Το παράδοξο των ψηφοφοριών....Κοινωνική σχιζοφρένεια

  Το παράδοξο των ψηφοφοριών
Στο παρελθόν αλλά και στο παρόν, επιστήμονες και στοχαστές  προσπάθησαν να εκτιμήσουν την ποιότητα, που συστηματικά έχουν οι συλλογικές αποφάσεις με δημοψηφίσματα, γιατί υπήρχαν απόψεις και ενδείξεις ότι οι αποφάσεις αυτές είναι από τη φύση τους απρόβλεπτες και ασύμβατες με τη..

λογική.

Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα έγιναν στις ΗΠΑ έρευνες για να διαπιστωθεί η τυχόν ύπαρξη διαφοράς ποιότητας μεταξύ των ατομικών και των συλλογικών αποφάσεων, που ως γνωστό λαμβάνονται με ένα μονάχα τρόπο· με δημοψηφίσματα  και εφαρμογή της αρχής της πλειοψηφίας.

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών  έμειναν γνωστά σαν το παράδοξο της ψηφοφοριών   (paradox of voting)[ι] .

Το παράδοξο ήταν η διαπίστωση, ότι υπάρχουν συστηματικές και σημαντικές διαφορές μεταξύ της ποιότητας των ατομικών και της ποιότητας των συλλογικών αποφάσεων μέσω δημοψηφισμάτων. Οι διαφορές αυτές συνοψίζονται  ως ακολούθως:

1. Οι ατομικές αποφάσεις είναι κατανοητές, λογικές και συνήθως προσεγγίζουν την καλλίτερη δυνατή επιλογή.
2. Οι συλλογικές αποφάσεις με δημοψηφίσματα είναι κάποιες φορές απρόβλεπτες, μη κατανοήσιμες και μη συμβατές με τη λογική.
3. Η ποιότητα των αποφάσεων με δημοψηφίσματα επηρεάζεται σημαντικά από τα φαινόμενα δημαγωγίας, τον τρόπο διατύπωσης του ερωτήματος προς τους πολίτες  και από το πλήθος επιλογών/απαντήσεων  που έχουν οι ψηφοφόροι. Η ευμενέστερη περίπτωση για σωστές συλλογικές αποφάσεις είναι αυτή που το ερώτημα είναι του  τύπου: Α ή Β, Ναι ή Όχι.

Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας προφανώς είναι αντίθετο με την κοινή λογική, αλλά και τη λογική της Στατιστικής και Κβαντικής Μηχανικής, όπου οι αποφάσεις/συμπεράσματα του συνόλου έχουν τη μέγιστη δυνατή αξιοπιστία σε σύγκριση με αυτές ενός κάποιου υποσυνόλου -  και πολύ περισσότερο ενός στοιχείου (ενός ατόμου) -  του συνόλου.

Πάρα τα ανωτέρω, η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων της έρευνας όχι μόνο δεν αμφισβητήθηκε, αλλά ενισχύθηκε από την εμπειρία· οι άνθρωποι διαπίστωναν ότι οι προαναφερθείσες διαφορές ήταν όντως υπαρκτές.

Ο εντοπισμός και η κατανόηση συνεπώς των αιτίων και της διαδικασίας δημιουργίας αυτού του παράδοξου και παράλογου φαινομένου έχει μεγάλη και κρίσιμη σημασία γιατί σχετίζεται:

• -Με την καθολική ισχύ θεμελιωδών λογικών και φυσικών αρχών
• -Με την αμφισβήτηση της δυνατότητας των απλών πολιτών να λαμβάνουν συλλογικές αποφάσεις με την δύναμη της λογικής και
• -Με την  υιοθέτηση της άποψης  – και κυρίως της πρακτικής – ότι οι απλοί πολίτες  λαμβάνουν συλλογικές αποφάσεις με τη δύναμη των ενστίκτων, των συναισθημάτων και των κινήτρων και όχι της λογικής· ότι λαμβάνουν δηλαδή αποφάσεις με τον ίδιο τρόπο που λαμβάνουν τα άλογα όντα, τα όντα που στερούνται λογικής.

Είναι ίσως ενδιαφέρον να υπενθυμίσουμε ότι όλα τα ζώα λαμβάνουν και πραγματοποιούν αποφάσεις με τη δύναμη των ενστίκτων  και των κινήτρων και ότι  μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο άνθρωπος που έχει την προνομιακή δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις με τη δύναμη της λογικής·  με τη δύναμη και της λογικήςγια να ακριβολογούμε.

Από τα προηγούμενα στοιχεία και απόψεις οδηγούμαστε  στο  συμπέρασμα ότι το παράδοξο φαινόμενο συνιστά εκτροπή από την κανονική, την  υγιή συμπεριφορά των ανθρώπων· ότι είναι μία «ασθένεια» που καταργεί, η έστω υποβαθμίζει, την λογική  ισχύ των ανθρώπων επιλεκτικά στον τομέα της λήψεως πολιτικών αποφάσεων με δημοψηφίσματα. Η διαπίστωση ότι η λογική ισχύς των ανθρώπων είναι μεγάλη όταν λαμβάνονται ατομικές αποφάσεις και μειώνεται  ή ακυρώνεται όταν λαμβάνονται συλλογικές, παραπέμπει στην ασθένεια διχασμού της προσωπικότητας, στην σχιζοφρένεια. Αυτή η ασθένεια που προσβάλει τους ανθρώπους με το στάτους του μέλους της κοινωνίας, της ταιριάζει το όνομα:  Κοινωνική Σχιζοφρένεια

Τα αίτια και οι υπεύθυνοι της κοινωνικής σχιζοφρένειας

Οι υπεύθυνοι αυτής της κοινωνικής ασθένειας  εύκολα εντοπίζονται  αν εφαρμόσουμε το δόγμα των εισαγγελέων. Κατά το δόγμα αυτό οι υπεύθυνοι κάθε εγκληματικής πράξεως είναι οι άνθρωποι οι οποίοι  ωφελούνται από την πραγματοποίηση της.

Στην προκειμένη περίπτωση η υποβάθμιση της λογικής ισχύος των ανθρώπων επιλεκτικά στον τομέα της λήψεως αποφάσεων  με δημοψηφίσματα, σαφώς προωθεί τα συμφέροντα των αρχόντων πολιτών, γιατί στεριώνει την άποψη ότι υπάρχει νομοτελειακή ανάγκη κάποιοι λίγοι άνθρωποι  να λαμβάνουν τις αποφάσεις,  ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών να είναι απλά αυτοί που εκτελούν αυτές τις αποφάσεις.  Προωθεί και στεριώνει δηλαδή την ίδια παλιά συνταγή που χρησιμοποιούσαν οι  Βασιλιάδες Θεοί, οι  Ελέω Θεού Βασιλιάδες, οι Φωτισμένοι Ηγέτες – Πατέρες του Λαού, για να εκτελούν οι άνθρωποι τις όποιες αποφάσεις τους.

Η εμφάνιση και εξάπλωση της κοινωνικής σχιζοφρένειας οφείλεται στην κατάργηση του στάτους του άρχοντος και αρχομένου πολίτη· του στάτους  που δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά έκφραση της ύπαρξης λογικής ισχύος  σε όλους τους ανθρώπους.

Σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή η κατάργηση έγινε στην πράξη, ενώ στη θεωρία και στα λόγια η ιδιότητα του άρχοντος και αρχόμενου πολίτη, αναγνωρίζεται ηχηρά και χωρίς επιφυλάξεις. Η γνωστή ρήση των πολιτικών και των πνευματικών ηγετών «Αφέντης είναι ο Λαός», στην πράξη σημαίνει,   «Αφέντης είναι Λαός, αρκεί να μη Διαφεντεύει».

Ένα δεύτερο στοιχείο που ενισχύει αυτό το συμπέρασμα είναι ότι οι ασκούντες την εξουσία δεν προσπάθησαν να θεραπευόσουν αυτή την «ασθένεια» αλλά επιχείρησαν να την παρουσιάσουν ως χαρακτηριστικό της φύσεως του ανθρώπου και συνεπώς ότι η προσπάθεια θεραπείας αποτελεί ουτοπία, αν όχι ύβριν. Οι μεγάλες αποφάσεις πρέπει  να τις λαμβάνει ο ένας ή έστω οι λίγοι «φωτισμένοι», αλλά να τις εκτελούν και να τις πληρώνουν όλοι οι πολίτες. Ο ορθολογισμός και η ηθική αυτής της … επινόησης είναι προφανής.

Τα αποτελέσματα της ασθένειας

Η κατάργηση του άρχοντος και αρχομένου, του κυβερνόντος και κυβερνωμένου  πολίτη είχε σαν μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα: (α)  την ατροφία και υποβάθμιση  της λογικής των πολιτών,  λόγω μη χρήσεως της,  στον τομέα άσκησης της πολιτικής, εξουσίας και (β) τη μείωση  της ευθύνης των πολιτών για τα κοινά προβλήματα τους, διότι η ευθύνη έχει μεταφερθεί από τους φυσικούς ιδιοκτήτες  στους εκπροσώπους τους.

Το πρώτο αποτέλεσμα αύξησε υπερβολικά την ισχύ του κατεστημένου  της εξουσίας, το οποίο απέκτησε το θεσμικό δικαίωμα να παίρνει απουσία των πολιτών τις μεγάλες, τις στρατηγικές αποφάσεις και να ισχυρίζεται ότι  ουσιαστικά τις παίρνουν οι πολίτες.

Το δεύτερο όμως αποτέλεσμα έγινε το μπούμερανγκ  του πολιτικού κατεστημένου γιατί οι αποφάσεις μπορούν να λαμβάνονται χωρίς τους πολίτες, αλλά είναι αδύνατο να εκτελούνται χωρίς την έκθυμη συμμετοχή των πολιτών. [ii]

Η μεγάλη δυσχέρεια, αν όχι αδυναμία,  εκτέλεσης της πληθώρας των αποφάσεων που με ευχέρεια λαμβάνουν σήμερα οι ασκούντες την εξουσία, αποδεικνύει ότι το μπούμερανγκ δεν είναι θεωρία αλλά ορατή πραγματικότητα.

Η θεραπεία της ασθένειας

Όπως η θεραπεία κάθε ασθένειας, έτσι και η θεραπεία της κοινωνικής σχιζοφρένειας, επιτυγχάνεται με την ακύρωση της αιτίας που την προκάλεσε· επιτυγχάνεται με την πραγματική και όχι βερμπαλιστική ύπαρξη πολιτών, που έχουν την εξουσία και τις ευθύνες του άρχοντος και συγχρόνως του αρχομένου.

Η εξουσία και η ευθύνη των πολιτών δεν είναι, όπως αρκετοί πιστεύουν, δύο αυτόνομες οντότητες, αλλά μία ενιαία και αδιαίρετη. Όταν ακυρωθεί η  μία αυτομάτως ακυρώνεται και η άλλη. Όταν υπάρχει έλλειμμα της εξουσίας των πολιτών αυτομάτως δημιουργείται έλλειμμα της ευθύνης τους. Αυτά βέβαια δεν ισχύουν για τους αντιπροσώπους των πολιτών οι οποίοι έχουν την ιδιότητα μόνο του άρχοντος.

Στο σημερινό πολιτικό σύστημα, η εξουσία των πολιτών έχει στην πράξη ακυρωθεί από τους ασκούντες την εξουσία και έχει αντικατασταθεί από βερμπαλισμούς. Η φύση όμως δεν ξεγελιέται με τα λόγια· η δημιουργία υπεύθυνων πολιτών χωρίς εξουσία, με νομοτελειακή βεβαιότητα, είναι ανέφικτη.

Στο σημερινό σύστημα εξουσίας, οι άρχοντες/εκπρόσωποι των πολιτών έχουν το θεσμικό δικαίωμα να λαμβάνουν: (1)  τις στρατηγικές, τις μείζονες αποφάσεις που αφορούν τους πολίτες και (2) τις ελάσσονες αποφάσεις οι οποίες επάγονται και περιορίζονται από τις στρατηγικές. Όμως στην αυθεντική Δημοκρατία, στη Δημοκρατία του αρχαιοελληνικού πνεύματος, οι μείζονες αποφάσεις λαμβάνονται από τους πολίτες και οι ελάσσονες  λαμβάνονται από τους άρχοντες. Με τον τρόπο αυτό, οι  πολίτες ήταν ο αφέντης και οι άρχοντες οι υπηρέτες των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό, υπήρχε πίστη και συνοχή των πολιτών στην προσπάθεια πραγματοποίησης των μεγάλων αποφάσεων/στόχων τους.

Το γεγονός ότι σήμερα οι μεγάλες  αποφάσεις δεν λαμβάνονται από τους πολίτες, αλλά από τους άρχοντες που ισχυρίζονται ότι … εκτελούν εντολή των πολιτών , έχει σαν αποτέλεσμα αυτές να τίθενται συνεχώς υπό αμφισβήτηση και οι αγώνες και οι θυσίες των πολιτών να γίνονται χωρίς συνοχή και αποτελεσματικότητα.

Η αντιμετώπιση του παράδοξου φαινομένου στην Ελλάδα

Στη νεότερη Ελλάδα οι πολιτικοί και οι λοιποί αρμόδιοι δεν ασχολήθηκαν με την κατανόηση και θεραπεία του παράδοξου φαινομένου, αλλά με την … υπέρβαση του. Αυτή η υπέρβαση πραγματοποιήθηκε με τους ακόλουθους τρεις τρόπους:

1. Σιωπηρή ακύρωση στην πράξη, όχι και στο συνταγματικό νόμο, των δημοψηφισμάτων, δεδομένου ότι αυτά πραγματοποιούνται με αποφάσεις των αρχόντων  και όχι των πολιτών ή βάσει παγίων διατάξεων. Όπως ήταν επόμενο οι άρχοντες/ εκπρόσωποι δύσκολα αποφάσιζαν να θέσουν την εξουσία τους κάτω από την εξουσία των πολιτών και έτσι τα τελευταία 70 χρόνια έγιναν στην Ελλάδα, ουσιαστικά, δύο δημοψηφίσματα. Αυτή η πολύ μικρή συχνότητα δημοψηφισμάτων – ένα δημοψήφισμα κάθε τριάντα περίπου χρόνια – μέχρι πρότινος,  ίσως δικαιολογείτο από τις μεγάλες δυσχέρειες ενημερώσεως των πολιτών και το πολύ υψηλό κόστος πραγματοποίησης τους. Σήμερα όμως που η ψηφιακή τεχνολογία χρησιμοποιείται σε τόσους τομείς της δημόσιας ζωής (Εφορία, Ασφάλεια, Υγεία, ….) αυτές οι δυσχέρειες μπορούν να ξεπερασθούν με τη χρήση της νέας  τεχνολογίας και τα «ψηφιακά δημοψηφίσματα» να έχουν: πολύ μικρότερο άμεσο και έμμεσο κόστος,  υψηλή λειτουργική και οικονομική ευχέρεια ενημέρωσης των πολιτών και μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιοπιστία, σε σύγκριση με τα συμβατικά δημοψηφίσματα.
2. Λήψη των μεγάλων αποφάσεων από τους φωτισμένους ηγέτες του κόμματος και πραγματοποίηση δημοψηφισμάτων για τη λήψη μερικών από την πληθώρα  των ελασσόνων αποφάσεων, ώστε να μη θίγεται η εξουσία των αρχόντων. Ο τρόπος αυτός εκτός του ότι οδηγεί σε δυσχέρεια άσκησης της εξουσίας, ανατρέπει πλήρως τη φιλοσοφία της αυθεντικής, της αρχαιοελληνικής Δημοκρατίας, όπου οι λίγες μείζονες αποφάσεις  λαμβάνονται από τους πολίτες και η πληθώρα των ελασσόνων από τους άρχοντες.
3. Καθιέρωση δημοψηφισμάτων στα οποία η ύπαρξη παραδόξων αποφάσεων, είναι …  αδύνατη. Ο τρόπος, που αποτελεί σημαντική εφεύρεση των Ελλήνων, ήταν απλός. Σαν το αυγό του Κολόμβου. Αντί δημοψηφισμάτων με ερώτημα του τύπου  Α ή Β, καθιέρωσαν δημοψηφίσματα με ερώτημα του τύπου, Α ή Α, οπότε άντε να βρεθεί παράδοξο και παράλογο αποτέλεσμα.

Όλοι οι πολίτες κάτι γνωρίζουν για τους εμπνευστές αυτών των τρόπων υπέρβασης  του παραδόξου φαινομένου των ψηφοφοριών στη Χώρα που υπήρξε το Λίκνο της Δημοκρατίας.

Συμπέρασμα

Η φύση των δημοψηφισμάτων δεν οδηγεί σε αποφάσεις υποβαθμισμένης ποιότητας και αξιοπιστίας, αλλά αντιθέτως οδηγεί σε αποφάσεις που έχουν στοχαστική σοφία, μεγάλη αξιοπιστία και την ευρύτερη δυνατή αποδοχή. Οι αντίθετες απόψεις και διαπιστώσεις, είναι έργο του κατεστημένου της εξουσίας, που έχει το συμβατικό δικαίωμα να αποφασίζει: την πραγματοποίηση, τη διατύπωση του ερωτήματος, τον τρόπο και το ήθος ενημέρωσης, τους κανόνες διεξαγωγής και την συχνότητα  των δημοψηφισμάτων.  Με ένα δημοψήφισμα κάθε 30 χρόνια, δεν είναι δυνατό να υπάρχει, λογική, εμπειρία και εξοικείωση των πολιτών με το θεσμό των δημοψηφισμάτων·  με το θεσμό που αποτελεί την πεμπτουσία της Αυθεντικής Δημοκρατίας.

---

  i J. Haskell. Direct Democracy or Representative Government.  Westview Press 2001,
  Δημοσθένης Κυριαζής

  Πηγή: solon.org.gr

Αντικλείδι