Η τραγωδία της υφαλοκρηπίδας και το φάντασμα της ΑΟΖ
EurActiv.gr
Tου Θόδωρου Καρυώτη,
Καθηγητή πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστημιακό Σύστημα Μέρυλαντ, ΗΠΑ
Για πάνω από τριάντα χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι νομικής φύσης. Όμως, εδώ και πάνω από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί απ' αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από την ύπαρξη της νέας Σύμβαση του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της ΑΟΖ. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι σήμερα, λαμβάνουν υπ’ όψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών πού πάντα συμπίπτουν. Οι Τούρκοι βέβαια τρίβουν τα χέρια τους που ακούν για τόσα χρόνια τις ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να μιλάνε μόνο για την υφαλοκρηπίδα χωρίς να αναφέρονται στην ΑΟΖ. Ο λόγος βέβαια της μεγάλης χαράς των Τούρκων είναι ότι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει με την οριοθέτηση ΑΟΖ στο Αιγαίο.
Υπάρχει και ένα συμβάν που δεν έχει γίνει γνωστό στον ελληνικό λαό. Την Τετάρτη 10 Μαρτίου 2010, ο Πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου ενημέρωσε τους Έλληνες δημοσιογράφους στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον για την επίσκεψή του στις ΗΠΑ. Η τελευταία ερώτηση ήταν του Μιχάλη Ιγνατίου, δημοσιογράφου του MEGA TV και των εφημερίδων «Έθνος» και «Φιλελεύθερος» της Κύπρου. Την παραθέτω αυτούσια από την απομαγνητοφώνηση:
M. Ιγνατίου:
“Κύριε πρόεδρε, μιλάτε συνεχώς για το θέμα της υφαλοκρηπίδας σαν την μοναδική μας διαφορά με την Τουρκία. Γιατί δεν συνδέεται και το θέμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης;”
“Αναμφίβολα η υφαλοκρηπίδα και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη συνδέονται. Το θέμα μάς έχει απασχολήσει και θα το φέρω προς συζήτηση με τον Ερντογάν στην επόμενη επίσκεψή του στην Αθήνα.”
Έχουν περάσει πολλοί μήνες από τότε και οι δύο Πρωθυπουργοί έχουν βρεθεί και μιλήσει τρεις φορές μετά από αυτή την δήλωση του Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και όμως δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το θέμα της ΑΟΖ συζητήθηκε. Επομένως, ή τότε ο Παπανδρέου παραπληροφορούσε με την απάντησή του στην ερώτηση του Ιγνατίου ή έφερε μεν το θέμα αλλά ο Ερντογάν αρνήθηκε οποιαδήποτε συζήτηση επ’ αυτού. Ο Πρωθυπουργός οφείλει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα.
Πριν από λίγο καιρό, για πρώτη φορά Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ΑΟΖ σε μια ερώτηση στην Βουλή για τα πετρέλαια. Ο πρωθυπουργός είπε: “Η ΑΟΖ δεν είναι κάποιο μαγικό χαρτί, με υπερφυσικές ιδιότητες, που λύνει όλα τα προβλήματα”. Αλλά, κανείς δεν έχει ποτέ ισχυριστεί ότι η ΑΟΖ αποτελεί κάποιο μαγικό χαρτί με υπερφυσικές ιδιότητες. Νομίζω ότι η απάντηση του πρωθυπουργού ήταν μια προσπάθεια υποτίμησης της ΑΟΖ, προφανώς για να δικαιολογήσει το γεγονός ότι την είχε αγνοήσει όλα τα χρόνια που διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών και κατά τη διάρκεια της σημερινής του θητείας ως Πρωθυπουργός. Όμως, το γεγονός και μόνο της αναφοράς της ΑΟΖ από το βήμα της Βουλής σημαίνει ότι δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί και πρέπει να συμπεριληφθεί στις συνομιλίες με τους Τούρκους.
Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας επιτέθηκε σ’ όσους πιστεύουν ότι η ΑΟΖ αποτελεί “μόδα”, όπως είπε, και επιτέθηκε μάλιστα σε αυτούς που μιλάνε για την ΑΟΖ και αγνοούν τη σημασία της υφαλοκρηπίδας. Ο κ. Δρούτσας είναι ή άσχετος ή παριστάνει τον άσχετο αλλά σε κάθε περίπτωση απαράδεκτος διότι ισχυρίζεται ότι η εθνική κυριαρχία στις ελληνικές θάλασσες μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Όχι μόνο αγνοεί την αξία της ΑΟΖ αλλά προσπαθεί να μας πείσει ότι το Ισραήλ και η Κύπρος κακώς έκαναν οριοθέτηση της ΑΟΖ και έχουν απεμπολήσει τα εθνικά τους συμφέροντα μια και αγνόησαν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Είναι σαφές και φανερό σε όλους ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στη Κύπρο και το Ισραήλ αποτελεί όχι μόνο μία σημαντική οριοθέτηση αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να επισημανθεί τα κράτη αυτά έχουν προχωρήσει σε θαλάσσιες έρευνες για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και δεν σχεδιάζουν να οριοθετήσουν ποτέ την υφαλοκρηπίδα τους γιατί η έννοια αυτή έχει ξεπεραστεί από το 1982 από την έννοια της ΑΟΖ. Ωστόσο, ο υπουργός επιμένει να δίνει μαθήματα στους Έλληνες, στους Κύπριους και στους Ισραηλίτες τονίζοντας ότι «Η ΑΟΖ δεν έχει καμία σχέση με το θέμα του ορυκτού πλούτου. Με την υφαλοκρηπίδα σχετίζεται.”
Δυστυχώς ο κ. Δρούτσας δεν γνωρίζει ότι στο τέλος της δεκαετίας του 1970, στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας τα κράτη της Λατινικής Αμερικής, που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της ΑΟΖ, ζήτησαν να σταματήσει η συζήτηση για την ύπαρξη της υφαλοκρηπίδας γιατί είχε υπερκεραστεί από την έννοια της ΑΟΖ αλλά, η τότε ελληνική αντιπροσωπεία δεν υποστήριξε αυτή τη θέση που θα έλυνε τα χέρια της Ελλάδας στο Αιγαίο! Γνωρίζει, όμως, ότι πριν λίγους μήνες ανακαλύψαμε γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν συζητά το θέμα της ΑΟΖ με τη Τουρκία. Ένα έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας μας διαφωτίζει ξεκάθαρα. Πρόκειται για εμπιστευτικό έγγραφο του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 1979. Την προηγούμενη ημέρα είχε επισκεφτεί τον πρέσβη ο Γιάννης Τζούνης, τότε Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών και του ανέφερε ότι η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται να δημιουργήσει ΑΟΖ στο Αιγαίο, που είχε τότε αρχίσει να διαμορφώνεται στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, διότι ενώ αυτή είναι έννοια που ευνοεί την Ελλάδα δεν ευνοεί καθόλου την Τουρκία. Αυτό συνέβη επί πρωθυπουργίας Γεωργίου Ράλλη και με υπουργό Εξωτερικών τον Κ. Μητσοτάκη. Έχουν περάσει από τότε 32 χρόνια και όλοι οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας έχουν ξεκάθαρα σεβαστεί αυτή τη θέση διότι, κατά την άποψή μου, διακατέχονται από ένα ανίατο φοβικό σύνδρομο, πιστεύοντας ότι η Τουρκία θα φτάσει ακόμη και σε πόλεμο για να προστατέψει τα συμφέροντά της σε περίπτωση που η Ελλάδα ανακηρύξει ΑΟΖ στο θαλάσσιο χώρο της.
Η Ελλάδα πρέπει άμεσα να προβεί σε ταυτόχρονη οριοθέτηση της ΑΟΖ της με αυτές της Κύπρου και της Αιγύπτου, λαμβάνοντας φυσικά υπόψη το Καστελόριζο και έτσι θα υπάρχουν θαλάσσια σύνορα ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο, αλλά πιο σημαντικό θα είναι το γεγονός ότι δεν θα υπάρχουν θαλάσσια σύνορα της Αιγύπτου με τη Τουρκία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Τουρκία θα αντιταχτεί σε μια τέτοια οριοθέτηση και θα ζητήσει την παρέμβαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, πράγμα που έχει δικαίωμα να κάνει ad hoc. Δηλαδή μπορεί να ζητήσει από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να παρέμβει μόνο για αυτή την οριοθέτηση. Οι πιθανότητες της Τουρκίας να αποσπάσει κάτι θετικό από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι πολύ μικρές, διότι όχι μόνο θα ζητάει την ανατροπή της απόφασης τριών κρατών αλλά θα έχει να αντιμετωπίσει και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ασφαλώς και δεν θα ήθελε να δει μείωση της ΑΟΖ της στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα τώρα που η περιοχή παρουσιάζει μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον.
Ο χάρτης που παραθέτω πιο πάνω δείχνει την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ στις ελληνικές θάλασσες βάσει του Δίκαιου της Θάλασσας (άσπρη γραμμή) και ταυτόχρονα δείχνει την αξία του Καστελόριζου, διότι σε περίπτωση που υποθέσουμε ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ (η διακεκομμένη κόκκινη γραμμή) η ελληνική ΑΟΖ δεν μπορεί κατά συνέπεια να συνορεύει με τη κυπριακή ΑΟΖ.
Η επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης να μη προβεί πρώτα σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Κύπρο και την Αίγυπτο αλλά να παραπέμψει την ελληνοτουρκική διένεξη στη Χάγη για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας θα έχει ως αποτέλεσμα να χαθεί ένα μέρος της θαλάσσιας ζώνης του Καστελόριζου διότι η Χάγη, σε παρόμοιες περιπτώσεις, δεν δίνει πλήρη επήρεια σε πολύ μικρά νησιά που βρίσκονται κοντά σ’ ένα μεγάλο ηπειρωτικό χώρο ο οποίος ανήκει σ’ άλλο κράτος. Ο νοών νοήτω. Κατά συνέπεια, ενώ θα δοθεί μια αρκετά μεγάλη περιοχή στο Καστελόριζο (η Χάγη δεν θα δεχτεί την τουρκική θέση ότι τα Καστελόριζο δεν διαθέτει τίποτα παραπάνω από την αιγιαλίτιδα ζώνη του), δεν αναμένεται να προσδιορίσει μια έκταση που να δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Κύπρο.
Η Ελλάδα, όταν αποφασίσει να δημιουργήσει ΑΟΖ σε όλες τις θάλασσές της ακολουθώντας πιστά τις διατάξεις του Δίκαιου της Θάλασσας, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την Τουρκία. Απλώς, η Τουρκία θα αρνηθεί να αναγνωρίσει την ελληνική ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκανε και με την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά η Κύπρος ούτε φοβήθηκε ούτε σταμάτησε από αυτή την ενέργεια της Τουρκίας και μάλιστα πήρε και την έγκριση της ΕΕ. Η Άγκυρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί ότι δεν μπορεί να επιβάλει τις όποιες νεο-οθωμανικές βλέψεις της στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται...Επίσης χρησιμοποιήστε ελληνική γραφή για να αναρτηθούν τα σχόλιά σας.