Η πραγματιστική Αριστερά ονειρεύεται την πραγματικότητα

Σε πολλά κείμενα αριστερίζουσας πολιτικής ανάλυσης διαφαίνεται το τελευταίο διάστημα μια προσπάθεια να ιδεολογικοποιηθεί η κρίση, αφού δεν μπορεί να εκλογικευτεί. Χρησιμοποιούνται ευρύχωρες έννοιες: «Αγορές» (και η ευαισθησία των αγορών), «Ατομοκεντρικός διεκδικητισμός» (που φούσκωσε τα έξοδα του κράτους), «Λαϊκισμός» (στην παραγωγή πολιτικής), «ασθενικός ιδιωτικός τομέας που φέρνει στην πλάτη τον παρείσακτο Δημόσιο» κ.λπ.

Εννοιες που μερικοποιούν ή λογιστικοποιούν την κρίση, που την αποερμηνεύουν πίσω από εύκολα πρόσημα και ηθικολογίες: ελαττώματα της «φυλής», τα οποία εμπεδώθηκαν από την ηγεμονεύουσα μεταδικτατορική Αριστερά και που εκφράζονται με τα καταναλωτικά πρότυπα και τον τυφλό διεκδικητισμό.
Σ’ αυτές τις διατυπώσεις του «ανεξίθρησκου» αριστερού πραγματισμού, εκτός από εκείνες των νεοφιλελεύθερων, όπως του Παπαδόπουλου ή του Μάνου, η αγορά είναι εκτός κριτικής, αποτελεί περίπου φυσικό φαινόμενο, νευτώνεια φυσική, που μόνο αν είσαι αυτοαναφορικός μπορεί να μην τη λάβεις υπόψη. Η αγορά θα συνεχίσει ερήμην σου να δρα και να ...
ορίζει νομοτελειακά. Απέναντι στο φυσικό φαινόμενο «Αγορά» τοποθετείται ένα δομικό ελάττωμα: ο «Λαϊκισμός» ως υπέρτατο στάδιο ενός ιδιότυπου μεταδικτατορικού εγωισμού. Και ως φυσικό επακόλουθο αυτής της σύμπλεξης «Αγοράς» και «Λαϊκισμού» αναδύεται το «Χρέος».
Από τη συγκεκριμένη, όμως, αναλυτική απουσιάζει το κεντρικό αρχιτεκτονικό στοιχείο που δομεί τη νέα πραγματικότητα: Η ίδια η κρίση όχι στα λογιστικά, αλλά στα γενετικά χαρακτηριστικά της, παραμένει εκτός προσδιορισμών. Σαν να μην είναι μέρος του προβλήματος η ίδια η δομή του προβλήματος, αλλά μόνο οι μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται. Σαν να ίπταται η κρίση σε μια στρατόσφαιρα και εμείς εδώ να λιώνουμε στις επιπτώσεις της. Ο νέος αριστερός πραγματισμός στα κριτικά κείμενά του αγγίζει ηττοπαθώς το νεοφιλελευθερισμό (μάλιστα ως «κατάσταση των πραγμάτων») και φτιάχνει ένα μεταφυσικό τέχνημα, βάσει του οποίου η ατομοκεντρική συγκρότηση της μεταδικτατορικής Αριστεράς, οι εγωιστικές, αντισυλλογικές, συνδικαλιστικές στρεβλώσεις, έφεραν την παραγωγική αποδόμηση ή δεν την προέβλεψαν. Η μεταδικτατορική Αριστερά, επηρεασμένη από το «παλαιό, λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ» (μάλλον σε αντιδιαστολή με το τωρινό και αθώο), διέστρεψε την έννοια της διεκδίκησης, καθολικοποιώντας την και αυτονομώντας την από το μέτρο και τη συλλογική συνεκτίμηση.
Αυτό οδήγησε στο πλιάτσικο του κράτους, ακόμα και των ασφαλιστικών ταμείων. Μέσα από μια τέτοια ερμηνευτική παρεκτόπιση, ο νέος αριστερός πραγματισμός, πετάει με έναν γενικευμένο (άρα απρόσωπο ή θολό) δικανικό λόγο την ευθύνη για το κακό στη λαϊκιστική δυσμορφία χωρίς να εξετάζει τους πολιτισμικούς όρους που τη θεμελιώνουν. «Θα τρως όσο παράγεις κι όχι όσο διεκδικείς». Να η νέα ηθική επιταγή του αριστερού πραγματισμού. Το ενέργημα βρίσκεται στην πειθαρχία και στο επικερδές της παραγωγής και όχι στο βαθμό πολιτικής συνείδησης ως ποιοτικού μέρους της παραγωγής. Ας μη βάλουμε δηλαδή στους συλλογισμούς μας τους όρους παραγωγής, την πολιτιστική κατεύθυνση της παραγωγής. Σύμφωνα πάντα με αυτή την αντίληψη, μ’ άλλα λόγια εφόσον χρειαζόμαστε 80 δισ. και βγάζουμε 50, τότε έχουμε να διαλέξουμε ή τη σαμπρέλα του Μνημονίου ή τον πνιγμό της στάσης πληρωμών. Την αργή χρεοκοπία του Μνημονίου ή την ακαριαία χρεοκοπία της ρήξης.
Λες και δεν είναι το Μνημόνιο δομικό και όχι παράγωγο στοιχείο της κρίσης και η κρίση να μην είναι δομικό στοιχείο του οικονομικού φορμαλισμού που περιφραστικά τον ονομάζουμε «αγορές». Διαμορφώνεται έτσι από τον αριστερό πραγματισμό ένα νέο αφήγημα, χωρίς εντοπισμένο ένοχο, με μίξη μυστικισμού και εκλεκτικισμού. Οδηγεί δε στο αναπότρεπτο: Η πίστωση χρόνου είναι προτιμότερη, έστω και μέσα από τη βρώμικη τοκογλυφική πίστωση. Το Μνημόνιο είναι προτιμότερο από το μη Μνημόνιο.
Το πρωτοφανές φαινόμενο της κρίσης του χρηματοπιστωτικού, συγκεντρωτικού καπιταλισμού εικονογραφεί την αποδόμηση της παραγωγής και ανάγει τη δανειοληψία ως υποκατάστατο. Για την αντιμετώπισή του απαιτούνται πρωτοφανή κόμματα, απροσδόκητοι σχηματισμοί, καινούργιοι συλλογισμοί. Ενας νέος μυστικισμός της αγοράς, από αριστερή γωνία, δεν απαντάει στην κρίση αλλά την αναδιπλασιάζει απελπιστικά.
Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ
Ζωγράφος, επ. καθηγητής αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, dsevastakis@arch.ntua.gr

http://vanessa111.wordpress.com/page/13/