Αλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς

 

 

Το νομοσχέδιο που περιλαμβάνει τις αλλαγές στο νόμο Διαμαντοπούλου και ψηφίστηκε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος αφήνει ανέγγιχτη την αντιδραστική ουσία του νόμου 4009/2011. 

Ο πυρήνας του νόμου Διαμαντοπούλου, που οδηγεί το Πανεπιστήμιο να λειτουργεί με επιχειρηματικά κριτήρια, βάζει ταφόπλακα στον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του και κατεδαφίζει ουσιαστικά τις συνταγματικές επιταγές (άρθρο 16 του Συντάγματος) της ελευθερίας στην έρευνα και τη διδασκαλία, της πλήρους αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ και του δικαιώματός τους στην απρόσκοπτη κρατική χρηματοδότηση (στο βαθμό που αυτές εκφράζονται και υλοποιούνται στο πλαίσιο του καπιταλισμού), μένει ανέπαφος.

Τα μοναδικά κριτήρια, που οδήγησαν τις δυνάμεις της συγκυβέρνησης να προχωρήσουν σε αυτές τις επουσιώδεις αλλαγές, είναι η πλήρης εφαρμογή του νόμου Διαμαντοπούλου, με την ελπίδα να καμφθούν οι αντιστάσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας, κυρίως των...

πρυτανικών αρχών, τις οποίες επιθυμούν να καταστήσουν συνυπεύθυνες, ώστε να έχουν τις πλάτες τους, σε περίπτωση που εγερθεί μαζική και ρωμαλέα η αντίσταση του φοιτητικού κινήματος και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις (καθιέρωση της επιστολικής και ηλεκτρονικής ψήφου), ώστε να διασφαλιστεί σε κάθε περίπτωση η συγκρότηση και λειτουργία του παντοδύναμου Συμβούλιου διοίκησης.

Η στόχευση αυτή ομολογείται καθαρά στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχέδιου, η οποία αναφέρει χαρακτηριστικά: "Η κυβέρνηση αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να προωθήσει προς ψήφιση από τη Βουλή ορισμένες ρυθμίσεις οι οποίες έχουν δυο βασικά χαρακτηριστικά: Αφενός προβλέπουν την ύπαρξη ενός μεταβατικού χρονικού διαστήματος, ρεαλιστικού και ικανού για την σταδιακή εφαρμογή των διατάξεων του νόμου, και αφετέρου περιλαμβάνουν ορισμένες αλλαγές... οι οποίες δεν ανατρέπουν τη βασική φιλοσοφία του ν. 4009/2011, αλλά δημιουργούν βασιμότερες προϋποθέσεις για την καλύτερη, πληρέστερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του”.

Οι κυριότερες αλλαγές που έγιναν στο νόμο Διαμαντοπούλου είναι οι εξής:

— Το Τμήμα ορίζεται ως βασική εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή μονάδα και όχι απλώς εκπαιδευτική, όπως όριζε ο νόμος 4009, και η Σχολή αποτελεί τη βασική διοικητική μονάδα του Ιδρύματος. Στο πλαίσιο αυτό, αναμορφώνεται και η οργάνωση των μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, που συντονίζονται και οργανώνονται από τη Σχολή και υλοποιούνται από το Τμήμα, σύμφωνα με τον Οργανισμό του Ιδρύματος.

— Καθιερώνεται η επιστολική και ηλεκτρονική ψήφος, στην εκλογή των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου, σε περίπτωση δύο διαδοχικών άγονων εκλογικών διαδικασιών, ώστε να διασφαλιστεί με κάθε τρόπο η συγκρότησή του και να κηρυχθεί αναποτελεσματική η μορφή της δυναμικής παρέμβασης των φοιτητών και μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας για την ακύρωση της εκλογικής διαδικασίας (η προηγούμενη εμπειρία υπήρξε πικρή για τους εμπνευστές και υποστηρικτές του νόμου). Αν πάλι τούτο δεν καταστεί δυνατόν, τα μέλη διορίζονται υποχρεωτικά και είναι οι αρχαιότεροι καθηγητές της πρώτης βαθμίδας του Ιδρύματος.

Η επιστολική και ηλεκτρονική ψήφος καθιερώνεται και για την εκλογή των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου και την εκλογή εκπροσώπου των φοιτητών. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται και σε περίπτωση άγονης διαδικασίας εκλογής, το Συμβούλιο συγκροτείται και λειτουργεί νόμιμα χωρίς την εκλογή αυτών. Επίσης, παρόμοιες διαδικασίες προβλέπονται για την εκλογή του Πρύτανη και του Κοσμήτορα.

— Την ευθύνη της οργάνωσης της διαδικασίας ανάδειξης των εσωτερικών και των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου σε κάθε ίδρυμα έχει η Πρυτανεία του Πανεπιστήμιου και όχι τριμελής επιτροπή, όπως προβλεπόταν στο νόμο 4009 (τις περισσότερες επιτροπές διόρισε τελικά η Διαμαντοπούλου, επειδή ήταν αδύνατον να εξευρεθούν πρόθυμοι καθηγητές να τις στελεχώσουν).  Αναθέτοντας την αρμοδιότητα αυτή στις πρυτανικές αρχές, η κυβέρνηση αποσκοπεί στο να τις καταστήσει συνυπεύθυνες στην εφαρμογή του νόμου (η συγκρότηση των Συμβουλίων είναι βασική παράμετρος για την πλήρη εφαρμογή του νόμου) και να κάμψει τυχόν αντιστάσεις τους. Το νομοσχέδιο καθιερώνει ασφυκτικό χρονικό όριο, την 25η Οκτωβρίου 2012, για την ολοκλήρωση της διαδικασίας συγκρότησης του Συμβουλίου, κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, ενώ τα ήδη αναδεδειγμένα Συμβούλια (σε ελάχιστα ΤΕΙ) διατηρούνται έως τη λήξη της θητείας τους.

— Στον εκμαυλισμό των πρυτανικών αρχών και στην επιτυχία της συναίνεσής τους αποσκοπούν και οι εξής μεταβατικές διατάξεις του νομοσχέδιου: 1) Η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων και Τ.Ε.Ι. της χώρας για το έτος 2012 γίνεται βάσει των εγκεκριμένων ή εγκριθησόμενων προϋπολογισμών τους. 2) Η θητεία των μονομελών και συλλογικών οργάνων των Ιδρυμάτων, η οποία ολοκληρώνεται την 31η Αυγούστου 2012, σύμφωνα με το νομοθετικό καθεστώς που ίσχυε κατά τον χρόνο εκλογής τους, παρατείνεται έως την 31η Δεκεμβρίου 2012, ενώ κατά την πρώτη εκλογή του Πρύτανη η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται υποχρεωτικά έως και την 30η Νοεμβρίου 2012. 3) Η θητεία των οργάνων, εκτός αυτών που αναφέρονται παραπάνω, συνεχίζεται κανονικά μέχρι την προβλεπόμενη λήξη της. Ετσι, λοιπόν, μία διοίκηση πρυτανική ή προέδρου ΤΕΙ που λήγει το 2014 θα πάει μέχρι το 2014.

Με τις παραπάνω ρυθμίσεις, η κυβέρνηση προσβλέπει στο να δημιουργήσει την αίσθηση του σεβασμού τάχατες του αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ, αλλά και να δώσει το χρονικό περιθώριο για την ολοκλήρωση των εκλογικών διαδικασιών που απαιτούνται για την ανάδειξη των οργάνων, ώστε ο νόμος να εφαρμοστεί πλήρως. Τούτο ομολογεί κυνικά στη Βουλή και ο εισηγητής της πλειοψηφίας Ταλιαδούρος.

— Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η αλλαγή στα απαιτούμενα προσόντα των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου διοίκησης. Επειδή η διάταξη του νόμου 4009, που προέβλεπε, εκτός της "ευρείας αναγνώρισης του υποψήφιου στην επιστήμη, στα γράμματα ή τις τέχνες” και τη "διάκρισή του στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ή πολιτιστική ζωή σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο και τη γνώση και εμπειρία από θέση ευθύνης” ήταν ιδιαίτερα προκλητική και φωτογράφιζε ευθέως στελέχη επιχειρήσεων και των μηχανισμών (κρατικών και μη), τροποποιήθηκε με την απάλειψη του δεύτερου σκέλους και την προσθήκη ο υποψήφιος να  "να διαθέτει αυξημένα τυπικά προσόντα και τουλάχιστον πτυχίο ΑΕΙ ημεδαπού πανεπιστημίου ή αναγνωρισμένου αλλοδαπού”. Ακολουθήθηκε η πεπατημένη που λέει ότι στην πολιτική γίνονται πράγματα που δε λέγονται και λέγονται άλλα που δεν γίνονται.

— Η εκλογή του Κοσμήτορα γίνεται όπως και του Πρύτανη. Ο Κοσμήτορας δεν εκλέγεται, όπως όριζε ο νόμος 4009 απευθείας από το Συμβούλιο, αλλά μέσω του Συμβουλίου, δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι αναδεικνύεται απευθείας από τις ψήφους των καθηγητών και των υπηρετούντων λεκτόρων του Ιδρύματος. Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο επιλέγει τρεις υποψήφιους, από αυτούς που υπέβαλαν υποψηφιότητα και μεταξύ αυτών των τριών επιλέγει τον Κοσμήτορα το σώμα των καθηγητών και λεκτόρων.

— Επιχειρείται μια αναιμική μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Συμβούλιο στη Σύγκλητο και από τον Πρύτανη στη Σύγκλητο, όπως π.χ. : Η χάραξη στρατηγικής για την ανάπτυξη του Ιδρύματος σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και η διαμόρφωση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του από το Συμβούλιο διοίκησης γίνεται τώρα μετά από εισήγηση της Συγκλήτου. Η άσκηση όσων αρμοδιοτήτων δεν ανατίθενται από το νόμο ειδικώς σε άλλα όργανα του Ιδρύματος φεύγει από τον Πρύτανη και πάει στη Σύγκλητο. Τα παραπάνω γίνονται για να δώσουν την αίσθηση ότι ενισχύονται δήθεν τα αμιγώς ακαδημαϊκά όργανα και αποδυναμώνεται το Συμβούλιο, το οποίο έχει και εξωτερικά μέλη.

— Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Παιδείας "ρυθμίζονται τα θέματα που αφορούν στον τρόπο και τα κριτήρια της δωρεάν διανομής στους ενεργούς φοιτητές του πρώτου κύκλου σπουδών των διδακτικών συγγραμμάτων μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας «ΕΥΔΟΞΟΣ»”. Η ρύθμιση, όπως και η προηγούμενη του νόμου 4009, με τη διευκρίνηση ότι η δωρεάν διανομή αφορά "στον τρόπο και τα κριτήρια” και στους "ενεργούς” φοιτητές και με την προσθήκη της πρόνοιας να ανατίθεται η διανομή των συγγραμμάτων στην ηλεκτρονική υπηρεσία "ΕΥΔΟΞΟΣ”, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κατάργηση της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων στους φοιτητές.

— Τέλος, καθιερώνονται διαδικασίες fast-track για τον πανεπιστημιακό "Καλλικράτη”. Οι σαρωτικές συγχωνεύσεις-καταργήσεις ακόμη και ολόκληρων ΑΕΙ, που προβλέπονταν και με τον νόμο 4009, θα γίνονται μέσα στην αποκλειστική προθεσμία των 2 μηνών. Στο διάστημα αυτό πρέπει να εκφράσει γνώμη η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ) και το Συμβούλιο διοίκησης, ύστερα από τη διατύπωση γνώμης της Συγκλήτου. Οι ανωτέρω γνώμες θεωρείται ότι εδόθησαν μετά την άπρακτη παρέλευση εξήντα (60) ημερών από τη στιγμή που ο υπουργός Παιδείας έθεσε το ερώτημα της συγχώνευσης-κατάργησης. Τα περί ακαδημαϊκών κριτηρίων στην επιλογή των Τμημάτων, Σχολών ή και ΑΕΙ που θα βάλουν λουκέτο, ακούγονται βερεσέ, όταν μοναδικό κριτήριο, που επιβάλλεται και από το Μνημόνιο, είναι το άγριο πετσόκομμα των δαπανών.

Από τα παραπάνω γίνει φανερό ότι οι αλλαγές αφορούν σε "στρογγυλέματα” του νόμου-έκτρωμα της Διαμαντοπούλου. Σε ισχύ παραμένουν:

— Η πλήρης κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Το Πανεπιστήμιο ΑΕ απαιτεί συνθήκες εργοστασιακής γαλέρας: τρόμος, υποταγή, οσφυοκαμψία, σιγή νεκροταφείου.

— Τα Συμβούλια διοίκησης ως παντοδύναμα όργανα. Δεν αρκούνται μόνο στον "εποπτικό” και "ελεγκτικό” ρόλο, που ζητά το πανεπιστημιακό κατεστημένο και ο αμετανόητος εραστής του ρεφορμισμού ΣΥΡΙΖΑ (άλλωστε, ποιος ο λόγος τότε να υπάρξουν ως χωριστό όργανο;). Χαράζουν τη στρατηγική, έχουν τη γενική εποπτεία και τον έλεγχο της λειτουργίας του Ιδρύματος, εγκρίνουν τον Οργανισμό και τον Εσωτερικό Κανονισμό, εγκρίνουν τον οικονομικό προϋπολογισμό, τον ετήσιο προγραμματισμό και τον απολογισμό για την αξιοποίηση της περιουσίας του Ιδρύματος, έχουν την εποπτεία του ΝΠΙΔ, που διαχειρίζεται τους πόρους του ΑΕΙ και την περιουσία του, έχουν στα χέρια τους τον ορισμό των διδάκτρων για τα μεταπτυχιακά, κ.λπ.

— Το φθηνό, ευέλικτο πανεπιστήμιο, που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της αγοράς. Με τη διάρθρωση των σπουδών σε τρεις κύκλους (με τον πρώτο, τον προπτυχιακό τουλάχιστον τριετή), κατά τα πρότυπα της Μπολόνια. Με τη δυνατότητα οργάνωσης ταχύρυθμων προγραμμάτων σπουδών, διάρκειας δυο ετών, που απονέμουν πιστοποιητικό κατάρτισης, προκειμένου να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα και να εξευρεθούν πρόσθετοι πόροι για τη λειτουργία των ΑΕΙ, αφού οι κρατικοί θα είναι με το σταγονόμετρο και υπό προϋποθέσεις. Με τη δυνατότητα δημιουργίας "μαγαζιών” διά βίου μάθησης. Με την αποτίμηση των σπουδών σε πιστωτικές μονάδες, που υποβαθμίζουν την ποιότητα των σπουδών, ευνουχίζουν τη συστηματική και βαθιά σπουδή στην επιστήμη και οδηγούν σε πτυχία πολλών ταχυτήτων.

— Η ίδρυση επώνυμων εδρών διδασκαλίας και έρευνας, προφανώς για την εξυπηρέτηση ίδιων συμφερόντων (π.χ. έδρα Λαμπράκη, κ.λπ.).

— Η αξιολόγηση των ΑΕΙ με επιχειρηματικά κριτήρια. Η "απόδοση” και "αποτελεσματικότητα” κρίνονται βάσει δεικτών, όπως η αριθμητική σχέση αποφοίτων-εισερχομένων φοιτητών, η αξιολόγηση του διδακτικού έργου από τους φοιτητές, ο αριθμός των εγγεγραμμένων στα προγράμματα διά βίου μάθησης, η πορεία απορρόφησης των αποφοίτων από την αγορά εργασίας, ο αριθμός των δημοσιεύσεων ανά καθηγητή, η "διεθνοποίηση”, όπως π.χ. ο αριθμός των αλλοδαπών φοιτητών, κ.α.

— Η δημόσια χρηματοδότηση των ΑΕΙ χωρίζεται σε δυο σκέλη. Το πρώτο εξασφαλίζει ίσα-ίσα την υποτυπώδη λειτουργία του Ιδρύματος και γίνεται βάσει των τετραετών προγραμματικών συμφωνιών με το κράτος και το δεύτερο προϋποθέτει την ανταπόκριση του Πανεπιστήμιου στα κριτήρια και τους δείκτες της αξιολόγησης.

— Ο εκβιασμός προς τα ΑΕΙ-ΤΕΙ που περιέχει η πρόβλεψη ότι αν παρέλθουν άπρακτες οι προθεσμίες για την εκλογή των οργάνων διοίκησης αναστέλλεται η επιπλέον της βασικής χρηματοδότησης του Ιδρύματος.

— Ολες οι διατάξεις που συγκροτούν τη φυσιογνωμία του επιχειρηματικού πανεπιστήμιου, όπως τα προγράμματα σπουδών συνεργασίας με ΑΕΙ της αλλοδαπής, τα προγράμματα διά βίου μάθησης, η διοργάνωση σπουδών σε ξένη γλώσσα, κ.λπ., καθώς και όλα τα άρθρα του νόμου 4009 που αφορούν στην ίδρυση ΝΠΙΔ με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας, που διαχειρίζεται τους πόρους και την περιουσία του ΑΕΙ.

— Ολες οι διατάξεις που πλήττουν τη φοιτητική μέριμνα. Επιπλέον όλες οι διατάξεις που αφορούν στους λεγόμενους "αιώνιους φοιτητές”, καθώς και οι μεταβατικές διατάξεις του νόμου Διαμαντοπούλου, που προβλέπουν τη διαγραφή τους.

ΥΓ 1: Σημειώνουμε ότι η έκτακτη Σύνοδος των Πρυτάνεων απέρριψε με ομόφωνο ψήφισμά της το νομοσχέδιο του Αρβανιτόπουλου. Χαρακτηριστικά οι πρυτάνεις σημειώνουν: "Το κατατεθέν σχέδιο νόμου, ουσιαστικά δεν απαντά στις ελάχιστες αυτές αλλαγές που θεωρήθηκαν αναγκαίες από την Πανεπιστημιακή Κοινότητα. Αντίθετα, αφήνει ανοικτά ουσιώδη ζητήματα, όπως αυτά των αποφασιστικών, διοικητικών και ακαδημαϊκών αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Ιδρύματος, του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος των εκλογικών διαδικασιών, της προεπιλογής από το Συμβούλιο των υποψηφίων για τα μονοπρόσωπα πανεπιστημιακά όργανα, καθώς και της θεσμικής διασφάλισης της δημόσιας χρηματοδότησης. Διατηρεί τέλος διατάξεις που εγείρουν ζητήματα συνταγματικότητας.

Το σχέδιο νόμου δεν αποτελεί λύση για τα Πανεπιστήμια, καθώς δεν συμβάλλει στην ομαλή ακαδημαϊκή λειτουργία και δεν απαντά στα τρέχοντα και επείγοντα οικονομικά και θεσμικά προβλήματα των ΑΕΙ”.

Ωστόσο, οι πρυτάνεις κρατούν μια στάση, που αφήνει περιθώρια στη συγκυβέρνηση για περαιτέρω "διάλογο” και δεν απευθύνουν στην πανεπιστημιακή κοινότητα εγερτήριο σάλπισμα για την ανατροπή και αυτού του νομοσχέδιου-καρικατούρα. Αρκούνται να επισημάνουν απλώς ότι εξακολουθούν "με υψηλό αίσθημα ευθύνης, να παρακολουθούν τις εξελίξεις και να εγγυώνται την ομαλή ακαδημαϊκή λειτουργία των ΑΕΙ”.

ΥΓ 2: Τα κονταροχτυπήματα ανάμεσα στις διάφορες κλίκες, κυρίως του ΠΑΣΟΚ, με σημαιοφόρους Διαμαντοπούλου, Λοβέρδο, Χρυσοχοϊδη, καθώς και η λυσσαλέα αντίθεση σε οποιαδήποτε αλλαγή στο νόμο Διαμαντοπούλου από τα αστικά ΜΜΕ, αφορούν στα άγρια εσωκομματικά παιχνίδια και τη νομή της εσωκομματικής εξουσίας αποκλειστικά από τον Βενιζέλο από τη μια μεριά και στο φόβο ότι μπορεί να περάσει στην εργαζόμενη κοινωνία, που βάλλεται πανταχόθεν, το μήνυμα ότι οι στυλοβάτες του συστήματος και του Μνημόνιου μπορεί να κάνουν πίσω σε περίπτωση που συναντήσουν σθεναρή αντίσταση, από την άλλη.

ΥΓ 3: Το νομοσχέδιο με το άρθρο 9 παίρνει πίσω όλες τις "ασφαλιστικές δικλείδες” που υποτίθεται ότι θέσπιζαν οι νόμοι για τα Κέντρα Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης (κολέγια), τα οποία συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού, ώστε να διασφαλίζεται δήθεν ένα υψηλό επίπεδο σπουδών. Τούτο έγινε για να προσαρμοστεί η ελληνική νομοθεσία στις αποφάσεις των αφεντικών των ευρωπαϊκών δικαστηρίων και στις επιταγές του Μνημόνιου 2. Χαρακτηριστικό είναι ότι αίρεται το "εμπόδιο” οι διδάσκοντες στα κολέγια να έχουν τα ίδια προσόντα με αυτά που απαιτούνται για τους εδώ καθηγητές των ΑΕΙ. Τα προσόντα των διδασκόντων θα είναι πλέον σύμφωνα μόνο με τα προσόντα των μητρικών πανεπιστημίων όπου γης.

Γιούλα Γκεσούλη - Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΚΟΝΤΡΑ