Τι θα συνέβαινε αν βγαίναμε από το ευρώ;

Συγγραφέας: 

Νικόλας Μπινιάρης

Δημόσιο Χρέος, Ελληνική οικονομία. Αδιέξοδο;

Παρουσιάστηκε πρόσφατα ένα άρθρο του κυρίου Χατζηπέτρου σχετικά με το δημόσιο χρέος και το Μνημόνιο. Επ’ αυτού θα ήθελα να κάνω ορισμένες παρατηρήσεις.

Κατ’ αρχάς οι θετικές: Είναι πολύ εύστοχα τα σχόλια του άρθρου σχετικά με τις απόψεις του ΚΚΕ και ανεξάρτητων οικονομολόγων. Πιο σωστά από όλα, όμως είναι τα σχόλια για τη άμεση σχέση οικονομικής αντιμετώπισης της πτώχευσης της χώρας και εθνικής ασφάλειας. Και τα δύο είναι αλληλένδετα και καθοριστικά για τα συμφέροντα της Ελλάδος.

Έρχομαι τώρα στην ουσία των οικονομικών παρατηρήσεων....

Έχω δημοσιεύσει στο τεύχος 81 του Άρδην μελέτη για το δημόσιο χρέος και το θέμα της άρνησης χρέους. Επίσης στο τεύχος Νοεμβρίου του monthlyreview.gr έχει δημοσιευθεί μακροσκελές άρθρο-ανάλυση του δημοσίου χρέους του καθηγητού Κώστα Μελά και εμού. Στο ίδιο ηλεκτρονικό περιοδικό έχουν δημοσιευθεί άρθρα του καθηγητή Μελά και δικά μου σχετικά με τα νομίσματα, τα ευρωομόλογα, την Ε.Ε. και την οικονομία όσο και για τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις όπως το θέμα του πληθωρισμού και της αύξησης της τιμής των τροφίμων, γεγονός το οποίο είναι μια από τις κύριες αφορμές της εξέγερσης στην Τυνησία, στην Αίγυπτο και αλλού.

Παρατηρώ ως οικονομικός αναλυτής αλλά και ως άνθρωπος της αγοράς τα εξής:

Α. Οι οικονομικές αναλύσεις έχουν κενά σε τεχνικά θέματα γύρω από τη λειτουργία των αγορών, των νομισμάτων και του τραπεζικού συστήματος.

Β. Οι οικονομικές αναλύσεις έχουν μερική ή και ολική άγνοια της λειτουργίας της πραγματικής ελληνικής οικονομίας και της παντελούς αδυναμίας του δημοσίου τομέα να αναλύσει, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει προγράμματα με βάση την πραγματική οικονομία, τον ανταγωνισμό και τη γνώση του παγκοσμιοποιημένου καταμερισμού παραγωγής.

Στο πρώτο θέμα: Αποχώρηση από το ευρώ δεν νοείται μονομερώς. Τέτοια κίνηση θα προκαλούσε την πλήρη καταστροφή της ελληνικής οικονομίας. Ξένοι και Έλληνες επιχειρηματίες, καταθέτες και κυβερνήσεις θα απαιτούσαν νομικά αποζημιώσεις και θα σταματούσαν κάθε προσπάθεια χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Μπορεί να πραγματοποιηθεί με συναίνεση των υπολοίπων 16.

Η μετατροπή του ευρώ σε δραχμή χρειάζεται τεχνικά και νομικά χρόνο πιθανόν ενός έτους ή ακόμα και δύο. Τεχνικά η ηλεκτρονική αναφορά της δραχμής στα διεθνή τραπεζικά και οικονομικά ιδρύματα χρειάζεται τεράστια προεργασία (δείτε το χρόνο προετοιμασίας για την αλλαγή εθνικών νομισμάτων σε ευρώ).

Η αποποίηση του χρέους μονομερώς είναι αδιανόητη διότι παύει η χρηματοδότηση της οικονομίας, η οποία έχει ανάγκη μεγάλων εισαγωγών για να συνεχίσει να λειτουργεί. Η κατάσχεση των καταθέσεων για τη χρησιμοποίηση τους ως ξένο συνάλλαγμα για την ικανοποίηση των αναγκών της οικονομίας και η εθνικοποίηση των τραπεζών θα έχει περαιτέρω νομικές επιπλοκές και αδυναμία χρηματοδότησης καθώς και φυγή κεφαλαίων παράνομα ή νόμιμα. Η εθνικοποίηση δεν είναι αδιανόητη ούτε ταμπού, αλλά οι επιπτώσεις στην εσωτερική αγορά και στον  τρόπο λειτουργίας των τραπεζών σε σχέση με το διεθνές τραπεζικό σύστημα είναι άγνωστες και μάλλον αρνητικές. Και αυτό είναι ένα σχέδιο το οποίο χρειάζεται λεπτομερή σχεδιασμό και τεχνοκρατική γνώση και αντίληψη.

Η αποποίηση του χρέους θα ήταν ένα όπλο εκβιασμού προς την Ε.Ε. για να δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα του χρέους με βάση την μείωση του χρέους μας στο 90% του ΑΕΠ, την μείωση του επιτοκίου δανεισμού, και την συνέχιση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας, εφόσον εμείς μπορούμε να αναλάβουμε την μείωση του ελλείμματος σε μακρύτερο βέβαια χρονικό διάστημα από ότι έχει ήδη συμφωνηθεί. Αυτή η εκβιαστική τακτική θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει. Σήμερα, ο εκβιασμός αυτός δεν είναι τόσο σημαντικός, διότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν λιγότερα ελληνικά ομόλογα από ότι πριν ένα χρόνο, λόγω του προγράμματος επαναγοράς της ΕΚΤ. Επιπρόσθετα, πολλοί δανειστές μας έχουν παύσει να υπολογίζουν στα λογιστικά τους βιβλία την αξία των ελληνικών ομολόγων σε τιμή εξαγοράς στη λήξη αλλά στη σημερινή αξία διαπραγμάτευσης, δηλαδή με κούρεμα 25-30%. Οι ελληνικές τράπεζες κρατούν 45 δισεκατομμύρια σε ελληνικά ομόλογα αποτιμούν τα ομόλογα σε τιμή εξαγοράς στη λήξη. Η μείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων θα πλήξει τις τράπεζες αλλά και τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας. Βέβαια, η απόφαση για μείωση του χρέους με συναινετικές διαδικασίες (Ε.Ε. και ΔΝΤ) θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο αρχικό στάδιο, αλλά θα έχει ευνοϊκά αποτελέσματα για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. 

Το δεύτερο θέμα: μερικές παρατηρήσεις για την πραγματική οικονομία.

Η χώρα έχει ένα μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Την περίοδο 1981-2000 ήταν 2,9% του ΑΕΠ, το 2007 ήταν 13%. Αυτό αποδεικνύει την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας στο οικονομικό περιβάλλον της Ε.Ε. Η αλλαγή αυτού του μοντέλου πέραν από την υποτίμηση του νομίσματος, δηλαδή τα φτηνότερα ελληνικά προϊόντα για τους ξένους αγοραστές, χρειάζεται επενδύσεις στην τεχνολογία, στο μάνατζμεντ, το μάρκετιγκ για την πιο αποτελεσματική προώθηση των ελληνικών προϊόντων σε αγορές του εξωτερικού. Καθίσταται προφανές ότι εφόσον η παραγωγή θα κατευθυνθεί σε εξαγωγές, και οι εισαγωγές θα περιοριστούν για λόγους συναλλαγματικούς, θα αυξηθούν οι τιμές των προϊόντων στην εσωτερική αγορά. Πώς θα αντιμετωπίσει ο απλός εργαζόμενος αυτήν την αύξηση; Θα είναι το ίδιο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουμε τώρα με την εσωτερική αποθέρμανση της οικονομίας με τις μειώσεις μισθών. 

Η χώρα έχει θεωρητικά ανεργία 13% και πραγματικά 17%. Πώς θα βρεθούν νέες θέσεις εργασίας; Και ποιες θέσεις θα είναι αυτές για να απορροφήσουν Έλληνες ανέργους σε σχέση με την ανεργία μεταξύ των λαθρομεταναστών; 

 Λέγεται ότι θα χρειαστούν δύο χρόνια για να επιτύχουμε αυτάρκεια σε τρόφιμα. Αυτό θα είναι πιθανόν, εάν η χώρα μπορεί να χρηματοδοτήσει την ενέργεια, φάρμακά, λιπάσματα, σπόρους και υλικά συσκευασίας και μεταφοράς. Επί πλέον θα πρέπει να ορίσει τις καλλιέργειες για τις ανάγκες του πληθυσμού και όχι σε σχέση με την εμπορευματική τους αξία. Αυτό σημαίνει ότι οι αγρότες θα «στρατευθούν» γι’ αυτές τις παραγωγές. Επίσης ότι πολλά προϊόντα να πρέπει να επιδοτηθούν. Αν το στάρι είναι αναγκαίο αλλά το βαμβάκι είναι πιο προσοδοφόρο ποιός θα αποφασίσει και θα πληρώσει για την παραγωγή; Στην αγροτική παραγωγή θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας αλλά προς όφελος ποιών; Των Ελλήνων ή των εκατοντάδων χιλιάδων λαθρομεταναστών;

Ο τουρισμός από τον οποίον προσδοκούμε συνάλλαγμα έστω και με την υποτιμημένη τότε δραχμή θα γίνει φτηνότερος. Το ερώτημα όμως το οποίο τίθεται είναι: πόσο μπορούν να αυξηθούν τα έσοδα από τον τουρισμό μας, ο οποίος ήδη απευθύνεται σε χαμηλά εισοδήματα;. Ο παγκόσμιος τουρισμός θα αυξηθεί ίσως με ρυθμό 3%. Πόσο παραπάνω από αυτό το ποσοστό μπορεί να πάρει η χώρα από τους διεθνείς ανταγωνιστές μας, δες Τουρκία, Αίγυπτος, Ισπανία, Τυνησία, κ.λπ. Τώρα δε με την οικονομική κρίση ο ανταγωνισμός θα γίνει ακόμα πιο οξύς.

Το ναυτιλιακό συνάλλαγμα λόγω της εθνικοποίησης των τραπεζών θα φύγει από την Ελλάδα. Οι εισπράξεις από μισθούς των ελληνικών πληρωμάτων θα συνεχιστούν, αλλά θα παύσουν οι επενδύσεις, οι επισκευές, οι καταθέσεις ναυτιλιακών εταιρειών σε ελληνικές τράπεζες.

Οι υπηρεσίες είναι περίπου το 70% του ΑΕΠ. Θα επηρεαστούν αρνητικά: διαφήμιση, μάρκετινγκ, τομέας αυτοκινήτου, διασκέδαση για να αναφέρω μερικούς τομείς πέραν του τουρισμού.

Η βιομηχανία και η μεταποίηση θα ωφεληθούν. Αποτελούν το 22% του ΑΕΠ. Θα μπορέσουν να εξάγουν λόγω της υποτίμησης του νομίσματος. Οι επενδύσεις όμως σε παραγωγικά εργαλεία για αύξηση της παραγωγής θα αργήσει λόγω των δομικών αδυναμιών, γραφειοκρατία, νομικές επιπλοκές, πολιτική αβουλία. Πιθανότατα θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Το ερώτημα είναι για ποιους, για τους Έλληνες η τους λαθρομετανάστες;

Αναφέρομαι στο θέμα της ανεργίας και των λαθρομεταναστών διότι και αυτοί αποτελούν σήμερα κομμάτι του εργατικού δυναμικού στο γεωργικό, οικοδομικό και βιομηχανικό μεταποιητικό τομέα κυρίως. Η προσφορά επί πλέον φτηνών εργατικών χειρών και ως επί το πλείστον ανασφάλιστων, δημιουργεί ανταγωνισμό με την υψηλή ανεργία μεταξύ των Ελλήνων.

Ο τομέας ενέργειας και της αυτοδυναμίας. Επ’ αυτού θα δημοσιεύσω προσεχώς μια ανάλυση διότι ασχολούμαι επισταμένως με το θέμα. Θα πω σύντομα: Η αυτάρκεια στον ενεργειακό τομέα είναι μακρινό όνειρο. Αν, δε, θέλουμε να έχουμε κάποια στοιχειωδώς φτηνή ενέργεια, θα πρέπει να αποχωρήσουμε από τη συνθήκη του Κιότο. Επίσης η αναταραχή στη Βόρειο Αφρική και τη Μ. Ανατολή ίσως οδηγήσει σε αύξηση της τιμής του πετρελαίου και τότε όλο το πρόγραμμα του Μνημονίου και της ανάκαμψής της Ε.Ε. θα ακυρωθεί.

Οι προτάσεις για χρηματοδότηση από Κίνα, Ρωσία είναι απλά ευχολόγια. Η εθνικοποίηση των τραπεζών και η άρνηση του χρέους θα τους απομακρύνουν πλήρως από την Ελλάδα. Και οι δύο είναι οι σκληρότεροι εκπρόσωποι του λεγόμενου νεο-φιλελευθερισμού εκτός εάν τους παραχωρήσουμε σημαντικά κομμάτια εθνικού πλούτου.

Το μεγαλύτερο πρακτικό θέμα στον τομέα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας είναι η φορολογία η οποία στη χώρα είναι ad hoc και αντιπαραγωγική. Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο δεν θα βελτιώσει την κατάσταση, αλλά θα δώσει μεγαλύτερες εξουσίες στον έφορο, δηλαδή στη διαφθορά και την αντιπαραγωγική ιδεολογία. Η φορολογία μπορεί να λυθεί με εφαρμογή άλλων παρόμοιων νομοθεσιών στην Ε.Ε. και την πλήρη απλοποίηση του συστήματος από την πολυνομία. Αυτές οι δομικές δυσλειτουργίες της ελληνικής οικονομίας όπως και άλλες δεν επιτρέπουν την άμεση προώθηση σχεδίων για ανάπτυξη και αύξηση του ΑΕΠ.

Αυτές είναι λίγες από τις ερωτήσεις τις οποίες θέτει η πραγματική οικονομία τις οποίες δεν θέτουν ούτε οικονομολόγοι, ούτε η κυβέρνηση. Δυστυχώς, η λύση είναι μόνον η συναινετική λύση με την Ε.Ε., εφόσον η Ε.Ε. παραμείνει ενιαία. Διότι υπάρχει και ένα άλλο σενάριο. Η Ε.Ε. μπορεί να διασπαστεί σε μπλοκ, και τότε η Ελλάδα θα είναι μάλλον εκτός ευρωζώνης ή σε διαφορετικό μπλοκ από αυτό της Γερμανίας. Ίσως μια απομάκρυνση της Ελλάδος από το ευρώ και την Ε.Ε. με συναινετικές διαδικασίες να είναι μια λύση εφόσον μάς μειωθεί σημαντικά το δημόσιο χρέος και διασφαλιστεί μια ροή χρηματοδότησης.

 

Νικόλαος Α. Μπινιάρης  21/2/2011

http://www.ardin.gr/node/4127