Ασυντόνιστη, αγκυλωμένη στην εφαρμογή των νόμων, δαιδαλώδης, γηρασμένη και διασπασμένη χαρακτηρίζει την ελληνική δημόσια διοίκηση ο ΟΟΣΑ...

Οπερέτα το ελληνικό Δημόσιο, λέει ο ΟΟΣΑ

Δαιδαλώδης ο κρατικός μηχανισμός, αποτελεί τροχοπέδη για τις μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται εν μέσω κρίσης, τονίζει έκθεση του ΟΟΣΑ.

Ασυντόνιστη, αγκυλωμένη στην εφαρμογή των νόμων, δαιδαλώδης, γηρασμένη και διασπασμένη χαρακτηρίζει την ελληνική δημόσια διοίκηση ο ΟΟΣΑ στο τελικό κείμενο της έκθεσης αξιολόγησης των κρατικών υπηρεσιών, την οποία παρουσιάζει το «Εθνος». Οι ειδικοί επιστήμονες του ΟΟΣΑ, σε μια έκθεση-κόλαφο για την δημόσια διοίκηση, υποστηρίζουν ότι ο κρατικός μηχανισμός αποτελεί «τροχοπέδη» για την εφαρμογή του συνόλου των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να εφαρμοστούν στη χώρα, εν μέσω οικονομικής κρίσης.

Οι βασικές διαπιστώσεις του ΟΟΣΑ για την ελληνική δημόσια διοίκηση περιλαμβάνουν τα παρακάτω συμπεράσματα:

Δεν υπάρχει στρατηγικό όραμα για το ελληνικό κράτος, το οποίο να είναι συνδεδεμένο με το μέλλον της οικονομίας και της κοινωνίας. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός, αναφέρει η έκθεση, ότι δεν υπάρχει στρατηγική και κοινό όραμα για τους στόχους που έχει η Ελλάδα και για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση επικεντρώθηκε σε φορολογικά ζητήματα «χωρίς καμία αίσθηση της ευρύτερης ατζέντας».

Είναι διάχυτη η αίσθηση της διαφθοράς στο Δημόσιο, που συνδέεται με την πολιτική και την αδιαφάνεια που χαρακτηρίζει την κουλτούρα της δημόσιας διοίκησης. Τα περίπλοκα οργανογράμματα και η γραφειοκρατία διευκολύνουν τις πελατειακές σχέσεις και τον χρηματισμό. Η έκθεση αναφέρει πρόσφατη δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου, όπου το 98% του ελληνικού πληθυσμού εκτιμά ότι η διαφθορά αποτελεί μείζον θέμα. «Ακόμα και οι θετικές προσπάθειες αξιόλογων στελεχών της δημόσιας διοίκησης υπονομεύονται από την κυρίαρχη κουλτούρα που επικρατεί στο ελληνικό Δημόσιο.

Η κυβέρνηση είναι ασυντόνιστη και με αυτόν τον τρόπο θέτει σε κίνδυνο τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες χρειάζονται συλλογική δράση. Δεν υπάρχει μεταφορά πληροφοριών μεταξύ των υπουργείων και ο συντονισμός γίνεται μόνο σε υψηλό επίπεδο, κατά περίπτωση.

Τα υπουργεία λαμβάνουν αποφάσεις που δεν αντικατοπτρίζονται σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Οι μεταρρυθμίσεις, που επιδιώχτηκαν τα τελευταία χρόνια, ήταν αναποτελεσματικές λόγω κακής εφαρμογής από το ελληνικό κράτος. Γίνεται παραγωγή κανονισμών και διοικητικών πράξεων χωρίς παράλληλα να υπάρχει έλεγχος και παρακολούθηση της εφαρμογής.

Χρειάζεται επείγουσα προσοχή στη βελτίωση ελέγχου των δαπανών. Ο προϋπολογισμός είναι κατακερματισμένος και δεν υπάρχει καμία χρήση πληροφοριών για τα αποτελέσματα και τις επιδόσεις που καταγράφονται από την εφαρμογή του. Το άκαμπτο και πολύπλοκο σύστημα κεντρικής παρακολούθησης δεν αφήνει περιθώρια ελιγμών σε διευθυντικά στελέχη.

Η διοικητική ιεραρχία είναι «βαριά» και αναξιόπιστη, ενώ αρκετοί ανώτεροι υπάλληλοι ηγούνται σε διευθύνεις-φαντάσματα, χωρίς υπαλλήλους. Τα υπουργεία με την πάροδο του χρόνου έχουν εξαπλωθεί με νέες διευθύνσεις και τμήματα για την εξυπηρέτηση των ημετέρων υπαλλήλων της πολιτικής εξουσίας.

Δεν τηρούνται αρχεία στο ελληνικό Δημόσιο και είναι ανύπαρκτη η συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων για την εφαρμογή πολιτικών. Η συστηματική χρήση δεδομένων και η χάραξη πολιτικής βάσης δεδομένων θα αποτελέσει «βαθιά πολιτισμική αλλαγή» στην ελληνική δημόσια διοίκηση.

ΚΑΜΙΑ ΕΥΕΛΙΞΙΑ

Τροχοπέδη η νομική τυπολατρία

Η νομική τυπολατρία έχει δημιουργήσει μια κουλτούρα και ένα νομικό πλαίσιο που χαρακτηρίζει την καθημερινότητα του ελληνικού Δημοσίου. Υπουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι αποκλείονται από τη λήψη ακόμα και ήσσονος σημασίας μέτρων εάν ο νόμος δεν το προβλέπει, όπως περιγράφει η Εκθεση του ΟΟΣΑ. Οι υπάλληλοι περιορίζονται στην εφαρμογή των νόμων και των εγκυκλίων. Ο νομικός φορμαλισμός δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει την προστασία από τις πολιτικές παρεμβάσεις. «Αντ΄αυτού προκάλεσε αναποτελεσματικότητα σε μαζική κλίμακα», σημειώνουν οι επιστήμονες του ΟΟΣΑ. Εχει δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο που δεν παρέχει κίνητρα για πρωτοβουλία από την πλευρά των υπαλλήλων, ενθαρρύνει την τήρηση των διοικητικών διαδικασιών και όχι την εστίαση στην ουσία του έργου των Υπηρεσιών.

ΛΑΘΟΣ ΚΑΙ Η «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ» ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Η πολυδιάσπαση των κτιρίων μειώνει την παραγωγικότητα

Την πολυδιάσπαση των κτιρίων του Δημοσίου καταγράφει ο ΟΟΣΑ ως έναν από τους σημαντικότερους λόγους για τη μειωμένη παραγωγικότητα στις δημόσιες υπηρεσίες που περιπλέκει -όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται- την επικοινωνία και τον συντονισμό των διοικητικών υπηρεσιών, ενώ παράλληλα αυξάνει τεχνητά την ανάγκη για υπηρεσίες υποστήριξης και επιβαρύνει με γραφειοκρατία και ταλαιπωρία τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

Από τα 2.011 κτίρια για τα οποία υπάρχουν στοιχεία, τα 1.048 (52%) είναι ιδιόκτητα, τα 887 (44%) είναι μισθωμένα και 76 (4%) έχουν παραχωρηθεί στο κράτος για δωρεάν χρήση από ιδιώτες ή ΝΠΙΔ. Η κυβέρνηση καταβάλλει 80 εκατ. ευρώ τον χρόνο, σε μια περίοδο που απαιτούνται σημαντικές περικοπές λειτουργικών δαπανών. Στην έκθεση του ΟΟΣΑ επισημαίνεται ότι, παρά το γεγονός ότι οι κεντρικές υπηρεσίες καταλαμβάνουν το 30% των συνολικών κτιρίων, η ετήσια συνολική δαπάνη μίσθωσης είναι τριπλάσια (60 εκατ. ευρώ) από αυτήν που καταβάλλεται για τα κτίρια των περιφερειακών υπηρεσιών που αντιστοιχούν στο 70% των συνολικών κτιρίων (20 εκατ. ευρώ).

Χωρίς υποδομές
Στα κτίρια που στεγάζονται οι δημόσιες υπηρεσίες μόνο το 7,86% των κτιριακών υποδομών διαθέτουν προσβασιμότητα σε μία ομάδα του πληθυσμού όπως είναι τα ΑμΕΑ. Παράλληλα παρουσιάζεται απουσία χώρου εστίασης ή κυλικείου στο 95,38% των δημοσίων κτιρίων.

Οι χώροι σύσκεψης απουσιάζουν από το 89,51% των κτιριακών υποδομών, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνονται ο συντονισμός των δράσεων, η διάχυση της πληροφόρησης και η παρακολούθηση των κοινών προγραμμάτων που υλοποιούνται. Μόνο το 1,29% των κτιριακών υποδομών διαθέτουν χώρο φύλαξης παιδιών. Σε μια περίοδο όπου συνήθως εργάζονται και οι δύο γονείς, η απουσία χώρων φύλαξης των παιδιών στο εργασιακό περιβάλλον επιβαρύνει την οικογένεια.

ΑΠΙΣΤΕΥΤΟΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ

17.000 νόμοι σε 15 χρόνια για... 27.318 αρμοδιότητες!

Πολυδαίδαλες υπηρεσίες με επικάλυψη αρμοδιοτήτων, έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ υπηρεσιών ακόμα και μεταξύ των υπουργών είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται από την Εκθεση του ΟΟΣΑ. Οπως επισημαίνεται, μόνο σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης καταγράφονται 27.318 αρμοδιότητες, οι οποίες αποτελούν τον βασικότερο φραγμό στην προώθηση αλλαγών. Ουσιαστικά από τις 9.816 διαφορετικές υποστηρικτικές αρμοδιότητες που καταγράφονται στα υπουργεία, σύμφωνα με τα πρότυπα οργάνωσης χωρών όπως η Γερμανία και η Δανία, ανταποκρίνονται σε 26-40 αρμοδιότητες που ανακυκλώνονται.

Οι ειδικοί επιστήμονες του ΟΟΣΑ διαπίστωσαν ότι τα τελευταία 15 χρόνια εκδόθηκαν σχεδόν 17.000 νόμοι, προεδρικά και υπουργικά διατάγματα αλλαγής αρμοδιοτήτων. Ενας υπουργός με μεγάλη εμπειρία σε διαφορετικά υπουργεία δήλωσε μάλιστα ότι χρειαζόταν κάθε φορά πάνω από ένα χρόνο για να βρει άκρη στα νέα του καθήκοντα. Από το σύνολο των περίπου 17.000 νομοθετικών παρεμβάσεων, εκχωρούνται αρμοδιότητες σε διάφορα επίπεδα της διοίκησης μέσω 14.362 προεδρικών διαταγμάτων, 2.624 υπουργικών αποφάσεων και 5.532 νόμων, παρουσιάζοντας με αυτόν τον τρόπο την πολυνομία. Η επικρατούσα κουλτούρα αφήνει ελάχιστα περιθώρια για συνεργασία μεταξύ των υπουργείων. Η διοικητική κουλτούρα επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην εκπλήρωση των τυπικών «αποστολών», όπως ορίζονται στον νόμο.

Εξάπλωση των υπουργείων

Tα υπουργεία χαρακτηρίζονται από την οργανωτική εξάπλωση. Καθένα από αυτά έχει, κατά μέσο όρο, 439 εσωτερικές δομές (Γενικές Γραμματείες, Γενικές Διευθύνσεις, Διευθύνσεις και Τμήματα). Το μεγαλύτερο μέρος των υφισταμένων τμημάτων δεν έχουν το σωστό μέγεθος για να είναι αποτελεσματικά.

Ο αριθμός των ατόμων σε διευθυντικές θέσεις είναι αναποτελεσματικά μεγάλος σε σύγκριση με τον αριθμό των εργαζομένων υπό την εποπτεία τους. Ως αποτέλεσμα, η διοικητική εργασία είναι κατακερματισμένη εντός των υπουργείων. Τα υπουργεία δεν είναι σε θέση να θέσουν προτεραιότητες και αντιμετωπίζουν προβλήματα συντονισμού. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει συντονισμός, γίνεται ad hoc, βασίζεται σε προσωπική πρωτοβουλία και γνώση και δεν υποστηρίζεται από τις δομές.

ΝΙΚΟΣ Β. ΤΣΙΤΣΑΣ

ethnos