Ελληνικά πανεπιστήμια - μεσοπρόθεσμη τραγωδία

Γράφει ο Κώστας Μερκουράκης
Διαβάζω τα στατιστικά που έφεραν πριν δύο χρόνια έξι ελληνικά πανεπιστήμια στις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάστασης την ίδια ώρα που υπάρχουν περισσότερα από 12.000 πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Μαθαίνω για την πρόσφατη επιτυχία του Ε.Μ.Π. που κατατάχθηκε στη 17η θέση μεταξύ των 100 καλύτερων ερευνητικών ιδρυμάτων στην Ευρώπη.

 Αναλογίζομαι πως είμαστε τελευταίοι στις δαπάνες για την παιδεία και την έρευνα σε ποσοστά, σε σχέση με την ΕΕ των 27.

Τέλος, μετρώ τις επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις που «τόλμησαν» οι διαδοχικές κυβερνήσεις Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ στο χώρο της  ανώτατης εκπαίδευσης και καταλήγω πάντα στο ίδιο συμπέρασμα:
Στα ελληνικά πανεπιστήμια γίνεται πραγματικά καλή δουλειά, μόνο που κανείς - μα κανείς από τους κυβερνώντες δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά για την Παιδεία σε τούτο τον τόπο.

Οι Έλληνες φοιτητές αλλά και το εκπαιδευτικό προσωπικό είναι περιζήτητοι σε όλο τον κόσμο. Παρόλα αυτά, στην προσπάθεια κατασυκοφάντησης της Δημόσιας παιδείας θα συναντήσεις πολλούς πρόθυμους στρατευμένους. Για ποια εκπαιδευτική πολιτική μιλάμε;
Μια κυβέρνηση υπ’ ατμόν αποφασίζει και διατάζει έχοντας κάνει πέρα την ακαδημαϊκή κοινότητα. Από πού αντλεί νομιμοποίηση για να προχωρήσει σε αυτές τις αλλαγές; Αντί να στοχεύουν σε έναν από κοινού σχεδιασμό με την πανεπιστημιακή κοινότητα, καλούν τους πρυτάνεις προς επικύρωση των ήδη προαποφασισθέντων, που αποτελούν «κακή» αποσπασματική αντιγραφή ξένων εκπαιδευτικών συστημάτων. Τα ίδια έκανε και πριν λίγα χρόνια η ΝΔ. Κοινός τόπος η σαφής πρόθεση των δύο κομμάτων για ένα ιδιωτικοποιημένο αυταρχικό περιβάλλον στο χώρο της εκπαίδευσης.
Ο Καραμανλής πριν εκλεγεί υποσχέθηκε «αύξηση των δαπανών στο 5% του ΑΕΠ για την Παιδεία» αλλά έφερε μειώσεις. Ο Παπανδρέου πριν εκλεγεί υποσχέθηκε «αύξηση των δαπανών στο 5% του ΑΕΠ για την Παιδεία» κι όχι μόνο! Για τον πρώτο προϋπολογισμό της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ προέβλεπε πως θα «περιέχει ένα δισ. ευρώ επιπλέον για την εκπαίδευση». Οι τότε εξαγγελίες μοιάζουν με σύντομα ανέκδοτα όμως. Ή αλλιώς με τραγωδία, καθώς μόνο ως τραγικό μπορεί να εκληφθεί το γεγονός ότι φέτος και για πολλούς μήνες δε λειτούργησαν η Αρχιτεκτονική του ΕΜΠ, το ΤΕΙ Αθήνας και άλλα περιφερειακά ΤΕΙ λόγω αδυναμίας εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεων τους.
Είμαστε τελευταίοι στις δαπάνες, υπάρχουν ένα σωρό προβλήματα στα πανεπιστήμια κι όμως το προσχέδιο του νόμου για την ανώτατη εκπαίδευση είναι ένα κείμενο «εφιαλτικό», εκτός τόπου και χρόνου, που δεν ακουμπά τα πραγματικά προβλήματα:
1. Κατακερματίζει τα πτυχία, καθώς τα 4ετή προγράμματα σπουδών μετατρέπονται σε τριετή και ταχύρρυθμα, που μεταλλάσσουν την εκπαίδευση σε κατάρτιση, ενώ στο εγγύς μέλλον θα πλήξουν ανεπανόρθωτα τα εργασιακά δικαιώματα, τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων κτλ.
2. Επιτίθεται στο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων - πράγμα αντισυνταγματικό - καθιστώντας τις Συγκλήτους και τις Γενικές Συνελεύσεις των τμημάτων, διακοσμητικούς θεσμούς. Παράλληλα, «τελειώνει» τη συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα, ενώ καλωσορίζει τη συμμετοχή επιχειρηματιών, μάνατζερ και λοιπών παρατρεχάμενων στην εκπαιδευτική διαδικασία.
3. Θέτει προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων με βάση αγοραίους κανόνες, ενισχύει το φόβο για τους υποψήφιους διδάκτορες (αν θα υπάρχουν) οι οποίοι θα εκλέγονται από ολιγομελής επιτροπές, όπως επίσης μετακυλύει το κόστος φοίτησης από το κράτος στους φοιτητές.
Οι πρυτανικές αρχές, κατά την έκτακτη συνεδρίαση τους την Κυριακή, με ομοφωνία αποφασίζουν κινητοποιήσεις και τονίζουν στην ανακοίνωσή τους: «η κυβέρνηση μεθοδεύει την αδυναμία λειτουργίας των Πανεπιστημίων από 1ης Σεπτεμβρίου με τη διάλυση των βασικών ακαδημαϊκών και διοικητικών μονάδων. Η πιθανή εγκατάσταση ‘δοτών’ Διοικήσεων δεν θα γίνει αποδεκτή από την πανεπιστημιακή κοινότητα, γιατί ενθαρρύνει την εξάρτηση, τον κομματισμό και την ευνοιοκρατία». Το ταλαιπωρημένο πανεπιστήμιο θα παραμείνει κλειστό για ακόμη μια φορά, λόγω των απαράδεκτων επιλογών της κυβέρνησης και της υπουργού Άννας Διαμαντοπούλου.
Σε μια χώρα που αιμορραγεί και που η διαρροή εγκεφάλων αποτελεί τη μάστιγα της εποχής, η κυβέρνηση είτε προχωρά χωρίς περίσκεψη, είτε απόλυτα στρατευμένα. Δεν μπορώ να εξηγήσω αλλιώς γιατί τα Πανεπιστήμια μας αντί να λειτουργούν εξωστρεφώς, στοχεύοντας σε συνεργασίες με ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, αντί να επενδύουν στη γλώσσα, στην ιστορία και στον πολιτισμό μας, αντί να «αξιοποιούν» το αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό στις αίθουσες τόσο μπροστά όσο και πίσω από τις έδρες, δέχονται συνεχείς επιθέσεις από ανεύθυνες κυβερνήσεις δεκαετιών. Την ώρα που απαιτείται ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλάνο για την Παιδεία, στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης υπάρχει μόνο μια λέξη: «μεσοπρόθεσμο». Και με αυτήν πορεύεται αναλόγως…