Η αλήθεια για τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα – Βοσνία

Πόσο διαφορετική μπορεί να είναι άραγε η αλήθεια από αυτή που προβάλλεται από την πλευρά του εκάστοτε νικητή σε μια πολεμική σύγκρουση; 

Η εμπειρία δείχνει «πολύ»…

Ο διαδικτυακός κόμβος «ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ» παρουσίασε το άρθρο ενός στρατηγού που ενεπλάκη στα δρώμενα εκείνης της εποχής, τον Καναδό στρατηγό Μακένζι τον πρώτο διοικητή της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στο Σαράγιεβο, ο οποίος σε άρθρο του στην «Globe and Mail», τη μεγαλύτερη εφημερίδα του Καναδά, την Τετάρτη, 14 Ιουλίου 2005 (μετάφραση στα ελληνικά από τον Στέφανο Σωτηρίου), δίνει μια εντελώς διαφορετική διάσταση της σύγκρουσης και των αιτίων της «γενοκτονίας».

Το άρθρο γίνεται περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, καθώς ο στρατηγός των Σερβοβοσνίων Ράτκο Μλάντις,θα οδεύσει σύντομα στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης για να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου, από μια διεθνή κοινότητα που για κάποιο λόγο δείχνει να πιστεύει ότι θα πρέπει να γυρίσουμε στην εποχή του «heroic warfare» (καλέ πυροβολήστε πρώτοι, όχι, σας παρακαλούμε, βαρέστε εσείς…). 

Το άρθρο αναδεικνύει τα παιχνίδια που παίζονται και τις σκοπιμότητες που εξυπηρετεί κάθε πλευρά σε έναν πόλεμο.

Ασφαλώς, πρόθεσή μας δεν είναι να αμφισβητήσουμε ότι στη Σρεμπρένιτσα διαπράχτηκαν αγριότητες, πρόθεσή μας είναι να καταδέιξουμε τη διαχρονικά επιλεκτική μνήμη των νικητών. 

Μήπως δηλαδή είναι το άρθρο επίκαιρο και για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη Λιβύη;

Ακολουθεί το άρθρο του στρατηγού εν αποστρατεία, Λούις Μακένζι:

Αυτή η εβδομάδα σημαδεύεται από τη 10η επέτειο της δεύτερης μεγαλύτερης αποτυχίας των Ηνωμένων Εθνών από την ημέρα της ίδρυσής τους το 1945 – η γενοκτονία στη Ρουάντα καταγράφεται αδιαφιλονίκητα ως η No 1 αποτυχία τους.

 Με κραυγαλέο τρόπο οι εκδηλώσεις της επετείου που προαναφέραμε επικεντρώθηκαν στη σφαγή των «πλέον» των 8.000 Βοσνίων ανδρών και εφήβων από τον στρατηγό του σερβικού στρατού Ράντκο Μλάντιτς, στη Σρεμπρένιτσα, τον Ιούλιο του 1995.

Τα ΜΜΕ στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν αναφέρθηκαν καθόλου στα βαθύτερα αίτια του ολέθρου της Σρεμπρένιτσα, ούτε στο θέμα της απόδοσης των ευθυνών. 

Προτίμησαν μια απλουστευτική ερμηνεία που κινήθηκε μεταξύ μαύρου και άσπρου, όπου στη θέση του μαύρου και του κατηγορούμενου ήταν οι Σέρβοι.

Έπαιξα κι εγώ ένα μικρό ρόλο σε κάποια συμβάντα που προηγήθηκαν της σφαγής και ίσως μια αναδρομή σ’ αυτά τα φωτίσει κάπως.

Στις αρχές του 1993, μετά την αποστράτευσή μου από τον καναδικό στρατό, μου ζητήθηκε να παρουσιαστώ στον ΟΗΕ. Στο μεταξύ επιτροπές του κογκρέσου των ΗΠΑ προσπαθούσαν να καταλήξουν σε τι στάση θα κρατούσαν στο ζήτημα της Βοσνίας. 

Λίγους μήνες πριν, ο διάδοχός μου στη δύναμη προστασίας των Ηνωμένων Εθνών, στρατηγός Φιλίπ Μοριγιόν, είχε αντίθετα με τις συμβουλές των ανωτέρων του στον ΟΗΕ ακολουθήσει την οδό προς την Σρεμπρένιτσα συνοδευόμενος από ένα μικρό σώμα Καναδών στρατιωτών. Εκεί είπε στους πολίτες της Σρεμπρένιτσα ότι βρίσκονται κάτω από την προστασία των Η.Ε. 

Οι άνθρωποι του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ήταν έξαλλοι με την ενέργεια του στρατηγού Μοριγιόν, αλλά με τα ΜΜΕ στην πλευρά του στρατηγού,
αναγκάστηκαν να συστήσουν το σχέδιο «Ασφαλής Ουρανός» (ή «ασφαλής παράδεισος») για έξι περιοχές στη Βοσνία, συμπεριλαμβανομένης της Σρεμπρένιτσα.

Αναρωτήθηκα τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό το σχέδιο. 
Ένας βουλευτής των ΗΠΑ με ρώτησε πόσες δυνάμεις θα χρειάζονταν για να υπερασπιστώ τους «Ασφαλείς Ουρανούς». «Περίπου 135.000 άνδρες» του απάντησα. Έπρεπε να είναι τόσοι πολλοί διότι οι Σέρβοι είχαν ισχυρό πυροβολικό. 

Ο νέος διοικητής του ΟΗΕ για τις δυνάμεις εδάφους, Βέλγος Φράνσις Μπρικεμόντ, είπε ότι συμφωνεί με τις εκτιμήσεις μου, αλλά θα ήθελε να επιχειρήσει την προσπάθεια με 65.000 πρόσθετους άνδρες. Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Μπούτρος Μπούτρος – Γκάλι μετέβη στο Συμβούλιο Ασφαλείας και συνέστησε την αποστολή 27.500 επιπλέον ανδρών. Το συμβούλιο ασφαλείας ενέκρινε 12.000 στρατιώτες και 6 μήνες μετά, λιγότεροι από 2.000 στρατιώτες προστέθηκαν στην Unprofor, για την εφαρμογή του σχεδίου «Ασφαλής Ουρανός».

Μετά από αυτό, το συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ, άλλαξε την φρασεολογία του στην απόφαση για τον «Ασφαλή Ουρανό», από το: «Ο ΟΗΕ θα υπερασπισθεί τους Ασφαλείς Ουρανούς» στο «με την παρουσία του στην περιοχή ο ΟΗΕ θα αποτρέψει τις εχθροπραξίες στους Ασφαλείς Ουρανούς». Με άλλα λόγια, ένα καχεκτικό, μικρό, ελαφρά οπλισμένο σώμα του ΟΗΕ, θα θυσιάζονταν σαν αρνιά στην Σρεμπρένιτσα για να αποτρέψουν τον σερβικό στρατό.

Δεν πήρε πολύ καιρό στους Βοσνίους Μουσουλμάνους να καταλάβουν ότι ο ΟΗΕ δεν μπορούσε να κρατήσει την υπόσχεσή του να υπερασπιστεί την Σρεμπρένιτσα. 

Με βοήθεια απ’ τους απ’ έξω, είχαν αρχίσει να προωθούν εκατοντάδες μαχητές και όπλα μέσα στον «ασφαλή – ελεύθερο ουρανό». 

Όταν οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι μαχητές εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν καλύτερα, άρχισαν τα ριψοκίνδυνα τολμήματα έξω από την Σρεμπρένιτσα, πυρπολώντας σερβικά χωριά και σκοτώνοντας τους κατοίκους των. Μετά ξανάμπαιναν στην ασφαλή από τον ΟΗΕ πόλη της Σρεμπρένιτσα, τον «Ασφαλή Ουρανό». Αυτές οι επιθέσεις έφτασαν στο κατακόρυφο τους το 1994 και συνεχίστηκαν μέχρι τις αρχές του 1995, ακόμη και μετά την αντικατάσταση της μικρής καναδικής δύναμης πεζικού, που ήταν εκεί επί ένα χρόνο, με μια μεγαλύτερη Ολλανδική δύναμη.

Οι Βόσνιοι Σέρβοι μπορεί να είχαν βαρύτερα όπλα, αλλά οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι είχαν καλύτερη εκπαίδευση πεζικού (καταδρομών), που ταίριαζε καλύτερα στο γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής γύρω από την Σρεμπρένιτσα. 

Όταν έλιωσε το χιόνι, την άνοιξη του 1995, έγινε προφανές στον Νάσαρ Όριτς, τον ηγέτη των Βοσνιομουσουλμανικών δυνάμεων, ότι ο βοσνιοσερβικός στρατός θα χτυπούσε την Σρεμπρένιτσα, για να σταματήσει τις επιθέσεις του στα σερβικά χωριά. 

Έτσι, αυτός και μεγάλος αριθμός των μαχητών του, έφυγαν κρυφά από την Σρεμπρένιτσα. 

Η πόλη αφέθηκε χωρίς άμυνα εσκεμμένα, με τη στρατηγική ότι, εάν οι Σέρβοι επιτεθούν σε μια πόλη ανοχύρωτη, τότε σίγουρα αυτό θα γινόταν αιτία το NATO και οι ΗΠΑ, δικαιολογημένα πλέον, να κάνουν αεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά των Σέρβων. 

Έτσι λοιπόν ο σερβοβοσνιακός στρατός μπήκε στην Σρεμπρένιτσα σαν να έκανε περίπατο.

Το τι ακολούθησε μετά, είναι ζήτημα κλίμακας. 

Οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, οι άνδρες και τα μεγαλύτερα αγόρια, χωρίστηκαν από τους γέρους, τα παιδιά και τις γυναίκες, που προωθήθηκαν προς την Τούζλα, όπου θα ήταν ασφαλείς.

Είναι αποτροπιαστικό, αλλά πρέπει να ειπωθεί ότι, εάν σχεδιάζεις γενοκτονία, δεν αφήνεις τις γυναίκες να φύγουν, αφού αυτές είναι το κλειδί και η μόνιμη σύνδεση με την ομάδα που θέλεις να εξοντώσεις. Πολλοί από τους άντρες και τους έφηβους εκτελέστηκαν και τάφηκαν σε μαζικούς τάφους.

Τα στοιχεία που δόθηκαν στην Χάγη, στο δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου, αμφισβητούν σοβαρά το ότι «μέχρι και» 8.000 Βόσνιοι Μουσουλμάνοι σφαγιάστηκαν. 

Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει και περίπου 5.000 που είχαν καταχωρηθεί ως αγνοούμενοι. 

Πάνω από 2.000 πτώματα βρέθηκαν σε τάφους γύρω από την Σρεμπρένιτσα και περιλαμβάνουν και τα πτώματα των στρατιωτών από τις εντατικές μάχες των τριών ετών γύρω από την πόλη. 

Σύμφωνα με τους μαθηματικούς υπολογισμούς λοιπόν ο αριθμός 8.000 είναι μη ρεαλιστικός.

Ο Νάσαρ Όριτς, ο αρχηγός των Βοσνίων Μουσουλμάνων στην Σρεμπρένιτσα, βρίσκεται τώρα στο δικαστήριο της Χάγης κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου, διαπραχθέντα κατά την διάρκεια της «υπεράσπισης» της Σρεμπρένιτσα. Τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι είναι υπεύθυνος για την δολοφονία πολλών Σέρβων πολιτών, στα περίχωρα της Σρεμπρένιτσα, ό,τι έκανε και ο σερβοβοσνιακός στρατός με την σφαγή των Βοσνίων Μουσουλμάνων μέσα στην Σρεμπρένιτσα.

Τα λάθη δεν αναιρούν το ένα το άλλο, αλλά αυτές οι στιγμές της ιστορίας είναι ντροπή για όλους μας, γιατί έγιναν εξαιτίας της δικής μας αδιαφορίας και δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν μεμονωμένα, χωρίς να εξετασθούν τα αίτια που τα δημιούργησαν.


πηγη