Οι απόψεις των Ελλήνων για τους Τυράννους - Πρόκλος

Ο Πρόκλος στο έργο του «Εις τας Πολιτείας Πλάτωνος Υπόμνημα, Β’ [συν. 2.96 - 184], 176.11 – 177.12» αναφερόμενος τόσο επί του ιδικού στον Τύραννο Αριδαίο του 10ου βιβλίου της Πλατωνικής «Πολιτείας» όσο και γενικά στον άνθρωπο Τύραννο μας λέγει πως :

«Πραγματικά, είναι εχθροί των κοσμικών νόμων όποιοι ανατρέπουν τους απότοκους εκείνων νόμους. Είναι εχθροί της συμπαντικής τάξης οι καταστροφείς της όμοιας με εκείνη τάξης. Είναι εχθροί όλων των θεών εκείνοι που, με τον τρόπο τον Γιγάντων, αφανίζουν κάθε συγγενικό προς τους θεούς στοιχείο. Όπως λοιπόν αυτούς που επιβουλεύονται την πολιτεία και τους ιερούς νόμους τους τιμωρούν αυστηρά και ο Πλάτων και όλοι οι άριστοι νομοθέτες,…....…

Αν λοιπόν όντας τύραννος ο Αριδαίος, που περιγράφεται με τα λόγια αυτά, εξαιτίας της τυραννικής ζωής του έγινε αυτουργός τέτοιων ανόσιων πράξεων, ο λόγος πραγματικά παρουσιάζει ως πρέπουσα σε αυτόν τη δαιμόνια τούτη ποινή. Διότι, όσο έχει να κάνει με τον ίδιο, προκαλεί την καταστροφή όλων των αιτιών, έχοντας σκοτώσει τον πατέρα του. Και πρόσθεσε η αφήγηση τον «γέρο» πατέρα του, ώστε να καταστήσει την ανόσια πράξη ακόμα περισσότερο αποτρόπαιη ενόψει της ηλικίας. Πραγματικά, ο χρόνος αναγνωρίζει το παλαιότερο ως σεβαστότερο, με σκεπτικό ότι έχει γίνει προγενεστέρως γνωστό στο σύμπαν και λόγω της αρχαιότητάς του είναι περισσότερο συγγενικό προς την αγέννητη φύση. Κι αν ο πατέρας τοποθετούνταν μαζί με τον χρόνο, τότε απεικονίζει μια πραγματικά θεϊκή αιτία κοντινή των αΐδιων όντων.

Εκείνον λοιπόν που καταλύει την αιτία αυτή, όσο τουλάχιστον εξαρτάται από τις δυνάμεις του, τον αποδεικνύει εχθρό των αΐδιων όντων. Επιπλέον τον παρουσιάζει ομοίως και ως καταστροφέα και των αντιστοίχων του, αφού έχει σκοτώσει τον αδελφό του, που κι αυτός επίσης είναι μεγαλύτερός του, για να στρέψει μέσω του στοιχείου της χρονικής υπεροχής προς την επιβουλή κατά των αντιστοίχων του. Τι άλλο λοιπόν δεν έχει κάνει ο τέτοιου είδους άνθρωπος παρά το να βγάλει από τη μέση καθετί το αντίστοιχο του και συνάμα ευγενές ;; Και αν έχει διαπράξει και άλλες πολλές ασέβειες, είναι προφανές ότι πρόκειται για άνθρωπο που έχει ανατρέψει τη νομιμότητα της ζωής στο σύνολό της και όσο περνάει από το χέρι του έχει καταλύσει ολόκληρη την κοσμική τάξη – στοιχεία που κατεξοχήν χαρακτηρίζουν την τυραννική ζωή –

---

Aρχαίο κείμενο

πολέμιοι γάρ εἰσιν τῶν κοσμικῶν νόμων οἱ τοὺς ἐκείνων ἐκγόνους ἀνατρέποντες νόμους· πολέμιοι τῆς ὅλης τάξεως οἱ τῆς ὁμοίας ἐκείνῃ τάξεως ὄλεθροι· πολέμιοι πάντων θεῶν οἱ τὸν τῶν Γιγάντων τρόπον ἀφανίζοντες πᾶν τὸ θεοῖς συγγενές. ὡς οὖν τοὺς ἐπιβουλεύοντας τῇ πολιτείᾳ καὶ τοῖς ἱεροῖς κολάζουσι διαφερόντως καὶ Πλάτων καὶ πάντες οἱ ἄριστοι νομοθέται, …[….]….

Εἰ δὲ δὴ [τύραννος ὢν] ὁ Ἀρδιαῖος ὁ διὰ τούτων τῶν ῥήσεων ἱστορούμενος διὰ τὴν τυραννικὴν ζωὴν τοιούτων ἐγεγόνει δραμάτων ἀνοσίων ἐργάτης, ὄντως προσήκουσαν αὐτῷ τὴν δαιμονίαν ταύτην ποινὴν ἐπέστησεν ὁ λόγος. ὅσον γὰρ ἐφ᾽ ἑαυτῷ, πάντων ἐστὶ τῶν αἰτίων φθαρτικός, πατέρα ἀποκτείνας· καὶ προσέθηκεν πρεσβύτην, ἵνα καὶ διὰ τὸν χρόνον τὸ μίασμα ποιήσῃ πικρότερον· καὶ γὰρ ὁ χρόνος τὸ παλαιότερον οἶδεν σεμνότερον, ὡς τῷ παντὶ πρότερον γνωσθὲν καὶ τῇ ἀγενήτῳ φύσει δι᾽ ἀρχαιότητα συγγενέστερον· εἰ δὲ μετὰ τοῦ χρόνου καὶ ὁ πατὴρ εἴη, θείαν ὄντως αἰτίαν ἐγγὺς τῶν ἀϊδίων οὖσαν αἰτίων ἀπεικονίζεται·

τὸν οὖν ταύτην ἀνελόντα τό γε ἑαυτοῦ μέρος αὐτῶν εἶναι τῶν ἀϊδίων αἰτίων πολέμιον ἀποδείκνυσιν. καὶ μὴν καὶ τῶν συστοίχων ὡσαύτως αὐτὸν ἀποφαίνει φθαρτικόν, ἀδελφὸν ἀνελόντα, καὶ τοῦτον πάλιν πρεσβύτερον, ἵνα καὶ τὴν κατὰ τῶν συστοίχων ἐπιβουλὴν εἰς τὴν κατὰ τῶν μὴ συστοίχων περιτρέψῃ διὰ τῆς κατὰ τὸν χρόνον ὑπεροχῆς. τί οὖν ἄλλο λείπεται τὸν τοιοῦτον ἢ πᾶν τὸ σύστοιχον ἅμα καὶ τίμιον ἐκποδὼν ποιεῖν; εἰ δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ ἀνόσια ἐξείργαστο, δῆλον δὴ ὅτι πᾶσαν ἔνθεσμον ζωὴν ἀνατρέψας ἐτύγχανεν καὶ τὸ καθ᾽ αὑτὸν τὴν τάξιν ὅλην τὴν κοσμικὴν ἀνελών, ἃ δὴ τῆς τυραννικῆς ἐστιν ἐξαίρετα ζωῆς

Συγγραφέας κειμένου : Κεφάλας Ευστάθιος (17-5-2007), ΕΛΛΑΣ
πηγή