Αρχαία Πύδνα

 

 

Στη δυτική ακτή του Θερμαϊκού, 1 χλμ. νότια του Μακρυγιάλου, διατηρούνται τα ερείπια του κάστρου και της βυζαντινής επισκοπής Κίτρους.
Τα ερείπια αυτά, μαζί με τη δυτική πύλη του κάστρου (απέναντι από το ναό), τα θεμέλια πανδοχείου, λουτρού και μικρής μονόχωρης βασιλικής, αποκαλύφθηκαν ......την περίοδο 1983-1992 με τις ανασκαφές της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Αποτελούν τα μόνα ορατά σήμερα υπολείμματα της βυζαντινής Πύδνας, που τον 6°-7° αι. ονομάσθηκε Κίτρος και υπήρξε μέχρι τον 14° αι. η σημαντικότερη πόλη της μεσαιωνικής Πιερίας.
Μέσα στο κάστρο εντοπίσθηκαν τμήματα δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών του 4ου και 6°" αι., η τελευταία από τις οποίες πυρπολήθηκε κατά την άλωση του φρουρίου από τους Βούλγαρους, γεγονός που τοποθετείται μεταξύ των ετών 913-924. Στη θέση της ιδρύθηκε στο τέλος του 10ου αι. μια μεγαλόπρεπη βασιλική μεταβατικού τύπου με τρούλο και περίστωο, διαστάσεων 23,20X16,60μ., που ήταν κοσμημένη με ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και αξιόλογα γλυπτά και υπήρξε ο επισκοπικός ναός του Κίτρους.
Το Κίτρος που υπήρξε έδρα κατεπανικίου (υποδιαίρεση διοικητικών τμημάτων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας) υπαγόμενου στο θέμα (διοικητικό τμήμα) Βεροίας, αναδείχθηκε τον 11° και 12° αι. σε κέντρο παραγωγής κεραμικής και σε δραστήριο εμπορικό λιμάνι, όπως έδειξε η ανασκαφή εργαστηρίου κεραμικής με φούρνο και πανδοχείου με λουτρό του 12ου αι. στην περιοχή του λιμανιού. Την ακμή του διέκοψε η άφιξη των Φράγκων το 1204, οι οποίοι σύμφωνα με τα ανασκαφικά στοιχεία πρέπει να κυρίευσαν το κάστρο ύστερα από πολιορκία και να πυρπόλησαν στη συνέχεια όλο τον οικισμό.
Εγκαταλείφθηκε λόγω των πειρατικών επιδρομών στο τέλος του 15ου αι., οπότε οι κάτοικοι του μετοίκισαν στον σημερινό οικισμό του Κίτρους.