«φιλοκαλούμενεν μετ’ ευτελείας» - (Είμαστε φιλόκαλοι χωρίς να δαπανούμε πολλά)... Θουκυδίδης

Φιλοκαλία καλείται η ικανότητα της αναγνώρισης του καλού μέσα στην φύση και την τέχνη καθώς και της διατύπωσης ορθών καλολογικών κρίσεων. Η φιλοκαλία, όπως και κάθε άλλη ικανότητα, αναπτύσσεται μέσω της άσκησης και διαμορφώνεται μέσω της συνήθειας, αλλά είναι δυνατόν να υπάρχει και από φυσική καταβολή σε κάθε άτομο, άλλοτε μικρότερη και άλλοτε μεγαλύτερη. Δεδομένου ότι το καλό απευθύνεται σε όλον τον κόσμο, στη νόηση και το συναίσθημά του, στις αισθήσεις και τη φαντασία του, η ικανότητα του να αναγνωρίζεις το καλό, η φιλοκαλία είναι η συνισταμένη της αρμονικής λειτουργίας και δράσης όλων των ψυχικών ιδιοτήτων. Όπως αυτές οι ιδιότητες ποικίλλουν σε ένταση και βάθος σε κάθε άτομο, έτσι και η φιλοκαλία παρουσιάζει διάφορες διαβαθμίσεις στους ανθρώπους.




Γι’ αυτόν τον λόγο η φιλοκαλία, όπως η αγχίνοια, η ευφυΐα και οι άλλες ψυχικές δυνάμεις, θεωρείται ως φυσικό δώρο, μέχρι τέτοιου σημείου, ώστε να..
λησμονείται η ανάπτυξή της μέσω της συμβολής της μελέτης και της άσκησης. Βασικός παράγοντας της φιλοκαλίας είναι κατά πρώτον η ακρίβεια της κατ’ αίσθησης αντίληψης. Η όραση και η ακοή, οι δύο αισθήσεις, που με αυτές κατ’ εξοχήν γνωρίζουμε το καλό, πρέπει να λειτουργούν καλά. Επειδή όμως το έργο τέχνης είναι πάντοτε πνευματικό δημιούργημα, απαιτείται για την κατανόησή του η πλήρης αίσθηση και η συμβολή της φαντασίας η οποία θα ολοκληρώσει την παράσταση και θα καταστήσει συνειδητές και τις προθέσεις του καλλιτέχνη και τη γενικότερη σημασία του έργου. Η αίσθηση και η φαντασία γεννούν την καλαισθητική συγκίνηση, τα καλαισθητικά συναισθήματα, την συμπάθεια, τον φόβο κ.λπ.
Αλλά η ικανότητα της αισθητικής απόλαυσης επηρεάζεται και από καθαρά νοητικούς παράγοντες. Η περιέργεια, η μνήμη, η ευρύτητα και η ποικιλία γνώσεων, η δύναμη του να μπορείς να κατανοείς τις σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων κ.λπ. αυξάνουν την φιλοκαλία. Η φιλοκαλία, όπως είναι φυσικό, επηρεάζεται και από το περιβάλλον, τον βαθμό και το είδος του πολιτισμού, των ιδεωδών της εποχής κ.ά.


πηγη