Θα γινει δημοψηφισμα στον Δημο Διου-Ολυμπου για τα διοδια?

         Η Εθνική οδός Αθηνών-Θεσσαλονίκης (ΠΑΘΕ) διασχίζει το Ν. Πιερίας και χρησιμοποιείται από τους κατοίκους σχεδόν αποκλειστικά ελλείψει επαρκούς και ολοκληρωμένου επαρχιακού οδικού δικτύου για την κάλυψη μεγάλου μέρους των τοπικών αναγκών μετακίνησης και στην περίπτωση του Δήμου μας, που καταλαμβάνει τη νότια Πιερία, όπου βρίσκονται και τα μετωπικά διόδια Λεπτοκαρυάς, είναι υποχρεωμένοι οι δημότες, ελλείψει ολοκληρωμένου και επαρκούς παράπλευρου οδικού δικτύου, να πληρώνουν διόδια για τις μετακινήσεις τους από χωριό σε χωριό για τη μετάβαση προς την έδρα του Δήμου στο Λιτόχωρο, ή στην έδρα της πρωτεύουσας του νομού στην Κατερίνη, καθώς και στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των καθημερινών επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους ή άλλων ασχολιών. 

     Το τμήμα της άνω Εθνικής οδού, που διέρχεται από το νομό Πιερίας ανήκει στο ευρύτερο ..

τμήμα «Μαλιακός- Κλειδί Ημαθίας», έχει υπαχθεί στα Ευρωπαϊκά δίκτυα και διέπεται από το νόμο 3605/2007 (ΦΕΚ Α΄190/8-8-2007), ο οποίος κύρωσε την από 28-06-2007 σύμβαση παραχώρησης, που υπογράφηκε στην Αθήνα, μεταξύ αφενός του Ελληνικού Δημοσίου και αφετέρου της  ανώνυμης εταιρείας (κοινοπραξίας-παραχωρησιούχου) με την επωνυμία «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Ανώνυμη Εταιρεία Παραχώρησης για τον Αυτοκινητόδρομο Τμήμα ΠΑΘΕ Μαλιακός -Κλειδί» και τον διακριτικό τίτλο «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Α.Ε.», και τους εκ τρίτου συμβαλλόμενους, μετόχους της παραχωρησιούχου, που αναφέρονται σε αυτή.

       Με τη σύμβαση αυτή, η οποία είναι ομολογουμένως «λεόντεια», η παραχωρησιούχος εταιρεία ανέλαβε τη  μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του άνω τμήματος  με αντάλλαγμα κατά παραχώρηση από το Ελληνικό δημόσιο, μεταξύ των άλλων, το δικαίωμα επιβολής και είσπραξης για ίδιο λογ/σμό διοδίων τελών από τους χρήστες του αυτοκινητοδρόμου κατά τη διάρκεια της περιόδου παραχώρησης για το κύριο έργο παραχώρησης, η διάρκεια της οποίας ορίσθηκε σε τριάντα (30) έτη από την ημερομηνία έναρξης της παραχώρησης.  Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή νέων και την συντήρηση υφισταμένων οδικών τμημάτων. Στα υφιστάμενα οδικά τμήματα, τα οποία έχουν κατασκευασθεί με ευθύνες και δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου, περιλαμβάνεται και το οδικό τμήμα «Ραψάνη - Κλειδί», (απόσταση 69 χλμ. περίπου), το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου διέρxεται από το νομό Πιερίας. Βάσει της σύμβασης αυτής  η παραχωρησιούχος εταιρεία απολαμβάνει της διακριτικής ευχέρειας ως προς τον καθορισμό του ύψους των διοδίων, της τοποθεσίας και του αριθμού των σχετικών σταθμών, ο ελάχιστος αριθμός των οποίων προσδιορίζεται σε πέντε μετωπικούς σταθμούς, μεταξύ των οποίων ο υφιστάμενος σταθμός της Λεπτοκαρυάς και ο νέος σταθμός Κλειδίου στο Αιγίνιο, χωρίς η Σ.Π. να αποκλείει τη δημιουργία νέων σταθμών διοδίων , οι οποίοι εγκαθίστανται είτε μετωπικά κατά τρόπο που φράζουν την κίνηση εντός του αυτοκινητόδρομου, είτε και πλευρικά κατά τρόπο που φράζουν την είσοδο ή την έξοδο στον αυτοκινητόδρομο. Ο καθορισμός της νέας θέσης των σταθμών διοδίων γίνεται κατά τα προβλεπόμενα στη σύμβαση μετά από έγγραφη πρόταση της παραχωρησιούχου εταιρείας και έγγραφη συμφωνία του Δημοσίου.    

      Ο νόμος 3605/2007 δεν προβλέπει αρμοδιότητες των τοπικών αυτοδιοικήσεων πρώτου και δεύτερου βαθμού σε θέματα που άπτονται της επιβολής διοδίων ή της εν γένει λειτουργίας της Π.Α.Θ.Ε..

      Η παραπάνω όμως διακριτική της ευχέρεια περιορίζεται όχι μόνο από τη ρύθμιση της Σ.Π. ως προς το ανώτατο όριο του διόδιου τέλους, αλλά υπόκειται και σε περιορισμούς που απορρέουν από τα συνταγματικά δικαιώματα, ιδίως το δικαίωμα της ανάπτυξης της προσωπικότητας και την οικονομική ελευθερία των κατοίκων από όπου διέρχονται αυτά όταν δεν διαθέτουν ικανοποιητικές εναλλακτικές δυνατότητες μετακίνησης για τις καθημερινές βιοτικές τους ανάγκες.

       Ετσι, όταν η παραχωρησιούχος εταιρεία άρχισε να κατασκευάζει στο τμήμα: «Λεπτοκαρυάς-Κλειδίου», η απόσταση του οποίου είναι 64 χλμ, άλλους δύο σταθμούς διοδίων και δη 1) ένα μετωπικό σταθμό διοδίων λίγο έξω από τα όρια Αιγινίου Πιερίας, ακριβώς στην περιοχή του Κλειδίου Ημαθίας, το οποίο αποτελεί το βόρειο άκρο του πιο πάνω οδικού άξονα και 2) έναν πλευρικό σταθμό στο ύψος του κόμβου της Λεπτοκαρυάς, έναντι ακριβώς του ήδη υπάρχοντος μετωπικού σταθμού περί τα τέλη Νοεμβρίου του έτους 2008,, αποκλειστικά  και  μόνο για να εισπράττει ανάλογα τέλη από αυτούς που μέχρι   τώρα εξέρχονταν από την Ν.Ε.Ο.  και δια  μέσου  παράπλευρων αυτής δρόμων απέφευγαν να πληρώσουν τέλος στα μετωπικά   διόδια της Λεπτοκαρυάς, χωρίς στο μεταξύ να έχει κάνει κανένα κατασκευαστικό έργο επί του υπάρχοντος δρόμου, αλλά  και καμία αποκατάσταση του υπάρχοντος κατεστραμμένου σε πολλά σημεία δρόμου, αυτό θεωρήθηκε ως παράνομη και άδικη συμπεριφορά  προς τους κατοίκους του πρώην Δήμου Ανατολικού Ολύμπου και της Πιερίας γενικότερα, η οποία  πρόσβαλλε βάναυσα όχι μόνο την προσωπικότητά του, αλλά και την προσωπικότητα όλων των κατοίκων-δημοτών, αλλά και όλων των Πιεριέων, και δεν μπορεί να νοηθεί σε ένα Κράτος Δικαίου.

     Η αντίδραση του πρώην Δήμου στην παραπάνω καταχρηστική ενέργεια της εταιρείας  ήταν άμεση και αποφασιστική πετυχαίνοντας με παρεμβάσεις προς τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ την προσωρινή ρύθμιση του όλου θέματος με την αναστολή εκ μέρους της κάθε περαιτέρω ενέργειας για κατασκευή πλευρικών διοδίων.  Στη συνέχεια έγινε έκτακτη συνεδρίαση Δημοτικού Συμβουλίου για την 28-11-2008 με μοναδικό θέμα τη συζήτηση και λήψη απόφασης κατά της αιφνιδιαστικής και «αυθαίρετης» ενέργειας της παραχωρησιούχου εταιρείας, αναφορικά με την κατασκευή διοδίων επί του κόμβου του Δ.Δ. Λεπτοκαρυάς, κατά την οποία μετά από εισήγηση του τότε εκπροσώπου-δημάρχου του Δήμου,  και αφού ακούστηκαν και οι απόψεις των δημοτικών συμβούλων, οι οποίοι επεσήμαναν τις επιπτώσεις στην τουριστική κίνηση της περιοχής του Δήμου Ανατ. Ολύμπου από τυχόν επιβαρύνσεις των επισκεπτών με την λειτουργία των πρόσθετων διοδίων και ότι δεν πρέπει να επιτραπούν στο μέλλον παρόμοιες ενέργειες πριν την κατασκευή των παράπλευρων δρόμων, καθώς και των λοιπών έργων βελτίωσης των κυκλοφοριακών συνθηκών στην περιοχή του πρώην δήμου, καθώς και τις απόψεις παρευρεθέντων δημοτών, οι οποίοι διατύπωσαν την έντονη ανησυχία τους για την μεθοδευμένη ενέργεια της εταιρείας, λήφθηκε ΟΜΟΦΩΝΑ η με αριθμό 342/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με την οποία αποφασίστηκε: 1) Η καταδίκη των ενεργειών της «ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΣ ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε», 2) Να μη κατασκευαστούν παράπλευρα διόδια στην περιοχή του πρώην Δήμου, 3) Να κατασκευαστούν οι παράπλευροι δρόμοι, 4) Να επανέλθει προς συζήτηση το θέμα, σε συνεδρίαση στην οποία θα παρευρεθούν οι εμπλεκόμενοι φορείς, πολιτικοί παράγοντες και η άνω εταιρεία, 5) Να κινηθεί ο Δήμος νομικά με την άσκηση κατ’ αρχήν ασφαλιστικών μέτρων, 6) Να συσταθεί Νομαρχιακό Συντονιστικό Οργανο για την επίλυση παρόμοιων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και οι λοιποί Δήμοι του νομού.   

     Πράγματι ο πρώην Δήμος κατέθεσε αρχικά την από 12-01-2009 αίτηση ασφαλιστικών μέτρων με αίτημα την άρση της προσβολής της προσωπικότητας του Δήμου και κατ’ επέκταση της προσωπικότητας όλων των Δημοτών του, την απαγόρευση κάθε ενέργειας επιβολής και είσπραξης διοδίων στον κόμβο της Λεπτοκαρυάς (πλευρικά διόδια) μέχρι την ολοκλήρωση του έργου κατασκευής του παράπλευρου οδικού δικτύου και επ’ αυτής εκδόθηκε η με αριθμό 1217/2009 απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κατερίνης. Η απόφαση αυτή έκρινε νόμιμη την αίτηση για προσβολή της προσωπικότητας, πλην όμως απέρριψε αυτή στην ουσία, γιατί στην ουσία επέρχεται πλήρης ικανοποίηση του δικαιώματος, πράγμα που απαγορεύεται από τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, άρθρο 692 παρ. 4.

    Στη συνέχεια κατέθεσε ο πρώην Δήμος και την από 29-10-2009 αγωγή του στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Κατερίνης με αίτημα να μην κατασκευασθούν και να μη καταβάλλουμε διόδια στον πλευρικό σταθμό διοδίων στον κόμβο Λεπτοκαρυάς, όχι μόνο πριν από την ολοκλήρωση του έργου, αλλά και μετά από την ολοκλήρωση του έργου. Να  υποχρεωθούν  το Ελληνικό Δημόσιο και η παραχωρησιούχος εταιρεία  να άρουν την προσβολή της προσωπικότητας του Δήμου και κατ’ επέκταση της προσωπικότητας όλων των δημοτών του Δήμου και την παράλειψη αυτής στο μέλλον, απέχοντας από κάθε ενέργεια μελλοντικά που θα συνεπάγεται και πάλι την προσβολή της. Ειδικότερα: 1. Να διαταχθούν οι ανωτέρω να απέχουν από κάθε ενέργεια κατασκευής νέων διοδίων σταθμών στην Ν.Ε.Ο. Αθηνών-Θεσ/νίκης στην περιοχή του κόμβου Λεπτοκαρυάς (πλευρικά διόδια), αλλά και του Κλειδίου Ημαθίας και  επιβολής και είσπραξης διοδίου τέλους  μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, ώστε να έχουμε δικαίωμα να διερχόμαστε ελεύθερα, όλοι οι δημότες του Δήμου και οι λοιποί χρήστες του παράπλευρου δρόμου, ακόμη δε, και στην περίπτωση που ολοκληρωθεί η κατασκευή του σταθμού διοδίων και αρχίσει η λειτουργία του, καθώς και οποιαδήποτε άλλη   πρόσθετη    οικονομική επιβάρυνση   το οδικό τμήμα «Μαλιακός - Κλειδί»   και να παραλείπουν κάθε ενέργεια τους, που θα την προσέβαλλε στο μέλλον, διαφορετικά και εντελώς επικουρικά να απέχουν  από τις    πιο πάνω  ενέργειες κατασκευής και λειτουργίας διοδίων σταθμών, μέχρι   την ολοκλήρωση του έργου και την τήρηση των λοιπών όρων της σύμβασης και Να  υποχρεωθούν   αυτοί  να   μειώσουν  τις  τιμές  των   διοδίων  τελών, στον οδικό άξονα «Μαλιακός- Κλειδί»,     σύμφωνα με το άρθρο/ 25.1.3 της   σύμβασης   παραχώρησης.

     Κατά τη συζήτηση της άνω αγωγής στις 18-10-2010 κατέθεσε ο πρώην Δήμος και νέα αίτηση ασφαλιστικών μέτρων επειδή η εταιρία προχώρησε στο νέο κλείσιμο του κόμβου Λεπτοκαρυάς και την έναρξη εργασιών για την κατασκευή των πλευρικών διοδίων και επί των δύο αυτών δικογράφων που συζητήθηκαν στις 06-12-2010 εκδόθηκε τελικά η με αριθμό 60/2011 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Κατερίνης, η οποία απέρριψε και τα δύο δικόγραφα, διότι έκρινε ότι  ο πρώην δήμος δεν νομιμοποιείται ενεργητικά στην άσκησή τους, καθόσον από καμία διάταξη νόμου δεν προβλέπεται ότι στην προκειμένη περίπτωση ο φορέας του δικαιώματος προσωπικότητας εκπροσωπείται από τον δήμο!!!!. Με λίγα λόγια το δικαστήριο βρήκε έναν λόγο, κατά τη γνώμη μας όχι ορθό,  για να αποφύγει να δικάσει επί της ουσίας την υπόθεση των διοδίων. Διότι πως είναι δυνατόν η πρώτη απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων  (1217/2009) να δεχθεί ότι ο δήμος, ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου,  νομιμοποιείται να ζητήσει την προστασία του δικαιώματος προσωπικότητας και η νέα απόφαση που έπρεπε με την τακτική αγωγή να δικάσει την υπόθεση επί της ουσίας, να δεχθεί τα αντίθετα!!!! Ο λόγος είναι προφανής.

      Επιπλέον, τα διόδια έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα και δεν επιτρέπεται να εισπράττονται υψηλά διόδια σε τμήματα της Ε.Ο που είναι υπό κατασκευή και να πληρώνουν το κόστος κατασκευής τους προκαταβολικά οι τοπικές και περιφερειακές κοινωνίες και οικονομίες, όπως είναι ο ν. Πιερίας και ιδιαίτερα ο Δήμος μας. Στις περιπτώσεις αυτές η παραχωρησιούχος εταιρία υποχρεούται να προβλέπει ειδικά μειωμένα τιμολόγια για τους κατοίκους της Πιερίας και ιδιαίτερα της νότιας Πιερίας, όπου τα διόδια διέρχονται μέσα από τα διοικητικά όρια του Δήμου και οι δημότες εξαρτώνται από την οδό Π.Α.Θ.Ε. για την εξυπηρέτηση των αναγκών τους.

      Επειδή μετά από τις προαναφερθείσες δίκες και τις κινητοποιήσεις των κατοίκων όλης της Πιερίας, με τη συμμετοχή πολιτικών και παραγωγικών φορέων, του Επιμελητηρίου Πιερίας, της πρώην Ν.Α. Πιερίας και ήδη Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας, της Εθελοντικής ομάδας δράσης Ν. Πιερίας και της Επιτροπής Αγώνα ΚΑΤΑ των διοδίων πετύχαμε να πείσουμε την πολιτεία να επανεξετάσει και επαναδιαπραγματευθεί το θέμα των διοδίων με την παραχωρησιούχο εταιρεία και ήδη τα μηνύματα είναι θετικά προς την κατεύθυνση εξεύρεσης λύσης του προβλήματος στην Πιερία με την δραστική μείωση των διοδίων εκεί όπου κατασκευάζονται οι οδικοί άξονες και τη μείωση των διοδίων όπου είναι κατασκευασμένοι, καθώς και την εκπτωτική πολιτική για τους συχνούς χρήστες και τη διευκόλυνση των τοπικών μετακινήσεων, όπως ήδη άρχισε να εφαρμόζεται στο σταθμό διοδίων Λεπτοκαρυάς,  τη συζήτηση για εφαρμογή των ηλεκτρονικών διοδίων, που είναι φυσικά τα πιο δίκαια, τη δέσμευση από τον αρμόδιο υπουργό πρόσφατα για κατασκευή του παράπλευρου οδικού και τοπικού δικτύου και τη μη πληρωμή διοδίων στα παράπλευρα διόδια μέχρι την κατασκευή των παράπλευρων δρόμων, που ήδη εφαρμόζεται.

       Επειδή μετά από όλα τα ανωτέρω έχουμε την πεποίθηση ότι το πρόβλημα των διοδίων αρμόδια να το λύσει είναι η πολιτεία που το δημιούργησε και είναι άλλωστε η μόνη που έχει το δικαίωμα αυτό βάσει του νόμου και της σύμβασης παραχώρησης. Άλλωστε ή δη βρίσκεται σε συζήτηση με την παραχωρησιούχο εταιρεία για το σκοπό αυτό με την υπογραφή νέας τροποποιητικής σύμβασης εν είδει μνημονίου. Η δική μας συμμετοχή στη διαδικασία επίλυσης του προβλήματος, που έχει ανακύψει με τα πολλαπλά και υψηλά διόδια στην Πιερία, πρέπει να προσδιοριστεί στις συνεχείς πιέσεις μας για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής λύσης, τη συνεχή επαγρύπνηση και τις δυναμικές κινητοποιήσεις μας, όταν και αν χρειαστεί.

        Ένα τοπικό δημοψήφισμα, όπως ζητείται, πέραν του ότι δεν είναι νόμιμο για το θέμα των διοδίων, δεν είναι ούτε σκόπιμο στην παρούσα χρονική στιγμή, που κάτι πάει να γίνει, αλλά και λόγω του κόστους αυτού, ειδικά για τον υπερχρεωμένο Δήμο μας, ο οποίος δεν μπορεί να αναλάβει τέτοιο κόστος.

        Τέλος, ο νόμος 3463/2006 στο άρθρο 216 αυτού, με το οποίο για πρώτη φορά εισήγαγε τα τοπικά δημοψηφίσματα, αναφέρει ρητά στην παράγραφο 1 ότι « Σε κάθε περίπτωση αντικείμενα τοπικών δημοψηφισμάτων δεν μπορούν να αποτελούν τα θέματα εθνικής πολιτικής, καθώς και εκείνα που συνιστούν περιφερειακές και νομαρχιακές αρμοδιότητες»    Και το ζήτημα των διοδίων είναι ένα είδος εθνικής πολιτικής με την επικύρωση της σύμβασης παραχώρησης από το Εθνικό Κοινοβούλιο και τις μεγάλες εξουσίες που δόθηκαν στην παραχωρησιούχο εταιρεία.-                     

H Εισηγούμενη Νομική Σύμβουλος

Αθηνά Χατζή