Έτυχε να μελετήσω το ζήτημα αυτό ικανώς και επί τέσσερεις δεκαετίες.

Για τους λόγους αυτούς τον περιφρονούσαν και οι αρχαίοι Έλληνες (οι περισσότεροι ήταν θρήσκοι) και οι Πατέρες της χριστιανικής εκκλησίας.

*******************

Teskoto oro. Μουσικοχορευτική μυσταγωγία υπό την υπόκρουσιν των πολυβόλων του Θεού Διόνυσου

Μουσικοχορευτική διονυσιακή θεία λειτουργεία. Από την κεντρική περιοχή της Χερσονήσου του Αίμου-Βαλκάνια.

«Διόνυσος, ο κρυφός θεός της Ελλάδος». Γιώργος Μανιάτης

Ο χορός, που θα δούμε, είναι χορός προς εξάσκηση πολεμικής ετοιμότητας και συνάμα ιερουργικός. Ένα πλήρες μυσταγωγικό δρώμενο. Η μουσική του είναι κορυβαντικής φύσεως. Ο ζουρνάς είναι το μουσικό πολυβόλο του Διόνυσου. Το όργανο που απογειώνει τον ορχούμενο.

Πάμπολλες αναφορές, από την εποχή του Ομήρου – και πρώτα από τον ίδιο – αναφέρουν ότι οι άνδρες, οι καλύτεροι στον χορό ήταν και οι καλύτεροι στον πόλεμο. Κουβέντες κενές για ανθρώπους της εποχής μας.

Όλα τα ελληνικά φύλα διαθέτουν πολεμικούς χορούς. Χορεύονται και τώρα, και πολύ περισσότερο κατά την αρχαιότητα. Κρατήθηκαν δε περισσότερο σε ορεινές και απομονωμένες περιοχές.

Αξίζει τον κόπο να κυττάξετε με μεγάλη προσοχή τον χορό που ακολουθεί. Κάθε επανακύτταγμα αποκαλύπτει και νέα μουσικοχορευτικά «μυστήρια». Προσέξτε την ένταση της μουσικής η οποία συνεχώς αυξάνεται.

Παρατηρήστε την σοβαρότητα της στάσης των χορευτών. Τον συγχρονισμό τους. Πώς δίνουν μορφή ακόμα και στον περιβάλλοντα χώρο. Πώς ο Νταουλτζής κινεί ομοθυμαδόν το σύνολο των χορευτών.

Πρόκειται, ισχυρίζομαι, για ένα μουσικοχορευτικό ποίημα. Μια εξαιρετική επίδοση στην μόρφωση της ομαδικότητας.

************************************

ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΖΟΥΡΝΑ ΤΟΥ ΤΡΥΦΩΝΑ ΠΑΖΑΡΕΝΤΖΗ

Κανένα μουσικό όργανο δεν μπορεί να πλησιάσει την ένταση, την δυναμικότητα και την δυνατότητα του ζουρνά να απογειώνει την ψυχή και το σώμα.

Ο ζουρνάς ζουρλαίνει τον άνθρωπο. Είναι το πολυβόλο του Διόνυσου. Είναι άγριο πράμμα. Πρωτόγονο.

Αλλά! Αλλά, όπως ο ειρήνη είναι αρμοδιότητα των πολεμιστών κι όχι των λελέδων «ειρηνιστών», έτσι κι ο ζουρνάς μπορεί να εκφράσει ακόμα και τα πιο λεπτά και ευαίσθητα συναισθήματα, τουλάχιστον όταν χαϊδεύουν τις φωνητικές του οπές, δάκτυλα ευαίσθητα, όπως αυτά του καλλιτέχνη Τρύφωνα Παζαρέντζη.

Πρόκειται για μουσικό δείγμα επαληθευτικής φύσεως. Μια μουσική Λυδία Λίθος η οποία μπορεί να φανερώσει την μουσική υποκρισία και αναισθησία, κυρίως των κομπλεξικών μικροαστών κι επαρχιωτών μπουρτζόβλαχων, οι οποίοι όταν πηγαίνουν να παρακολουθήσουν συναυλία κλασικής μουσικής, το μόνο που ευχαριστιούνται εκεί είναι ο ερχομός του τέλους της.

*    ἀντίθεος, η, ον [ἀντί (μὲ τὴν ἔνν. τῆς ἰσότητος καὶ ὁμοιότητος) + θεός] ἰσόθεος, ὅμοιος μὲ θεό. Διότι οι ίσοι κάθονταν ο ένας απέναντι στον άλλον.

Σταύρος Βασδέκης

*********************************

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΖΟΥΡΝΑ (από http://cummulus4.blogspot.com/2011/03/blog-post_28.html):

Ζουρνάς-αὐλός, Ἐκκλησία καί …Ἀριστοτέλης

Ὀ ζουρνάς, εἶναι  ἕνα πνευστό ὄργανο, τό ὁποῖο εἶχε την τιμητική του στήν παραδοσιακή μας μουσική πρίν εἰσβάλλει τό κλαρίνο. Ό ζουρνάς σήμερα, ἀκούγεται περισσότερο στην μακεδονία. Τόν άκοῦμε ὁμως καί στό Μεσολόγγι. Παιζόταν ακόμα στά χωριά τοῦ πόντου, καί τῆς καππαδοκίας. Ἐπίσης καί στά χωριά τοῦ Πηλίου.
Ὀ ζουρνάς, εἶναι συγγενές ὀργανο πρός τόν ἀρχαῖο αὐλό τόσο πολύ, πού  θά μπορούσαμε, ὁταν θά μιλᾶμε γιά αὐλό, νά ἐννοοῦμε ζουρνᾶ καί τό ἀντίθετο.

Γιατί τα λεώ αύτά; Νά σᾶς πῶ τό γιατί .Διάβασα σ’ἕνα σάιτ, «Πανηγυράκι» λέγεται -καλό καί ἅγιο κατά τ’ἀλλα- ὅτι ἠ Εκκλησία, καταδίκασε τόν ζουρνά σάν όργιαστικό ὀργανο, χωρίς ὅμως νά δίνει  καμμία παραπάνω πληροφορία. Ἔτσι λοιπόν στό θέμα αυτό, μέ μόνη αὐτήν τήν πληροφορία θά μποροῦσε κάποιος (ἀπό τούς …..γνωστούς καί μή ἐξαιρετέους κύκλους…) νά ἐκτοξεύσει μιά άντιεκκλησιαστική  έπιθεσούλα, γιά συντηρητισμό, πουριτανισμό, κλπ κλπ .
Εἶναι έτσι; Περίπου έτσι. Δηλαδή: Τόν ζουρνά-αὖλό τόν χρησιμοποιοῦσαν στήν ἀρχαία ἐποχή  γιά τά ὄργια καί τούς καθαρμούς, λόγω τοῦ ὀξύτατου  ἤχου του. Ἅν δέν χρησιμοποιείται τό ὄργανο γιά τέτοιον σκοπό, εἶναι σαφές ὁτι  δέν ὑπάρχει κανένα πρόβλημα στήν χρήση του.Ὄμως εἶναι εύκαιρία νά δοῦμε, ποιά ἦταν ἡ ἀποψη τῆς άριστοτελικῆς σκέψης γιά τὀ συγγενικό ὄργανο, τόν αὐλό. Τόν εἶχε σέ ἐκτίμηση ὁ Ἀριστοτέλης ἤ ὀχι; Κατηγορηματικά σᾶς λέω  ὄχι. Ὁ  Ἀριστοτέλης, ἀπαγόρευε τήν χρήση τοῦ αὐλοῦ στήν παιδεία.Ὀ Παν. Λεκατσᾶς  σχολιάζοντας σχετικά, γράφει:

» Ὁ Ἀριστοτέλης, ἀπαγορεύων τήν χρήσιν  αὐτῶν, (τῶν αὐλῶν δηλαδή) δι’οὕς λόγους ἐκθέτει, εὐρισκόμενοι ἐν ἀρμονία πρός τήν ἀντίληψιν τῆς μουσικῆς ὥς ἠθικοπλαστικῆς τέχνης. Οἱ Ἕλληνες ἐθέλγησαν ὑπό τοῦ αὐλοῦ, ἀρκετά δέ νωρίς καί ἐν αὐταῖς τοῖς Πυθίοις, τοῖς τελουμένοις πρός τιμή τοῦ Δωρίου Ἀπόλλωνος θεοῦ τῆς κιθαριστικῆς, εἰσήχθησαν μουσικοί δι’αὐλοῦ ἀγῶνες, ἀλλ’ ουδέποτε ἀνεγνώρισαν εἰς αὐτούς θέσιν ἔν τῆ περιοχῆ τῆς τέχνης. Ἀγαπῶντες δέ τήν «ἡσυχαστικήν» μουσικήν τέχνην καί ποίησιν, δέν παρέβλεψαν τό ὀργιαστικόν χαρακτῆρα τῆς αὐλήσεως. Κατά τά πρός ὡρισμένων θεῶν τελούμενα ὄργια, ὡς τοῦ Διονύσου, καί τῆς Κυβέλης, πρωτιγωνίστει ὁ αὐλός, συνήθης δέ ἦτο ἡ χρῆσις αὐτοῦ εἰς τάς λοιπάς όργιαστικάς πανηγύρεις καί συμπόσια.»

Τις άπόψεις τοῦ  Ἀριστοτέλη  γιά τόν αὐλό, τίς βρίσκουμε  στά  Πολιτικά, καί τίς μεταφέρουμε παρακάτω. Γράφει λοιπόν ὁ Ἀριστοτέλης:

α) »Ἐπί πλέον ὁ αὐλός,  δέν εἶναι ὅργανο ποὺ συντελεῖ στήν ἠθική διάπλαση, ἀλλά σέ ὄργιαστική.
Συνεπῶς μόνο σέ περιπτώσεις κάθαρσης  πρέπει νά γίνεται χρήση αὐτοῦ.»
β) »…ὀρθῶς ἀποδοκίμασαν οἱ παλαιότεροι (Ἕλληνες) τήν χρήση αὐτοῦ, στήν παιδεία».
γ)  » …ἡ αὐλητική άποδοκιμάσθηκε,  ὅταν λόγω πείρας,  μποροῦσε νά γίνει ἀντιληπτό, ἄν ὀ αὐλός συνάδει, ἤ ἀπάδει πρός τήν άρετή.»
δ) »Σωστά εἶπαν οἱ παλαιότεροι (Ἕλληνες) ὅτι ἡ Ἀθηνᾶ, ἄν καί ἐφηῦρε τόν αὐλό τόν ἀπέρριψε (….) καί  εἶναι εὔλογο νά πιστέψουμε ὅτι κάτι τέτοιο ἔγινε, γιατί ὁ αὐλός  καμμιά δύναμη δέν ἔχει γιά τήν μόρφωση τῆς διανοίας.»

Συμπερασματικά λοιπόν θά λέγαμε ὅτι οἴ Πατέρες εἶχαν τούς λόγους τους,  γιά νά μήν έπιτρέπουν τήν χρήση τοῦ αύλοῦ-ζουρνά, λόγους οἰ ὀποῖοι προέρχονται άπό τήν ἀρχαιότητα.  Σήμερα, ὅπως προεῖπα, σαφῶς δέν τίθεται τέτοιο ζήτημα.

Ὁσοι από τούς έπισκέπτες μας δέν γνωρίζετε τόν ἦχο τοῦ ζουρνά, μπορεῖτε νά τόν μάθετε-ἀκούσετε άπό τούς παρακάτω συνδέσμους.
1) Τσάμικο με ζουρνᾶ άπό τήν Ρούμελη, (κλίκ) Σπάνιο δεῖγμα, άπό τήν συλλογή τῆς Δώρας Σαμίου.
2) Ζουρνάδες άπό Μεσολογγίτικο πανηγύρι (κλίκ)
3) Ζουρνᾶδες άπό τήν Κοίμηση Σερρῶν (κλίκ)
4) Ζουρνᾶδες ἀπ΄ τόν Σωχό Θεσσαλονίκης (κλίκ)
5) Ζουρνᾶδες ἀπ’τήν Νικήσιανη Καβάλας (κλίκ)
6) Πολλοί ζουρνάδες  μαζί, στό πανηγύρι τῶν Δώδεκα Άποστόλων στό Σωχό Θεσσαλονίκης(κλίκ)
7) Ζουρνᾶς καί πάλη σέ πανηγύρι Νιγρίτας. Ἀρχαιότατο ἔθιμο. ¨Εδώ μπορεῖτε νά κατανοήσετε πῶς ὁ ἦχος τοῦ ζουρνά, λειτουργεῑ ὡς ὅργανο που -πραγμάτι ἐξάπτει τά πάθη- άρκεῖ νά βάλετε τόν ἑαυτό σας στή θέση ἑνός πεχλιβάνη, δηλαδή παλαιστή. (κλίκ)  Σημειῶστε ὁτι, οἰ λαδωμένοι παλαιστές, εἶναι ἕναι παλαιστικό συνήθειο ἀπό τήν ἀρχαία Ἕλλαδα.
Ζουρνάς  καί χορός »Μάραινα» από τήν Ἀλεξάνδρεια Ἡμαθίας. Ἐξαιρετικό.  (κλίκ) 

Στήν φωτογραφία κάτω, βλέπετε μία »ζυγιά», δηλαδή ἕνα ζευγάρι ὀργανοπαιχτῶν, ποῦ ἀποτελεῖται ἀπό ἕνα ζουρνατζῆ καί ἕναν νταουλτζῆ. Πολλές φορές ὕπῆρχε καί ἕνας δεύτερος ζουρντζῆς - ὁ πασαδόρος - ὁ ὁποῖος κρατοῦσε τό » ἴσο » στόν ρυθμό .

stauros